Sự thật về bức ảnh '4 chị em chúng tôi 90 tuổi'

Hình ảnh tạo bởi AI thu hút hàng nghìn lượt tương tác trên Facebook.

"Chúng tôi là 4 chị em, hôm nay chúng tôi tròn 90 tuổi, chúng tôi đang chờ những lời chúc mừng từ các bạn". Dòng chữ được viết kèm với bức ảnh ghép, với 4 cô bé ở phía trên và 4 bà lão ở phía dưới, tất cả khuôn mặt đều tươi cười rạng rỡ, thu hút hơn 45.000 lượt thích, gần 9.000 bình luận và hơn 500 lượt chia sẻ.

Ở phía dưới, không thiếu bài viết chúc mừng sức khỏe 4 "cụ", khen họ đẹp. Tuy nhiên, đây là một hình vẽ bằng AI. Tài khoản chia sẻ thậm chí còn chẳng tự tạo ra hình này, mà lấy về từ nguồn nước ngoài.

Nhờ sự phát triển của các công cụ AI như Copilot, Midjourney hay DALL-E, người dùng có thể tạo ảnh với độ chân thực cao chỉ từ một câu lệnh.

Không khó bắt gặp ảnh tạo bởi AI trên mạng xã hội. Những hình ảnh thường có chủ đề tình cảm gia đình, đời sống, đánh vào cảm xúc để thu hút nhiều lượt tương tác.

Tuy xuất hiện tràn lan, không phải ai cũng dễ dàng phân biệt ảnh tạo bởi AI với ảnh bình thường. Ngoài việc “câu like” đơn thuần, các nội dung này có thể bị lạm dụng cho mục đích xấu, chẳng hạn như mạo danh và lan truyền tin giả.

Công cụ "câu like" trên mạng xã hội

Trên Facebook, Instagram hay X, người dùng dễ dàng bắt gặp hình ảnh/video tạo bởi AI. Các nội dung như “chúng tôi là 4 chị em” hay “cô gái này đã vẽ chân dung người cha quá cố nhưng không ai ủng hộ”... thu hút hàng chục nghìn lượt tương tác và hàng nghìn bình luận.

Những hình ảnh chủ yếu liên quan đến gia đình, tình cảm, nỗi buồn... Đa số bình luận bày tỏ đồng cảm với bài viết, hầu hết không nhận ra ảnh tạo bởi AI. Nhiều tài khoản đăng bài cũng không ghi chú rõ.

Một số hình ảnh tạo bởi AI bị nhầm là ảnh thật trên Facebook.

Theo chuyên gia đánh giá Lê Công Minh Khôi, nội dung AI ngày càng xuất hiện nhiều trên Facebook. Nhiều bài viết được nền tảng đề xuất với lượng tương tác cao, nhưng đa số không được ghi chú rõ là tạo bởi AI.

“Những người ít tiếp xúc công nghệ gần như không thể phân biệt. Hàng nghìn bình luận trong bài chỉ mang tính đồng cảm, dạng như ‘cảm động quá’.

AI đã phát triển đến mức một số mô hình mới có thể sửa lỗi phổ biến như tay và răng. Bản thân tôi cũng phải kiểm chứng lại hình ảnh. Nếu không có nhãn thông báo AI, người dùng gần như không thể nhận ra”, ông Khôi chia sẻ.

Theo khảo sát được công bố tháng 3/2024 bởi Đại học Waterloo (Canada), chỉ 61% trong tổng 260 người tham gia khảo sát có thể phân biệt ảnh người do AI tạo và ảnh chụp người thật, thấp hơn so với tỷ lệ dự kiến của các nhà nghiên cứu (85%).

Một số nội dung tạo bởi AI thu hút hàng chục nghìn lượt tương tác.

Là người thường xuyên hoạt động trên mạng xã hội, ông Khôi nhận xét hình ảnh/video AI đang bị lạm dụng để tăng lượt xem, tăng tương tác hay thậm chí lừa đảo.

“Những nội dung AI dễ khiến người xem bị thao túng tâm lý, tin vào điều không có thật, thậm chí bị dụ dỗ mua hàng kém chất lượng hay tin vào quảng cáo bị cắt ghép, thuyết âm mưu...”, ông Khôi nói thêm.

Trên thực tế, nghiên cứu công bố tháng 5/2024 của Google và Đại học Duke (Mỹ) cho thấy trong các dạng lan truyền thông tin sai lệch, độ phổ biến của hình ảnh AI gần bằng văn bản và ảnh chỉnh sửa thông thường.

Làm sao để phân biệt ảnh tạo bởi AI?

Chất lượng ảnh tạo bởi AI ngày càng cải thiện, rất khó phân biệt với ảnh thật. Dù vậy, người dùng vẫn có thể dựa vào một số chi tiết nếu nhìn kỹ.

AI thường tạo ảnh dựa trên dữ liệu từ ảnh khác. Do đó, các công cụ có thể khó khăn với những chi tiết ít được huấn luyện.

Theo chuyên gia bảo mật Ngô Minh Hiếu, bàn tay và ngón tay là các chi tiết đáng chú ý bởi AI thường gặp khó khi tái tạo bàn tay, dẫn đến hình ảnh có ngón tay dư thừa hay biến dạng.

Hình ảnh diễn viên Ryan Reynolds tạo bởi AI. Ảnh: @joinrealmai/X.

Lấy ví dụ với ảnh diễn viên Ryan Reynolds. Trong khi phần lớn ảnh khá chân thực, các ngón trên bàn tay phải của Reynolds có hình dạng không tự nhiên. Dòng chữ trên áo khoác của nam diễn viên cũng hoàn toàn vô nghĩa. Đây là dấu hiệu rõ ràng để nhận biết ảnh tạo bởi AI bởi chúng vẫn chưa thể tạo ra văn bản, logo chính xác.

Tiếp theo, có thể theo dõi hiệu ứng ánh sáng và đổ bóng trong ảnh. Nếu ánh sáng hoặc góc đổ bóng có sự bất thường, nhiều khả năng hình ảnh được tạo bởi AI.

Với các nội dung có cùng bối cảnh, người dùng nên kiểm tra chi tiết trùng lặp bởi AI thường gặp khó khi tạo ra những yếu tố hoàn toàn khác nhau.

Theo BBC, đó là ví dụ của sự “quá hoàn hảo”. Hình ảnh ca sĩ Ariana Grande bên dưới rất giống thật, nhưng nhìn kỹ sẽ thấy khuôn mặt cô quá nhẵn mịn, khiến bức ảnh rất sắc nét. Bố cục sắp xếp những con hồng hạc phía sau cũng không ổn.

Hình ảnh ca sĩ Ariana Grande tạo bởi AI. Ảnh: @agswaffle/Instagram.

Nếu nội dung có dạng video, các chi tiết nên kiểm tra như chuyển động môi có thể không khớp lời nói, mắt chớp ít hoặc không tự nhiên, làn da có kết cấu mờ nhòe...

Cuối cùng, nếu nhìn khuôn mặt, bàn tay hay ánh sáng mà vẫn chưa chắc chắn, người dùng nên tìm kiếm ngược trên Google và các công cụ tương tự để xác định nguồn gốc.

“Nếu nghi ngờ về tính xác thực của hình ảnh, có thể sử dụng công cụ tìm kiếm ngược để kiểm tra xem hình ảnh đã xuất hiện ở nơi nào khác trước đó hay chưa”, ông Hiếu nói thêm.