Phát triển để ổn định – tư duy đột phá của Đại hội XIV

Cách tiếp cận này cho thấy sự thay đổi sâu sắc trong cách hiểu về quan hệ giữa tăng trưởng và ổn định – hai trụ cột đã định hình mô hình phát triển của Việt Nam suốt gần bốn mươi năm qua.

Nếu trước đây, ổn định được xem là điều kiện để phát triển, thì nay phát triển được coi là phương thức để bảo đảm ổn định lâu dài. Một quốc gia không thể ổn định nếu không tạo ra của cải và cơ hội.

Chính sự đảo chiều này cho thấy một cuộc “đổi mới mạnh mẽ tư duy” – phát triển không chỉ là kết quả, mà là cách giữ vững nền tảng quốc gia trong một thời kỳ nhiều biến động.

z7086083189781-750071f752cbaca74a0bcdcfef6ea0b0-2949-2047.jpg

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu khai mạc hội nghị lần thứ 13 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa 13. Ảnh: Gia Hân

Khát vọng tăng trưởng hai con số

Dự thảo Báo cáo chính trị đặt ra những mục tiêu kinh tế chưa từng có: tăng trưởng GDP bình quân giai đoạn 2026–2030 đạt 10%/năm trở lên, GDP bình quân đầu người 8.500 USD, tỉ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo 28% GDP, và kinh tế số đạt 30% GDP.

Phía sau những con số này là sự đổi mới tư duy tăng trưởng: không mở rộng bằng vốn và lao động, mà nâng chất lượng bằng năng suất và sáng tạo. Tỷ trọng TFP trên 55%, năng suất lao động tăng 8,5%/năm là cam kết cho mô hình tăng trưởng dựa trên tri thức.

Trong bối cảnh nguy cơ tụt hậu và bẫy thu nhập trung bình đã được chỉ rõ, yêu cầu phát triển nhanh đi đôi với chất lượng cao không chỉ là mục tiêu kinh tế, mà là đòi hỏi sinh tử của năng lực cạnh tranh quốc gia.

Thể chế phát triển – nền tảng của mọi đột phá

Một lần nữa, Đại hội XIV đặt thể chế ở vị trí trung tâm của chiến lược phát triển. Báo cáo nêu rõ: thể chế chính trị là then chốt, thể chế kinh tế là trọng tâm, và yêu cầu đổi mới mạnh mẽ tư duy để thúc đẩy đột phá chiến lược, kiến tạo hệ sinh thái phát triển mới.

Trọng tâm của sự đổi mới ấy là hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa hiện đại, xử lý đúng đắn quan hệ giữa Nhà nước – thị trường – xã hội, và đặc biệt là khẳng định vai trò quyết định của thị trường trong huy động, phân bổ nguồn lực phát triển.

Nhà nước giữ trọng trách kiến tạo và bảo đảm trật tự công bằng. Thị trường là cơ chế chọn lọc nguồn lực. Khi thể chế đầy đủ, thị trường sẽ phát huy vai trò phân bổ hiệu quả.

Đi cùng với đó là nhiệm vụ cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh – bảo đảm minh bạch, ổn định, có thể dự đoán – để giải phóng sức sản xuất và tạo động lực mới cho tăng trưởng. Thể chế, trong tinh thần ấy, không chỉ là khung khổ, mà là động cơ của phát triển.

Mô hình tăng trưởng mới dựa trên khoa học, công nghệ

Dự thảo Báo cáo chính trị xác lập một định hướng rõ ràng: khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số sẽ là động lực chính của tăng trưởng. Mục tiêu là nâng năng suất, chất lượng và giá trị gia tăng của nền kinh tế, lấy kinh tế dữ liệu và kinh tế số làm trụ cột của mô hình phát triển mới.

Khái niệm “hiện đại hóa” được hiểu lại: không còn là việc nhân rộng công xưởng, mà là làm mới động lực cũ bằng công nghệ mới. Quá trình chuyển đổi sẽ diễn ra đồng thời trên nhiều mặt – chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, chuyển đổi năng lượng và chuyển đổi nhân lực.

Các lĩnh vực ưu tiên được xác định cụ thể: bán dẫn, robot, vật liệu mới, công nghiệp sinh học, năng lượng tái tạo, công nghiệp không gian, lượng tử. Tư duy công nghiệp hóa thế hệ mới này hướng đến khả năng làm chủ công nghệ, thay vì chỉ gia công.

Muốn đạt tăng trưởng hai chữ số, nền kinh tế phải dựa vào tri thức, chứ không thể tiếp tục khai thác tài nguyên. Đó là biểu hiện rõ nhất của đổi mới mạnh mẽ tư duy phát triển.

Cơ cấu lại nền kinh tế, bảo đảm các cân đối lớn

Đổi mới tư duy phải đi cùng đổi mới cách phân bổ nguồn lực. Dự thảo nêu rõ: cần cơ cấu lại nền kinh tế, thúc đẩy tăng trưởng trên cơ sở bảo đảm ổn định vĩ mô và các cân đối lớn.

Kinh tế nhà nước phải được tổ chức lại theo chuẩn mực quốc tế, tập trung vào những lĩnh vực then chốt. Chi ngân sách phải chuyển hướng mạnh sang đầu tư phát triển, với cơ chế, chính sách đầu tư công đủ linh hoạt để khơi thông vốn xã hội. Hệ thống ngân hàng cần được hiện đại hóa, xử lý triệt để các tổ chức yếu kém, kiểm soát sở hữu chéo và giữ an toàn hệ thống.

Những định hướng này cho thấy một tư duy nhất quán: ổn định để phát triển, và phát triển để củng cố ổn định. Chỉ khi đầu tư công hiệu quả, tín dụng minh bạch và ngân sách kỷ luật, các chính sách tài khóa – tiền tệ mới thật sự hỗ trợ tăng trưởng dài hạn.

Hai động cơ phát triển song hành: Nhà nước và tư nhân

Dự thảo Báo cáo chính trị khẳng định rõ: “Kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế.”, thể hiện sự thay đổi lớn trong nhận thức đã được thống nhất trong Nghị quyết 68 về kinh tế tư nhân.

Kinh tế nhà nước vẫn giữ vai trò chủ đạo trong việc đảm bảo các cân đối lớn, định hướng chiến lược và dẫn dắt hệ thống, nhưng động lực tăng trưởng chính phải đến từ khu vực tư nhân – nơi đổi mới, linh hoạt và năng động nhất.

Nhà nước cần tạo môi trường bình đẳng, an toàn để doanh nghiệp tư nhân tiếp cận đất đai, vốn và công nghệ; hỗ trợ hình thành các tập đoàn tư nhân Việt Nam có quy mô và sức cạnh tranh khu vực, đồng thời giúp doanh nghiệp nhỏ và kinh tế hợp tác vươn lên.

Khi hai khu vực này cùng vận hành, nền kinh tế sẽ có hai cánh để bay – một bên giữ ổn định, một bên thúc đẩy năng lực phát triển.

Ba tầng đột phá – từ tư duy đến thể chế và mô hình

Tổng thể Dự thảo cho thấy ba tầng đột phá được xác lập rõ ràng:

Đổi mới mạnh mẽ tư duy phát triển – phát triển là nền tảng của ổn định.

Đột phá thể chế – khẳng định vai trò quyết định của thị trường, Nhà nước chuyển sang kiến tạo và điều tiết.

Đột phá mô hình tăng trưởng – lấy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực chính.

Ba tầng đột phá này tạo nên cấu trúc phát triển của giai đoạn mới: tư duy là tiền đề, thể chế là công cụ, công nghệ là phương tiện, con người là chủ thể.

Tư duy phát triển mang tính thời đại

Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV thể hiện một tầm nhìn rõ ràng: Việt Nam phải phát triển để giữ ổn định, và giữ ổn định bằng chính năng lực phát triển của mình.

Tăng trưởng không còn chỉ là cộng vốn, lao động hay tài nguyên, mà là phép thử của thể chế, công nghệ và nhân lực.

Đổi mới mạnh mẽ tư duy phát triển – từ quản lý sang kiến tạo, từ điều hành sang dẫn dắt, từ ổn định thụ động sang phát triển chủ động – chính là thông điệp cốt lõi của Đại hội XIV.

Dự thảo viết: “Đất nước ta đã thực sự bước vào kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, vì một nước Việt Nam hoà bình, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội".

Vietnamnet.vn

Nguồn:https://vietnamnet.vn/phat-trien-de-on-dinh-tu-duy-dot-pha-cua-dai-hoi-xiv-2456373.html