Ổn định chính sách - "Nam châm" thu hút FDI công nghệ cao

Thế giới đang bước vào một giai đoạn phát triển mới, nơi công nghệ cao trở thành yếu tố then chốt quyết định năng lực cạnh tranh và mức độ tự chủ của mỗi quốc gia. Với Việt Nam, công nghệ cao là động lực tăng trưởng quan trọng cho thập kỷ tới, giúp hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số một cách bền vững và chất lượng.

Các doanh nghiệp FDI công nghệ cao đã và đang đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Việt Nam. Họ không chỉ mang đến vốn và công nghệ tiên tiến, mà còn tạo môi trường học hỏi, chuyển giao tri thức, lan tỏa năng lực quản trị hiện đại cho doanh nghiệp trong nước. Thông qua hợp tác sản xuất, phát triển nhân lực và đào tạo, khối doanh nghiệp này góp phần hình thành nguồn nhân lực chất lượng cao và củng cố chuỗi cung ứng nội địa.

Thực tế, nhiều quốc gia trong khu vực như Hàn Quốc, Singapore, Thái Lan hay Ấn Độ đều bắt đầu bằng việc thu hút đầu tư từ các tập đoàn công nghệ đa quốc gia. Từ đó, họ từng bước hình thành năng lực nghiên cứu, học hỏi quy trình và làm chủ công nghệ lõi. Việt Nam cũng đang đi theo quỹ đạo này, với sự hiện diện ngày càng nhiều của các trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) trong lĩnh vực điện tử, phần mềm và bán dẫn.

Với kế hoạch thu hút 40 - 50 tỷ USD FDI mỗi năm đến 2030, chính sách ưu đãi thu hút FDI của nước ta trong giai đoạn tới cần hướng tới các dự án có hàm lượng công nghệ cao, đóng góp vào chuyển đổi kinh tế theo chiều sâu và phát triển bền vững.

Cần đặc biệt lưu ý rằng, cả lý thuyết và thực tiễn đều cho thấy, hai yếu tố quyết định dòng vốn công nghệ cao là tính ổn định và khả năng dự đoán của chính sách. Các dự án công nghệ chiến lược thường có quy mô hàng tỷ USD, chu kỳ đầu tư kéo dài 10 - 15 năm và chịu rủi ro cao. Sự nhất quán và cam kết dài hạn từ phía Nhà nước, do đó, là điều kiện tiên quyết. Từ yêu cầu đó, một số quy định trong dự thảo Luật Công nghệ cao (sửa đổi) cần tiếp tục được rà soát, chỉnh lý để bảo đảm tính ổn định, tính hấp dẫn của chính sách.

Ví dụ, đề xuất bỏ cơ chế cấp giấy chứng nhận doanh nghiệp công nghệ cao và thay bằng hình thức tự đánh giá là bước tiến trong cải cách thủ tục, nhưng cũng khiến nhà đầu tư lo ngại. Nếu tiêu chí không rõ ràng hoặc cách hiểu giữa các cơ quan khác nhau, quyền lợi ưu đãi mà doanh nghiệp đã tính toán có thể không còn được bảo đảm.

Việc thay đổi cách diễn đạt từ chỗ doanh nghiệp công nghệ cao “được hưởng mức ưu đãi cao nhất” sang “được hưởng ưu đãi, hỗ trợ theo quy định của pháp luật” cũng làm giảm tính cam kết của chính sách và làm cho nhà đầu tư khó dự đoán chi phí dài hạn.

Hoặc, điều khoản chuyển tiếp quy định doanh nghiệp chỉ được hưởng ưu đãi đến hết thời hạn của giấy chứng nhận đầu tư hiện tại, nhưng chưa nêu rõ chính sách sau thời điểm đó. Vì vậy, doanh nghiệp băn khoăn liệu các ưu đãi đã cam kết có được tiếp tục không? Điều họ mong muốn nhất là điều khoản chuyển tiếp được quy định rõ ràng để tránh vướng mắc khi thực thi, bảo đảm tính ổn định của chính sách và nguyên tắc không hồi tố của pháp luật.

Bên cạnh đó, với quy định “nhà đầu tư trong nước nắm trên 30% vốn” mới được xếp hạng doanh nghiệp công nghệ cao mức 1, phần lớn doanh nghiệp FDI đang đầu tư trong lĩnh vực công nghệ cao tại Việt Nam sẽ không còn được hưởng mức ưu đãi cao nhất như hiện nay. Lý do là họ đều triển khai các dự án 100% vốn nước ngoài. Như vậy, Việt Nam có thể sẽ kém hấp dẫn hơn so với các quốc gia trong khu vực trong cuộc đua thu hút các dự án công nghệ cao, công nghệ chiến lược.

Không phải ngẫu nhiên trong báo cáo thẩm tra, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhấn mạnh rằng, cùng với việc thể chế hóa “bộ tứ trụ cột” (gồm Nghị quyết 57, Nghị quyết 59, Nghị quyết 66 và Nghị quyết 68), sửa Luật Công nghệ cao lần này còn nhằm thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp công nghệ cao; đồng thời phải bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật hiện hành.

Đối với các nhà đầu tư, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao, công nghệ chiến lược, ưu đãi tài chính chỉ là một phần. Quan trọng hơn, với họ, là sự ổn định, minh bạch và khả năng dự báo của chính sách. Khi môi trường đầu tư đáng tin cậy, Việt Nam không chỉ thu hút được vốn và công nghệ, mà còn tạo dựng vị thế như một trung tâm đổi mới sáng tạo mới của khu vực.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/on-dinh-chinh-sach-nam-cham-thu-hut-fdi-cong-nghe-cao-10394567.html