Sử dụng tiếng Việt trong quảng cáo cần phù hợp

Quảng cáo vừa là công cụ bán hàng, vừa là hình ảnh phản ánh đời sống xã hội.

Lực lượng chức năng phường Lê Chân tiến hành kiểm tra, thu giữ các biển quảng cáo rao vặt, biển hiệu sai quy định trên một số tuyến đường trung tâm như Hồ Sen, Tô Hiệu, Lạch Tray...

Quảng cáo vừa là công cụ bán hàng, vừa là hình ảnh phản ánh đời sống xã hội. Vì vậy, chuyện giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt trong quảng cáo đòi hỏi sự vào cuộc của cả cơ quan quản lý, giới chuyên môn và toàn xã hội.

Nguy cơ từ sự lạm dụng ngôn ngữ

Phó Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) Nguyễn Quốc Huy nhận định, việc lạm dụng từ ngoại lai hay sử dụng tiếng Việt sai chuẩn trong quảng cáo có thể để lại những hệ lụy. Ngôn ngữ là một phần quan trọng của văn hóa, là sợi dây gắn kết cộng đồng. Khi tiếng Việt trong quảng cáo bị lai căng, pha tạp, sự phong phú và trong sáng vốn có của tiếng mẹ đẻ bị xói mòn, từ đó ảnh hưởng bản sắc văn hóa của chính chúng ta.

Ngoài việc làm giảm hiệu quả truyền thông còn gây hiểu lầm cho người tiêu dùng, bởi nhiều quảng cáo cố tình sử dụng cách diễn đạt mập mờ, khó hiểu, dẫn đến việc nhận thức sai về sản phẩm, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi. Về lâu dài, nó tạo ra thói quen tiêu cực trong xã hội, nhất là giới trẻ vốn dễ bị ảnh hưởng bởi những thông điệp quảng cáo lặp đi lặp lại.

Chính vì vậy, Đảng, Nhà nước và Quốc hội đã đặc biệt quan tâm đến vấn đề này. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo năm 2025 đã bổ sung quy định: Từ ngữ bằng tiếng Việt trong sản phẩm quảng cáo phải bảo đảm giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, trung thực, rõ ràng, dễ hiểu và thể hiện chính xác nội dung cần truyền đạt. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để khắc phục tình trạng lạm dụng từ ngoại lai và sai chuẩn ngôn ngữ, đồng thời khẳng định trách nhiệm của toàn xã hội trong việc gìn giữ và phát huy giá trị của tiếng Việt.

Theo ông Huy, để vừa bảo đảm hiệu quả truyền thông, vừa giữ gìn tiếng Việt, cần xác lập những nguyên tắc rõ ràng: Quảng cáo phải sử dụng ngôn ngữ chuẩn, dễ hiểu với mọi đối tượng; ngôn ngữ phải trong sáng, lịch sự, phù hợp đạo đức xã hội và truyền thống văn hóa; sự sáng tạo cần dựa trên nền tảng tiếng Việt chuẩn mực để tạo ra thông điệp hấp dẫn mà không sai lệch bản chất.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Toàn Thắng, nguyên Viện trưởng Viện Văn hóa và Phát triển, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh đã phân tích vai trò đặc biệt của quảng cáo trong việc hình thành thói quen ngôn ngữ. Ông cho rằng, quảng cáo là một trong những hoạt động sôi động nhất trên các không gian truyền thông công cộng như phát thanh, truyền hình, mạng xã hội. Ngôn ngữ và giọng nói trong quảng cáo lặp đi lặp lại mỗi ngày tạo nên môi trường tiếng Việt mà công chúng tiếp nhận thường xuyên, từ đó dần dần định hình thói quen ngôn ngữ và chi phối mạnh mẽ đến việc nói đúng, nói chuẩn.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Toàn Thắng, nguyên Viện trưởng Viện Văn hóa và Phát triển, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh đã phân tích vai trò đặc biệt của quảng cáo trong việc hình thành thói quen ngôn ngữ. Ông cho rằng, quảng cáo là một trong những hoạt động sôi động nhất trên các không gian truyền thông công cộng như phát thanh, truyền hình, mạng xã hội. Ngôn ngữ và giọng nói trong quảng cáo lặp đi lặp lại mỗi ngày tạo nên môi trường tiếng Việt mà công chúng tiếp nhận thường xuyên, từ đó dần dần định hình thói quen ngôn ngữ và chi phối mạnh mẽ đến việc nói đúng, nói chuẩn.

Theo ông Thắng, cần có các giải pháp đồng bộ. Thứ nhất, phải xây dựng những đơn vị chuyên môn sản xuất quảng cáo với sự tham gia của các chuyên gia tiếng Việt để biên soạn câu chữ chuẩn xác. Thứ hai, cơ quan quản lý phải giám sát chặt chẽ các công ty quảng cáo, đi đôi với đào tạo nguồn nhân lực có trình độ văn phạm vững vàng, vừa viết đúng vừa đọc đúng.

Thứ ba, doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm về quảng cáo của mình, không sai sự thật, không gây hiểu lầm và không làm biến dạng tiếng Việt. Thứ tư, công chúng cần được khuyến khích phản ánh khi gặp quảng cáo sai tiếng Việt, còn báo chí phải phát huy vai trò phản biện, góp phần xây dựng môi trường quảng cáo văn minh. “Quảng cáo phải có chính sách quản lý và giám sát tốt, đồng thời phát huy tinh thần đóng góp của công chúng và báo chí. Chỉ khi đó, quảng cáo mới vừa sáng tạo, hấp dẫn vừa bảo đảm sự chuẩn mực, trong sáng của tiếng Việt”, ông khẳng định.

Tình trạng biển hiệu, biển quảng cáo tiếng nước ngoài sử dụng tràn lan ở không ít phố tại Hà Nội. Ảnh: nhandan.vn

Cần tăng cường quản lý

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Minh Thái bày tỏ lo ngại trước tình trạng tiếng Việt bị lạm dụng và sai lệch trong quảng cáo. Bà cho rằng, nhiều biển quảng cáo ngoài đường lạm dụng tiếng nước ngoài, trong khi người Việt Nam không phải ai cũng biết ngoại ngữ. Trên mạng xã hội, nhiều văn bản quảng cáo mắc lỗi chính tả, thậm chí viết tiếng Việt theo kiểu Tây, gây phản cảm và làm giảm sự tôn trọng dành cho tiếng mẹ đẻ.

Theo bà Thái, có hai nhóm giải pháp quan trọng. Một là giáo dục ngôn ngữ từ nhà trường. Ngay từ lớp 1 đến hết phổ thông, học sinh phải được học nói và viết tiếng Việt theo chuẩn quốc gia. Ở bậc đại học, sinh viên cần được rèn luyện khả năng sử dụng tiếng Việt trong từng lĩnh vực chuyên ngành để bảo đảm chuẩn mực và tính khoa học. Hai là cần tránh “Tây hóa” trong quảng cáo. Khi quảng bá sản phẩm nước ngoài, phải Việt hóa ngôn ngữ để công chúng dễ hiểu. Nếu bắt buộc phải dùng từ gốc nước ngoài thì phải kèm theo chú thích hoặc giải nghĩa.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đang xây dựng nghị định quy định chi tiết thi hành Luật Quảng cáo, đồng thời soạn thảo nghị định mới về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa, thay thế Nghị định số 38/2021/NĐ-CP. Đây sẽ là cơ sở pháp lý vững chắc, quy định rõ các hành vi vi phạm về sử dụng ngôn ngữ trong quảng cáo và gắn liền với chế tài xử lý đủ sức răn đe.

Mặt khác, công tác kiểm tra, giám sát sẽ được siết chặt, các vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm và công khai để tạo tính răn đe. Lãnh đạo Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện tin tưởng, với sự phối hợp đồng bộ giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và xã hội, từng bước sẽ hình thành một môi trường quảng cáo chuyên nghiệp, hiệu quả, góp phần giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt trong đời sống hiện đại.

Từ những phân tích nêu trên, có thể thấy quảng cáo không những là công cụ tiếp thị, mà còn có sức ảnh hưởng to lớn đến việc định hình thói quen ngôn ngữ trong xã hội. Mỗi sản phẩm quảng cáo phát ra sẽ tác động đến hành vi tiêu dùng và gieo vào cộng đồng cách nói năng, cách sử dụng tiếng Việt.

Do đó, để quảng cáo thật sự văn minh, hấp dẫn và chuẩn mực, cần sự chung tay từ nhiều phía: Nhà nước ban hành và thực thi pháp luật nghiêm minh; doanh nghiệp có trách nhiệm với từng sản phẩm truyền thông; giới chuyên môn bảo đảm ngôn ngữ chuẩn xác nhưng vẫn sáng tạo; báo chí giữ vai trò phản biện, giám sát; công chúng nâng cao ý thức tiếp nhận và phản ánh.

PV (tổng hợp)

Nguồn: https://baohaiphong.vn/su-dung-tieng-viet-trong-quang-cao-can-phu-hop-521006.html