Thách thức bảo vệ xã hội số tại Việt Nam

Trong hành trình trở thành quốc gia số vào năm 2030, Việt Nam cần đảm bảo an toàn cho các hệ thống kỹ thuật số nhằm bảo vệ người dân và các dịch vụ.

Ngày càng nhiều cá nhân và tổ chức ở Việt Nam trở thành nạn nhân của tấn công mạng. Ảnh: Freepik.

Quá trình số hóa đang đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế và đổi mới xã hội tại Việt Nam. Bên cạnh lợi ích phát triển, vẫn còn những rủi ro xoay quanh an ninh mạng.

Theo báo cáo được Viettel công bố hồi tháng 4, Việt Nam ghi nhận 14,5 triệu tài khoản bị rò rỉ dữ liệu do tấn công mạng trong năm 2024. Một nghiên cứu khác cho thấy lượng chiến dịch tấn công mã độc tống tiền (ransomware) năm 2024 tăng 70% so với cùng kỳ 2023.

Nền kinh tế số Việt Nam dự kiến đạt 45 tỷ USD vào năm 2025, ước tính tăng lên 90-200 tỷ USD năm 2030. Đến 2050, kinh tế số sẽ trở thành động lực chính thúc đẩy GDP quốc gia. Do đó, xây dựng hệ thống an ninh mạng vững chắc là điều kiện thiết yếu để đảm bảo ổn định và tăng trưởng lâu dài.

Giải pháp bảo vệ xã hội số tương lai

TS Huo Chong Ling, giảng viên cấp cao ngành Kỹ thuật phần mềm tại RMIT Việt Nam, cho rằng an ninh mạng đóng vai trò then chốt trong đảm bảo giao dịch an toàn, doanh nghiệp linh hoạt, hạ tầng được bảo vệ và trao quyền trong xã hội số.

“Tiến bộ trong lĩnh vực này cũng góp phần nâng cao sức hút của Việt Nam như một điểm đến đầu tư và đổi mới công nghệ”, TS Ling nhấn mạnh.

Đến năm 2050, công nghệ số được dự đoán sẽ tích hợp sâu vào các thành phố lớn tại Việt Nam. Tuy nhiên, hệ thống càng kết nối chặt chẽ đồng nghĩa việc bảo vệ càng quan trọng.

“Việc bảo vệ xã hội số, nơi hàng triệu thiết bị kết nối qua Internet, sẽ là thách thức lâu dài”, TS Sreenivas Tirumala, giảng viên cấp cao ngành Công nghệ thông tin tại RMIT Việt Nam, nhận định.

TS Huo Chong Ling (trái) và TS Sreenivas Tirumala (phải). Ảnh: RMIT Việt Nam.

Theo TS Tirumala, xã hội số tương lai của Việt Nam cần xây dựng trên nền tảng bảo mật vững chắc về danh tính người dùng, dữ liệu và hạ tầng. Các công nghệ hỗ trợ hữu ích như tường lửa ứng dụng AI, giải pháp định danh số phi tập trung dựa trên blockchain.

“Khi các mối đe dọa sử dụng AI ngày càng phổ biến, chúng ta cần ứng dụng các mô hình an ninh mạng dựa trên AI để đối phó.

Những mô hình này có khả năng tự động hóa, thích nghi và học hỏi từ dữ liệu lịch sử lẫn thời gian thực. Cách tiếp cận dựa trên AI có thể giúp hạ tầng tự phục hồi, ít nhất là một phần, khi bị tấn công từ bên ngoài”, TS Tirumala nói thêm.

Vai trò của điện toán lượng tử cũng được TS Tirumala nhấn mạnh. Theo đại diện RMIT Việt Nam, công nghệ mới hứa hẹn giúp máy tính có khả năng giải quyết các bài toán phức tạp, vượt xa giới hạn của máy tính hiện nay.

Nếu bị lạm dụng, điện toán lượng tử có thể phá vỡ nhiều thuật toán mã hóa, khiến người dùng mất quyền truy cập vào dịch vụ y tế, tài chính hoặc các lớp bảo vệ thông tin cá nhân.

“Đến năm 2050, có thể dự đoán hầu hết công ty điện toán đám mây sẽ cung cấp dịch vụ điện toán lượng tử với chi phí hợp lý. Do đó, việc phát triển các phương pháp mã hóa dữ liệu phù hợp với tương lai là điều cấp thiết”, TS Tirumala cho biết.

Giáo dục vẫn đóng vai trò quan trọng

Dù công nghệ đang phát triển nhanh chóng, TS Tirumala và TS Ling có chung nhận định rằng con người và chính sách mới là yếu tố quyết định thành công.

“Để chống lại các mối đe dọa an ninh mạng, đặc biệt với hạ tầng trọng yếu, chúng ta cần có các tiêu chuẩn quốc gia nhằm đảm bảo tính thống nhất và kiểm soát biện pháp an ninh mạng”, TS Tirumala chia sẻ.

Giáo dục cũng là yếu tố quan trọng. Theo TS Ling, điểm yếu lớn nhất trong hạ tầng an ninh mạng của Việt Nam hiện nay là thiếu nhân lực có chuyên môn.

An ninh mạng trở thành yếu tố quan trọng khi phát triển xã hội số. Ảnh: Bloomberg.

Tính đến năm 2023, cả nước có chưa đến 4.000 chuyên gia trong lĩnh vực. Theo TS Ling, chừng đó là chưa đủ đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng do các mối đe dọa mạng.

“Chiến lược an ninh mạng chỉ hiệu quả khi có con người đủ năng lực đứng sau. Nếu thiếu đội ngũ chuyên gia giỏi, dù có đầu tư lớn hay công nghệ tiên tiến đến đâu, các tổ chức khó lòng chống đỡ những mối đe dọa ngày càng tinh vi”, TS Ling chia sẻ.

Đại diện RMIT Việt Nam nhấn mạnh vai trò của các trường đại học trong thúc đẩy nghiên cứu và đào tạo nhân lực chất lượng cao.

“Chúng ta đang đi đúng hướng nhưng cần tăng tốc. An ninh mạng không chỉ là lá chắn phòng vệ, mà còn là nền tảng để hiện thực hóa tương lai số mà Việt Nam đang hướng tới”, TS Ling nói thêm.

Nguồn: https://znews.vn/thach-thuc-bao-ve-xa-hoi-so-tai-viet-nam-post1588477.html