Quang cảnh phiên thảo luận ở hội trường sáng 24/10. Ảnh: Đoàn ĐBQH thành phố cung cấp

Theo báo cáo, dự thảo Luật được chỉnh lý toàn diện nhằm khắc phục bất cập của Luật hiện hành, bảo đảm phù hợp với Hiến pháp, các luật về tổ chức bộ máy nhà nước và các kết luận của Bộ Chính trị. Dự thảo hiện gồm 5 chương, 45 điều (giảm 46 điều so với Luật hiện hành), kế thừa, sửa đổi 36 điều và bổ sung 9 điều mới.

Về khái niệm giám sát, dự thảo xác định rõ hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND là một phương thức kiểm soát quyền lực nhà nước, nhằm hoàn thiện chính sách, pháp luật, bảo đảm kỷ luật, kỷ cương, nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước.

Về nguyên tắc giám sát, dự thảo bổ sung ba nguyên tắc mới: Bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện của Đảng Cộng sản Việt Nam; giám sát toàn diện nhưng có trọng tâm, trọng điểm, gắn kết thực tiễn; và gắn kết giữa giám sát với hoàn thiện chính sách, pháp luật, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, địa phương.

Về thẩm quyền giám sát, dự thảo làm rõ phạm vi và đối tượng giám sát của từng chủ thể nhằm tránh chồng chéo, trùng lặp. Quốc hội, UBTVQH, Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội sẽ giám sát thường xuyên hoạt động, văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan, tổ chức ở trung ương; HĐND và các ban của HĐND thực hiện giám sát tương ứng ở cấp tỉnh và cấp xã.

Dự thảo cũng bổ sung hoạt động giám sát mới, gồm việc giám sát quá trình lấy ý kiến trong xây dựng dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết; và giám sát việc giải quyết, trả lời kiến nghị cử tri – được giao cụ thể cho Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Đoàn ĐBQH và Ban của HĐND.

Đáng chú ý, đối với thẩm quyền giám sát của Tổ đại biểu HĐND, dự thảo đưa ra hai phương án xin ý kiến đại biểu. Phương án 1 giữ quy định hiện hành nhưng giới hạn phạm vi giám sát theo phân công của HĐND hoặc Thường trực HĐND cùng cấp để bảo đảm hiệu quả, tránh hình thức. Phương án 2 đề xuất không quy định thẩm quyền giám sát của Tổ đại biểu HĐND do hiệu quả còn hạn chế.

Đai biểu Nguyễn Thị Sửu tham gia thảo luận ở hội trường. Ảnh: Đoàn ĐBQH thành phố cung cấp 

Giám sát phải có cơ chế theo dõi và phản hồi cụ thể

Phát biểu góp ý tại phiên thảo luận ở hội trường, bà Nguyễn Thị Sửu, Phó Trưởng đoàn ĐBQH TP. Huế, nhấn mạnh đây là đạo luật có ý nghĩa chiến lược trong kiểm soát quyền lực, tăng cường trách nhiệm giải trình và nâng cao hiệu quả quản trị nhà nước, song cần tiếp tục hoàn thiện để đảm bảo tính khả thi, thống nhất và hiệu quả khi áp dụng.

Theo đại biểu, bố cục của dự thảo Luật hiện còn trùng lặp, nhất là các quy định về thẩm quyền, quy trình và nội dung giám sát giữa các chủ thể như, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội và HĐND các cấp. Bà đề nghị thiết kế lại dự thảo theo hướng phân định rõ ba nhóm nội dung: Nguyên tắc và phạm vi chung (Điều 11 - 12), hoạt động giám sát của Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội (Điều 13 - 26), và hoạt động giám sát của HĐND và các cơ quan của HĐND (Điều 27 - 38).

Về bản chất quyền giám sát, bà Sửu nêu rõ: “Giám sát là quyền xem xét, đánh giá, kiến nghị, yêu cầu giải trình không mang tính cưỡng chế, điều tra hay xét xử”. Một số quy định hiện nay còn chồng chéo với hoạt động thanh tra, kiểm toán, điều tra, do đó cần bỏ các cụm từ “yêu cầu giám định, xác minh hiện trường”, đồng thời bổ sung cơ chế phối hợp khi phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật.

Đề cập trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát, bà cho rằng dự thảo vẫn thiếu chế tài cụ thể. Cần quy định rõ trách nhiệm cá nhân người đứng đầu nếu báo cáo không đúng thời hạn hoặc không thực hiện kết luận giám sát; đồng thời, trong trường hợp không thực hiện đầy đủ kiến nghị, cơ quan chịu giám sát phải có báo cáo giải trình bằng văn bản gửi chủ thể giám sát và cấp có thẩm quyền.

Đại biểu Nguyễn Thị Sửu cũng góp ý đổi tên Điều 11 từ “Hiệu quả giám sát” thành “Kết quả giám sát”, vì “hiệu quả” là khái niệm trừu tượng và khó đánh giá. Bà đề xuất cấu trúc lại nội dung gồm bốn khoản: đánh giá việc thực hiện pháp luật, xác định trách nhiệm tổ chức cá nhân, kiến nghị hoàn thiện chính sách pháp luật, và công khai kết quả cùng thời hạn thực hiện.

Đặc biệt, bà Sửu nhấn mạnh cần bổ sung chương hoặc điều riêng về theo dõi, đôn đốc thực hiện kết luận, kiến nghị sau giám sát, quy định cơ quan chịu giám sát phải phản hồi trong 30–60 ngày và cho phép chủ thể giám sát công khai kết quả, kiến nghị xử lý nếu không thực hiện.

Đại biểu cũng đề nghị bổ sung quy định về ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động giám sát, công khai kết quả, kiến nghị giám sát trên cổng thông tin điện tử của Quốc hội và HĐND, khuyến khích giám sát trực tuyến và sử dụng dữ liệu mở – nhằm phản ánh xu thế quản trị số, tăng cường sự tham gia của người dân.

Lê Thọ

Nguồn: https://huengaynay.vn/chinh-tri-xa-hoi/quy-dinh-ro-rang-thuc-chat-hon-de-nang-cao-hieu-qua-giam-sat-159141.html