Các doanh nghiệp được lọc ra từ cơ sở dữ liệu về các doanh nghiệp Việt Nam trong các nghiên cứu xếp hạng của Vietnam Report thuộc ngành Vật liệu xây dựng (VLXD), với dữ liệu tài chính cập nhật đến ngày 31/12/2024 kết hợp sử dụng phương pháp Media Coding (mã hóa dữ liệu báo chí trên truyền thông), khảo sát đối tượng nghiên cứu và các bên liên quan.

anh 1.jpg

Ngành VLXD 2024-2025: Từ phục hồi đến tìm động lực tăng trưởng mới

Năm 2024, ngành VLXD Việt Nam phục hồi tích cực nhờ tốc độ đô thị hóa nhanh, đầu tư công quy mô lớn và các chính sách hỗ trợ, với sản lượng thép thô đạt 21,98 triệu tấn (tăng 14%), xi măng 91 triệu tấn (tăng 2%), gạch ốp lát 450 triệu m² (tăng 15%), sứ vệ sinh 14,5 triệu sản phẩm (tăng 15%), dù kính xây dựng giảm 16% (147 triệu m²). 

Theo thống kê của Vietnam Report, tình hình kinh doanh của các doanh nghiệp VLXD đã cải thiện đáng kể, bất chấp áp lực từ chi phí nguyên vật liệu đầu vào. Tỷ lệ doanh nghiệp có doanh thu giảm trên 25% giảm mạnh còn 11,2%, trong khi tỷ lệ doanh nghiệp đạt tăng trưởng doanh thu tăng lên 45,9%. Về lợi nhuận, 49,0% doanh nghiệp ghi nhận mức tăng trưởng trên 25%. 

anh 22.jpg
 Nguồn: Vietnam Report, Thống kê từ dữ liệu xếp hạng

Tuy nhiên, biến động giá cả vẫn là thách thức lớn, chỉ số giá nhà ở và VLXD tăng 26% từ tháng 1/2019 đến tháng 2/2025. Giá thép tăng 300.000-400.000 đồng/tấn từ tháng 8/2024, xi măng tăng 50.000 đồng/tấn, trong khi giá cát và đá leo thang do hạn chế khai thác. Đến đầu năm 2025, giá VLXD ổn định hơn, tạo điều kiện cho các dự án xây dựng phục hồi, song các doanh nghiệp vẫn cần tìm động lực tăng trưởng mới. 

Theo khảo sát doanh nghiệp của Vietnam Report, 6 động lực chính thúc đẩy tăng trưởng ngành giai đoạn 2021-2025 bao gồm: Đẩy mạnh đầu tư công, cải thiện cơ sở hạ tầng (84,6%); Các chính sách hỗ trợ của Chính phủ (61,5%); Kinh tế phục hồi (61,5%); Phát triển các dòng sản phẩm mới, đa dạng hoá hoạt động kinh doanh (53,8%); Tốc độ đô thị hoá nhanh (46,2%); Dòng vốn FDI vào Việt Nam tăng mạnh (38,5%). 

Ngoài các yếu tố tăng trưởng nội địa, thị trường xuất khẩu đang mở ra dư địa lớn cho ngành. Sau 5 năm chịu ảnh hưởng từ chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, Việt Nam đã tận dụng lợi thế địa chính trị, trở thành điểm đến chiến lược mới cho các doanh nghiệp Mỹ và phương Tây. Dù công suất ngành VLXD Việt Nam còn nhỏ so với quy mô toàn cầu, tiềm năng xuất khẩu vẫn nổi bật với nhu cầu cơ sở hạ tầng tăng mạnh. Theo khảo sát của Vietnam Report, 45,7% doanh nghiệp đánh giá tiềm năng xuất khẩu từ cao đến rất cao, với 92,3% lên kế hoạch mở rộng ra nước ngoài trong 1-3 năm tới, chủ yếu là thị trường châu Á (45,0%), châu Mỹ (26,7%) và châu Âu (23,1%). 

Cũng theo Vietnam Report, 5 chiến lược ưu tiên của doanh nghiệp VLXD giai đoạn 2024-2025 bao gồm: Đẩy mạnh đầu tư và phát triển ứng dụng công nghệ; Chú trọng xây dựng hình ảnh thương hiệu, marketing; Nâng cao trách nhiệm xã hội, đẩy mạnh phát triển bền vững; Tái cấu trúc doanh nghiệp, tinh gọn bộ máy nhân sự; Tăng cường công tác quản trị rủi ro, đặc biệt là quản trị tài chính.

Phá bỏ rào cản, mở lối cho vật liệu xanh

Chuyển đổi xanh không chỉ là xu hướng mà còn là yêu cầu chiến lược. Tỷ lệ doanh nghiệp ưu tiên CSR và phát triển bền vững tăng từ 61,5% trong năm 2024 lên 76,9% vào năm 2025, thể hiện tầm nhìn chiến lược dài hạn nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội, quản trị). 

Với tốc độ đô thị hóa và nhu cầu xây dựng ngày càng gia tăng, ngành VLXD Việt Nam đang đối mặt với áp lực lớn trong việc cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường. Dù đã đạt được một số kết quả đáng ghi nhận nhưng quá trình chuyển đổi xanh trong ngành còn nhiều hạn chế, đòi hỏi sự nỗ lực đồng bộ từ các bên liên quan.

Theo khảo sát của Vietnam Report, những rào cản lớn nhất khi triển khai ESG hiện nay là: Khung pháp lý chưa minh bạch, rõ ràng (53,8%); Chưa có đầy đủ thông tin (46,2%); Hạn chế về tài chính (38,5%); Nhân viên thiếu kiến thức, chuyên môn về ESG (30,8%); Hạn chế về quy mô doanh nghiệp (30,8%)…

anh 33.jpg
Nguồn: Vietnam Report, Khảo sát doanh nghiệp VLXD

Mặt khác, những năm gần đây, sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng VLXD và nội thất khá rõ rệt. Trước kia, nhu cầu cơ bản của người dân tập trung vào việc sở hữu nhà ở, phương tiện đi lại và điều kiện sinh hoạt thiết yếu. Tuy nhiên, Việt Nam đang bước vào chu kỳ kinh tế mới, với tầng lớp trung lưu dự kiến tăng mạnh, kéo theo sự chuyển dịch trong hành vi tiêu dùng từ tập trung vào sở hữu sang nâng cao chất lượng cuộc sống. Đặc biệt, thế hệ trẻ - hiện chiếm khoảng 47% dân số - đang kỳ vọng nhiều hơn vào không gian sống thay vì đơn thuần sở hữu một ngôi nhà. 

Ngoài yếu tố thẩm mỹ và tiện nghi, người tiêu dùng ngày càng chú trọng đến tính bền vững của VLXD và nội thất. Các sản phẩm không chỉ cần bền, đẹp mà còn phải thân thiện với môi trường. Xu hướng này phản ánh nhận thức ngày càng cao của cộng đồng về bảo vệ môi trường, đồng thời đặt ra yêu cầu cho ngành VLXD trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn xanh, góp phần xây dựng một thị trường bền vững hơn.

Thúy Ngà