Phân loại rác tại nguồn là giải pháp căn cơ, bảo vệ môi trường bền vững

Nhà nước nên có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư vào công nghệ xử lý và tái chế rác thải hiện đại bởi phân loại rác tại nguồn là giải pháp căn cơ, hướng tới xây dựng lối sống xanh.

Ưu tiên áp dụng các công nghệ xử lý rác tiên tiến, thân thiện với môi trường để giảm dần tỷ lệ chôn lấp.

Nhà nước có chính sách khuyến khích xã hội hóa, hỗ trợ các doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư vào công nghệ xử lý và tái chế rác thải hiện đại... Đặc biệt, phân loại rác tại nguồn là giải pháp căn cơ, hướng tới xây dựng lối sống xanh, tiết kiệm tài nguyên và bảo vệ môi trường bền vững.

Đây là những đề xuất được các đại biểu Quốc hội đưa ra khi thảo luận về Báo cáo của Đoàn giám sát và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về kết quả giám sát chuyên đề "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành," sáng 28/10.

Đại biểu Chu Thị Hồng Thái (Lạng Sơn) cho rằng tình trạng ô nhiễm môi trường vẫn diễn biến phức tạp, đặc biệt là ô nhiễm không khí tại Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, ô nhiễm nguồn nước tại các lưu vực sông lớn như sông Cầu, sông Nhuệ-Đáy và hệ thống Bắc Hưng Hải; nhiều bãi chôn lấp rác thải không hợp vệ sinh vẫn tồn tại kéo dài. Tỷ lệ nước thải đô thị được xử lý mới đạt khoảng 18% trong khi lượng rác thải rắn sinh hoạt chôn lấp trực tiếp vẫn chiếm 62,97%. Đây là nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước.

Đại biểu đề cập đến sự kém hiệu quả của chính sách phân loại rác tại nguồn, một chủ trương đúng đắn nhưng khi triển khai lại gặp nhiều vướng mắc. Mặc dù việc triển khai phân loại rác tại nguồn đã quy định từ năm 2022 nhưng nhiều nơi vẫn chưa thực hiện được do thiếu hạ tầng. Trên thực tế, việc phân loại rác thải tại nguồn đã được nhiều địa phương triển khai khá quyết liệt tuy nhiên trong quá trình thu gom, phần lớn các loại rác thải vẫn được thu gom chung dẫn đến việc phân loại của người dân không phát huy ý nghĩa và hiệu quả thực tế.

Hiện nay, việc xử lý chất thải rắn sinh hoạt bằng hình thức chôn lấp vẫn chiếm tỷ lệ cao. Tại nhiều địa phương, người dân không đồng thuận việc xây dựng các cơ sở chôn lấp rác thải do lo ngại về nguy cơ ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến đời sống, sức khỏe cộng đồng. Phụ lục trong báo cáo của Đoàn giám sát cho thấy, có tới 33/64 điểm nóng ô nhiễm môi trường tại địa phương là các bãi rác và chôn lấp rác thải. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng quá tải, thiếu quỹ đất cho việc xử lý rác thải nhất là ở khu vực đô thị, ven đô.

"Việc nghiên cứu áp dụng các giải pháp công nghệ xử lý chất thải hiện đại, thân thiện với môi trường, thay thế dần phương thức chôn lấp truyền thống là yêu cầu cấp thiết nhằm đảm bảo hiệu quả công tác bảo vệ môi trường, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững," đại biểu nhấn mạnh.

Từ những phân tích trên, đại biểu Chu Thị Hồng Thái đề nghị cần tiếp tục đổi mới toàn diện công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt, bảo đảm đồng bộ từ khâu phân loại, thu gom cho đến xử lý cuối cùng. Chính phủ, các địa phương cần rà soát, điều chỉnh quy hoạch các khu xử lý chất thải rắn liên vùng; ưu tiên áp dụng công nghệ hiện đại, thân thiện với môi trường để giảm dần tỷ lệ chôn lấp trực tiếp; đẩy mạnh phân loại rác thải tại nguồn gắn với cơ chế thu gom, vận chuyển và xử lý một cách riêng biệt, khắc phục tình trạng "phân loại hình thức" gây lãng phí nguồn lực xã hội.

Đại biểu cũng kiến nghị Nhà nước có chính sách khuyến khích xã hội hóa đầu tư, hỗ trợ các doanh nghiệp, hợp tác xã ứng dụng công nghệ xử lý rác thải hiện đại; sớm hoàn thiện cơ chế tài chính, có chính sách thu phí theo lượng rác phát sinh và sử dụng Quỹ Bảo vệ môi trường để hỗ trợ các dự án xử lý tiên tiến.

Về năng lực quản lý môi trường ở cơ sở, đại biểu Chu Thị Hồng Thái nhấn mạnh, trong bối cảnh thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, cấp xã trở thành cấp quản lý trực tiếp, gần dân và sát thực tế nhất. Vì vậy, cần có cơ chế rõ ràng về phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực môi trường; bảo đảm "rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm" gắn với cơ chế kiểm tra, giám sát.

Chung mối quan tâm về vấn đề quản lý và phân loại rác thải sinh hoạt, đại biểu Hoàng Quốc Khánh (Lai Châu) nhấn mạnh, khung pháp lý hiện hành đã rất rõ ràng và cụ thể nhưng thực tiễn thi hành đáng báo động. Theo đó, báo cáo giám sát cho thấy mới chỉ có 32/63 tỉnh, thành (trước sáp nhập) triển khai phân loại rác, đồng nghĩa với việc còn 31 địa phương chưa thực hiện. Mỗi ngày, cả nước phát sinh khoảng 69.400 tấn rác thải sinh hoạt. Phần lớn trong số này không được phân loại mà được xử lý theo phương thức chôn lấp (chiếm tới 62,97%) và đốt. Ngay cả ở các đô thị lớn đã thí điểm phân loại rác tại nguồn, kết quả vẫn hạn chế do thiếu tính đồng bộ giữa các khâu từ phân loại, thu gom đến xử lý.

Máy móc tự động gom rác chưa qua phân loại tại nguồn đưa vào dây chuyền phân loại tại tại Khu liên hợp xử lý rác Biwase Bình Dương. (Ảnh: Dương Chí Tưởng/TTXVN)

Đại biểu khẳng định phân loại rác tại nguồn là giải pháp căn cơ, hướng tới xây dựng lối sống xanh, tiết kiệm tài nguyên và bảo vệ môi trường bền vững. Để đạt được mục tiêu này, theo đại biểu, cần có sự vào cuộc đồng bộ và mạnh mẽ của cả hệ thống. Toàn xã hội phải chung tay hành động và đặc biệt là ý thức tự giác của mỗi người dân trong việc giữ gìn môi trường sống "xanh-sạch-đẹp và an toàn."

Đại biểu Mai Văn Hải (Thanh Hóa) nêu thực tế việc thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt ở khu vực nông thôn dù đã được quan tâm chỉ đạo thực hiện gắn với Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới nhưng vẫn còn một số khó khăn, bất cập, tồn tại.

Theo đại biểu, rác thải ở nông thôn đa số là chưa phân loại, chủ yếu là thu gom để chôn lấp và đốt. Nhiều bãi tập kết để chôn lấp, đốt rác gây ô nhiễm môi trường. Lò đốt công suất thấp, hiệu suất thấp, tái chế sử dụng rất hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu bảo vệ môi trường…

Nêu nguyên nhân chủ quan của thực trạng trên, đại biểu Mai Văn Hải cho rằng, chủ yếu do công tác lãnh đạo, chỉ đạo và nhận thức của một số cấp ủy, chính quyền, địa phương, các đoàn thể, doanh nghiệp và người dân chưa thật sự đầy đủ. Cùng với đó là ý thức trách nhiệm của người dân và doanh nghiệp trong hoạt động sản xuất kinh doanh, trong sử dụng phân bón thuốc hóa học không đúng cách; thói quen đốt rơm rạ sau khi thu hoạch; điều kiện ngân sách ở các địa phương còn khó khăn, chưa đầu tư thỏa đáng cho việc xây dựng hạ tầng thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt...

Đồng tình với kiến nghị của Đoàn giám sát về việc Quốc hội ban hành Nghị quyết giám sát chuyên đề nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong thực hiện Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, đại biểu Mai Văn Hải đề nghị cần có chính sách hỗ trợ, khuyến khích thúc đẩy xã hội hóa, thu hút đầu tư trong lĩnh vực bảo vệ môi trường nói chung và xử lý chất thải rắn sinh hoạt ở nông thôn nói riêng./.

(TTXVN/Vietnam+)

Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/phan-loai-rac-tai-nguon-la-giai-phap-can-co-bao-ve-moi-truong-ben-vung-post1073252.vnp