Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn chụp ảnh lưu niệm với các học viên khóa 2, Trường Viết văn Nguyễn Du (Khoa Viết văn, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội) vào năm 1985 (Ảnh minh họa)
Nơi ươm mầm tài năng
Năm 1961, Trịnh Công Sơn theo học chuyên ngành Tâm lý giáo dục trẻ em, Trường Sư phạm Quy Nhơn, tỉnh Bình Định (1962-1964). Thời gian học tại Trường Sư phạm Quy Nhơn, “bộ ba” Trương Văn Thanh chơi violon, Thanh Hải chơi guitar điện, Trịnh Công Sơn chơi guitar thùng đã lập nên ban nhạc không chuyên Thanh Sơn Hải. Đây là cột mốc đáng nhớ trong sự nghiệp sáng tác âm nhạc của Trịnh Công Sơn.
Sau khi mãn khóa, Trịnh Công Sơn lên B’Lao (nay là TP.Bảo Lộc, tỉnh Lâm Đồng) dạy học tại Trường Sơ học Bảo An trong 3 năm (1964-1967). Ông được đào tạo chính quy nên làm trưởng giáo.
Trong bài viết Trịnh Công Sơn với cao nguyên bụi đỏ sương mù, nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân, một người bạn của Trịnh Công Sơn, đã viết: “Từ hồi còn học Sư phạm, Trịnh Công Sơn đã sáng tác nhiều bài hát cho thiếu nhi. Lúc lên dạy học ở B’lao, anh lại sáng tác thêm nhiều bài nữa”.
Sau này, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn còn dạy nhạc tại Trường Đại học Tổng hợp - Đại học Huế (nay là trường Đại học Khoa học - Đại học Huế) trong 2 năm (1973-1974). Trong thời gian này, tín chỉ “Nhạc Trịnh Công Sơn” được sinh viên theo học rất đông.
Mối tình đi vào những ca khúc
Khi còn ở Huế, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn từng yêu cô gái Ngô Vũ Bích Diễm. Cuộc tình này khiến ông viết nên ca khúc Diễm xưa. Nghe qua bài hát, hình ảnh một chàng trai đang mong chờ người tình đến da diết đã hiện hữu rõ ràng: “Chiều nay còn mưa sao em không lại/ Nhỡ mai trong cơn đau vùi/ Làm sao có nhau, hằn lên nỗi đau/ Bước chân em xin về mau” và “Mưa vẫn hay mưa cho đời biển động/ Làm sao em biết bia đá không đau/ Xin hãy cho mưa qua miền đất rộng/ Ngày sau sỏi đá cũng cần có nhau”.
Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn sau này đã nhớ lại về mối tình này: “Từ ban công nhà tôi nhìn xuống, cái bóng dáng ấy đi đi, về về mỗi ngày bốn bận… Người con gái ấy đã đi qua một cây cầu bắc qua một dòng sông, qua những hàng long não, qua những mùa mưa nắng khắc nghiệt, để cuối cùng đến một nơi hò hẹn. Hò hẹn nhưng không hứa hẹn một điều gì... Người con gái đi qua những hàng cây long não bây giờ đã ở một nơi xa, đã có một đời sống khác. Tất cả chỉ còn là kỷ niệm”.
Nhà nghiên cứu Huế Nguyễn Đắc Xuân, một người bạn của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, cho hay: “Anh yêu Diễm mê mệt. Những ngày không thấy Diễm đi qua, anh đau khổ vô cùng… Diễm biết Trịnh Công Sơn yêu mình và trái tim cô nhiều khi cũng rung động. Nhưng lúc ấy Diễm không thể vượt qua được sự nghiêm khắc của gia đình”.
Ngô Vũ Dao Ánh là em gái của Ngô Vũ Bích Diễm. Sau khi biết mối tình giữa chị mình với nhạc sĩ Trịnh Công Sơn không thành, cô viết thư an ủi và chia sẻ cùng ông. Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã viết thư trả lời và mối duyên “tình chị duyên em” nảy sinh từ đó. Trong thời gian yêu nhau, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã viết cho Dao Ánh khoảng 300 bức thư. Trong đó có những lời lẽ da diết như: “Anh nhớ Ánh, nhớ Ánh, nhớ Ánh mà không nói được với ai. Như tiếng kêu của một loài kiến nhỏ... Rất mong thư Ánh mỗi ngày mỗi giờ mỗi tháng mỗi năm”. Ông cũng đã viết rất nhiều ca khúc tặng người tình như Mưa hồng, Còn tuổi nào cho em, Ru em từng ngón xuân nồng, Tuổi đá buồn,…
Mối tình này tuy tan vỡ nhưng nhạc sĩ Trịnh Công Sơn vẫn luôn nhớ về nó. Năm 1993, ông gặp lại Dao Ánh và đã viết ca khúc Xin trả nợ người với những ca từ thật da diết: “Hai mươi năm em trả lại rồi/ Trả nợ một đời xa vắng vòng tay/ Hai mươi năm vơi cạn lại đầy/ Trả nợ một thời môi vắng vòng môi/... Hai mươi năm vẫn là thuở nào/ Nợ lại lần này trong cõi đời nhau”.
Ngày 01/4/2001, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn qua đời. Họa sĩ Đinh Cường, một người bạn của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, nhớ lại: “Tháng cuối cùng trước khi Sơn mất, Dao Ánh về thăm, suốt tuần sáng nào cô cũng đến ngồi bên chiếc xe lăn của Sơn, chỉ còn biết nhìn Sơn, cho đến chiều tối mới về nhà”.
“Đã yêu cuộc đời này bằng trái tim của tôi”
Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn (bên phải) và nhạc sĩ Văn Cao, tác giả ca khúc Tiến quân ca (Quốc ca) (Ảnh minh họa)
Ngoài là nhà giáo, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn còn là một trí thức đấu tranh cho phong trào hòa bình tại miền Nam. Trong một bài viết của nhà nghiên cứu Huế Nguyễn Đắc Xuân, ông Lê Khắc Cầm, một trí thức là cơ sở của Thành ủy Huế, nhớ lại: “Anh Sơn biết tôi là cơ sở của Thành ủy... Chúng tôi, trong đó có Trịnh Công Sơn đọc rất nhiều sách, báo từ chiến khu gửi vào và đặc biệt, đêm nào cũng ôm cái radio nghe đài Hà Nội với sự ngưỡng mộ cách mạng”.
Ngày 30/4/1975, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã hát Nối vòng tay lớn tại Đài Phát thanh Sài Gòn vừa được cách mạng tiếp quản. Ông xúc động nói: “Tôi, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, rất vui mừng và cảm động gặp và nói chuyện với tất cả các anh em nghệ sĩ ở miền Nam Việt Nam này. Hôm nay là cái ngày mà mơ ước của tất cả chúng ta đó là ngày mà chúng ta giải phóng hoàn toàn tất cả đất nước Việt Nam”.
Vào năm 1981, cùng với các nhạc sĩ: Trần Long Ẩn, Phạm Trọng Cầu, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã đi thực tế đời sống mới ở Nông trường Nhị Xuân (huyện Hóc Môn, TP.HCM), nơi có những thanh niên xung phong đang ngày đêm đóng góp sức trẻ của mình để xây dựng Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Sau đó, ông đã sáng tác nên ca khúc Em ở nông trường em ra biên giới để ca ngợi những con người xã hội chủ nghĩa: “Từng vai áo phai sẽ xanh thêm đời/ Bàn tay làm nên những mùa vui/ Từ trên đất này, những con người mới mọc lên/ Tựa như nắng giữa chân trời”. Đặc biệt, những nữ thanh niên xung phong khiến ông vô cùng khâm phục. Đó là những cô gái “có đôi chân đi không ngại ngần”, “quen mưa nắng”, “tóc trên vai vấn vương bụi hồng” và có “trái tim nồng nàn” khiến ông nhớ mãi.
Đầu năm 1984, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn khi thăm nhà bảo tàng ở Quảng Bình, rất xúc động khi thấy tấm ảnh mẹ Suốt (1908-1968). Mẹ đã kiên cường chèo chiếc đò ngang dưới mưa bom bão đạn, đưa bộ đội qua sông trong những năm chống chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ. Sau đó, ông đã sáng tác ca khúc Huyền thoại Mẹ với những ca từ đầy xúc động: “Đêm chong đèn ngồi nhớ lại/ Từng câu chuyện ngày xưa/ Mẹ về đứng dưới mưa/ Che đàn con nằm ngủ/ Canh từng bước chân thù/ Mẹ ngồi dưới cơn mưa/ Mẹ lội qua con suối/ Dưới mưa bom không ngại/ Mẹ nhẹ nhàng đưa lối/ Tiễn con qua núi đồi”. Ca khúc Huyền thoại Mẹ đã tạo nên tượng đài về Mẹ Tổ quốc bất tử trong những năm kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
Ngoài ra, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã sáng tác ca khúc Khăn quàng thắp sáng bình minh như một tình cảm đặc biệt đối với đội viên Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, những chủ nhân tương lai của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam: “Kìa các em xinh xinh, chân bước vội đến trường/ Từng chiếc khăn em quàng thắm đỏ bình minh/ Từng cánh tay măng non, đang xây ngày mai hồng/ Đoàn thiếu nhi em là hy vọng Việt Nam”.
Sống dưới chế độ xã hội chủ nghĩa sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã có những sáng tác đi cùng năm tháng về những con người xã hội chủ nghĩa. Trong ca khúc Mỗi ngày tôi chọn một niềm vui, ông đã thể hiện sự yêu đời, yêu người của mình với cuộc sống mới: “Và như thế tôi sống vui từng ngày/ Và như thế tôi đến trong cuộc đời/ Đã yêu cuộc đời này bằng trái tim của tôi”./.
Nguyễn Văn Toàn
Nguồn: https://baolongan.vn/trinh-cong-son-tieng-hat-tu-trai-tim-tai-hoa-tu-cuoc-doi-a196992.html
Bình luận (0)