Nước sạch về với vùng cao

Được sự quan tâm đầu tư của Đảng và Nhà nước, nhiều công trình cấp nước sinh hoạt đã được triển khai tại các thôn, bản vùng cao, vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. Những công trình này khi đưa vào sử dụng đã giúp hàng nghìn hộ dân có nguồn nước hợp vệ sinh phục vụ sinh hoạt hằng ngày, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống.

Người dân xã Tràng Xá được sử dụng nước sạch hợp vệ sinh từ Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030. Ảnh Tư liệu

Thay đổi trong từng mái nhà, nếp sống

Xã Tràng Xá, nơi có trên 80% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS), từng đối mặt với tình trạng thiếu nước sinh hoạt kéo dài. Vào mùa khô, lượng mưa ít khiến nhiều dòng chảy cạn kiệt, nguồn nước khan hiếm. Nhiều hộ nghèo, cận nghèo không có điều kiện mua téc nước phải dùng thùng phi cũ để tích trữ. Nước để lâu ngoài trời, lại không có nắp đậy, dẫn đến mất vệ sinh và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, đặc biệt là trẻ em và người cao tuổi.

Thực trạng này đã có nhiều chuyển biến tích cực kể từ khi Dự án 1 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030 (Chương trình 1719) được triển khai. Nhờ chính sách hỗ trợ, nhiều hộ dân được cấp téc và bồn chứa; đồng thời, được thụ hưởng các công trình cấp nước tập trung, qua đó nhu cầu nước sinh hoạt an toàn dần được đảm bảo.

Câu chuyện của gia đình bà Ma Thị Thời ở xã Tràng Xá là minh chứng rõ nét. Bà Ma Thị Thời kể: Trước đây, gia đình phải tự nối các cây nứa dài thành đường ống dẫn nước từ khe suối về. Khi khe cạn, mọi người lại phải mang can đi lấy nước xa. Nguồn nước không qua xử lý nên thường có bùn đất, lá mục... Từ khi được Nhà nước hỗ trợ thay thế bằng đường ống nhựa có lắp vòi khóa và cấp téc chứa, gia đình đã có nguồn nước ổn định, hợp vệ sinh, không còn nỗi lo thiếu nước mùa khô.

Dự án 1 của Chương trình 1719 tập trung vào hai hướng: Hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán (ưu tiên mua sắm, trang bị hoặc xây dựng bể chứa nước cho từng hộ) và phát triển nước sinh hoạt tập trung thông qua đầu tư công trình cấp nước, nhất là vùng thường xuyên hạn hán, vùng cao và khu vực đặc biệt khó khăn. Mô hình này vừa giải quyết nhu cầu trước mắt, vừa tạo cơ sở hạ tầng lâu dài để người dân yên tâm sản xuất, ổn định cuộc sống.

Ở thôn Khau Cưởm, xã Vĩnh Thông, công trình cấp nước tập trung do Nhà nước đầu tư đã thay đổi đời sống người dân.

Ông Hoàng Hữu Tiệp, một hộ dân, chia sẻ rằng từ khi có đường ống dẫn nước về tận hộ, sinh hoạt gia đình thuận tiện hơn hẳn. Trước kia phải dùng nước khe suối tiềm ẩn nguy cơ mất vệ sinh, nay chỉ cần mở vòi là có nước để sử dụng, đáp ứng đầy đủ nhu cầu hằng ngày. Nỗi lo dịch bệnh do nguồn nước ô nhiễm cũng dần lùi xa.

Hiện nay, thôn Khau Cưởm có 75 hộ, 100% đã được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh. Để công trình hoạt động ổn định, phát huy hiệu quả lâu dài, thôn thành lập tổ quản lý nước với nhiệm vụ kiểm tra, bảo dưỡng định kỳ, khắc phục sự cố và tuyên truyền nâng cao ý thức cộng đồng.

Anh Nông Đức Xuyên, thành viên Tổ quản lý, cho biết: “Chúng tôi thường xuyên kiểm tra hệ thống để tránh gián đoạn, đồng thời vận động bà con tiết kiệm và giữ gìn vệ sinh nguồn nước”. Chính sự đồng lòng đó đã giúp công trình không chỉ là hạ tầng phục vụ sinh hoạt, mà còn trở thành minh chứng cho tinh thần tự quản, gắn kết cộng đồng.

Cũng nhờ chính sách hỗ trợ, nhiều hộ ở xã Thượng Minh nay đã thoát cảnh phụ thuộc hoàn toàn vào nguồn nước mưa hoặc khe suối.

Gia đình bà Triệu Thị Nhị, thôn Phiêng Phàng, xã Thượng Minh, được hỗ trợ téc inox để dự trữ nước, phục vụ nhu cầu sinh hoạt hằng ngày của gia đình.

Gia đình bà Triệu Thị Nhị, thôn Phiêng Phàng, trước đây phải dùng xô, chậu, can nhựa để hứng nước mưa, dẫn nước từ suối về. Nguồn nước vừa thiếu, vừa không bảo đảm. Nay, gia đình đã có téc inox để tích trữ đủ nước sinh hoạt an toàn.

Bà Triệu Thị Nhị chia sẻ: Nước chứa trong téc inox yên tâm hơn hẳn so với trước kia dùng can nhựa. Việc nấu ăn, tắm giặt, vệ sinh hằng ngày cũng thuận tiện, đảm bảo sức khỏe cho cả nhà.

Không chỉ Tràng Xá, Vĩnh Thông hay Thượng Minh, mà nhiều xã vùng cao khác của Thái Nguyên cũng đang dần thay đổi bộ mặt nhờ các công trình cấp nước. Những vòi nước mát lành ngay trong sân nhà đã giải tỏa nỗi vất vả bao đời nay của đồng bào, đồng thời mở ra cơ hội cải thiện điều kiện sống, nhất là đối với phụ nữ và trẻ em, những người trước kia thường phải gánh vác việc đi lấy nước xa nhà.

Đầu tư công trình, nâng chất lượng sống

Từ nguồn lực các chương trình, dự án, Thái Nguyên đã ưu tiên kinh phí xây mới, duy tu, sửa chữa công trình cấp nước tập trung, hỗ trợ téc nước và nước sinh hoạt phân tán cho đồng bào DTTS. Riêng giai đoạn 2021-2025, từ nguồn vốn Chương trình 1719, tỉnh đã xây dựng 98 công trình cấp nước tập trung phục vụ 8.649 hộ và hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán cho 7.849 hộ. Những công trình này góp phần quan trọng giúp người dân có nguồn nước hợp vệ sinh, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Ý nghĩa của các công trình không chỉ dừng ở việc giải quyết nhu cầu trước mắt, mà còn là bước tiến quan trọng trong quá trình hoàn thành tiêu chí “Môi trường và an toàn thực phẩm” thuộc Chương trình xây dựng nông thôn mới. Khi có nguồn nước đảm bảo, người dân yên tâm hơn trong sinh hoạt hằng ngày và có điều kiện phát triển chăn nuôi, trồng trọt theo hướng an toàn, gắn với sản xuất nông nghiệp bền vững.

Theo lãnh đạo Sở Dân tộc và Tôn giáo, cùng với các chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế cho hộ nghèo, cận nghèo và hộ đồng bào DTTS, việc đầu tư hệ thống cấp nước tập trung, phân tán đã giúp người dân tiếp cận nguồn nước hợp vệ sinh. Qua đó, chất lượng cuộc sống được nâng cao, sức khỏe cộng đồng được bảo vệ, an ninh - xã hội vùng cao cũng được giữ vững.

Các cấp, ngành chức năng trong tỉnh xác định rõ, cấp nước sinh hoạt hợp vệ sinh không chỉ là mục tiêu phúc lợi mà còn là nhiệm vụ chính trị gắn với phát triển bền vững. Tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ.

Ở những nơi có hệ thống cấp nước tập trung, tỉnh chỉ đạo nâng công suất, mở rộng mạng lưới, đồng thời cải tạo các công trình chưa có hệ thống xử lý để đảm bảo chất lượng nước. Với những khu vực chưa có công trình cấp nước, tỉnh tiếp tục đầu tư hệ thống mới có công suất ổn định, đồng thời xây dựng cơ chế, chính sách thu hút nguồn lực xã hội để công trình sau đầu tư được khai thác hiệu quả, lâu dài. 

Điều quan trọng là các công trình khi đưa vào sử dụng đều gắn với cơ chế quản lý, vận hành cụ thể, có sự tham gia của cộng đồng. Người dân vừa là đối tượng thụ hưởng, vừa là chủ thể trực tiếp bảo vệ và duy trì công trình. Đây chính là yếu tố tạo nên tính bền vững, khắc phục tình trạng “đầu tư xong để đó” từng tồn tại ở một số nơi trước đây.

Có thể thấy, việc quan tâm đầu tư cấp nước sinh hoạt đã tạo ra thay đổi rõ rệt từ nếp sống, sinh hoạt đến chất lượng môi trường ở nhiều thôn, bản vùng cao. Không còn cảnh thiếu nước hay phụ thuộc hoàn toàn vào khe suối, đồng bào DTTS tại Thái Nguyên đang từng bước tiếp cận những điều kiện sống an toàn, bền vững hơn... 

Nguồn: https://baothainguyen.vn/xa-hoi/202509/nuoc-sach-ve-voi-vung-cao-4e741fb/