Nhận xét về câu ca dao trên đây, cố vấn chương trình, Tiến sĩ ĐH phân tích:
“Ở đây có văn hóa ứng xử qua hai câu rất hay của bạn, đó là: “Trời còn khi nắng khi mưa/ Ngày còn khi sớm khi trưa nữa người”.
Đương nhiên con người không nên thay đổi. Nói trước thì sau này phải thực hiện. Nhưng mà qua đó mình thấy rằng mình phải rộng lòng với con người hơn. Vì con người ta làm trái với mình không phải là có gì xấu, mà là do hoàn cảnh bắt buộc. Tất nhiên mình chịu đau đớn một tí, thừa nhận. Nhưng mà mình nên chịu đựng một tí, xem nó là bình thường, cố gắng đi qua và nói như đạo Phật là buông bỏ”.
Tuy nhiên, theo chúng tôi, vị cố vấn đã không hiểu đúng ý dân gian.
Dân gian đem quy luật “khi nắng khi mưa”, “khi sớm khi trưa” của đất trời ra để so sánh. Điều này ám chỉ muôn loài vạn vật đều vận hành theo quy luật tự nhiên, lúc thịnh lúc suy, lúc thế này lúc thế khác. Con người không nằm ngoài quy luật đó, nên cũng có lúc khỏe mạnh, lúc ốm đau bệnh tật; lúc vinh, lúc nhục; lúc vui vẻ cởi mở, lúc cáu giận khó tính. Vậy, đến đất trời còn thay đổi, huống chi con người. Thế nên, bản thân mỗi cá nhân cũng như những người xung quanh nên thấy sự thay đổi, hay tính khí thất thường của mỗi người là bình thường, không nên buồn bã, thất vọng hay bực tức, chê trách.
Cách ví von so sánh trong câu ca dao tương tự như cách nói “Đá còn đổ mồ hôi” (dị bản “Đá còn có khi đổ mồ hôi”), ý nói đến bền vững và tưởng vô tri vô giác như đá, mà cũng còn có lúc mệt nhọc, huống chi con người ta, lúc ốm lúc đau là chuyện bình thường.
Tóm lại, dân gian không nhằm ám chỉ “con người ta làm trái với mình”, hay chuyện sống không có trước có sau, nói lời không giữ lấy lời, “nói trước thì sau này phải thực hiện”, như cách hiểu của vị cố vấn.
Hoàng Trinh Sơn (CTV)
Tham khảo: Câu ca dao “Trời còn khi nắng khi mưa/ Ngày còn khi sớm khi trưa nữa người” được các sách “Tục ngữ phong dao” (Ôn Như Nguyễn Văn Ngọc biên soạn - NXB Vĩnh Hưng Long 1928); “Thi ca bình dân Việt Nam” (Nguyễn Tấn Long - Phan Canh biên soạn - Sài Gòn, NXB Sống mới - 1970) thu thập. Sách “Từ điển Thành ngữ Tục ngữ Ca dao Việt Nam” (Việt Chương - NXB Đồng Nai 1998) giải thích: “Thời tiết ngày thường thay đổi theo mùa, mà lắm khi cũng thay đổi đột ngột. Có khi nắng chang chang bỗng mưa tuôn xối xả. Nhiều lúc đang mưa bỗng nắng hé ngọn cây. Con người ta cũng vậy, cũng có khi vầy khi khác: lúc lành, lúc bệnh, không sao biết trước được. Vì vậy, người biết lo xa thì lúc mạnh khỏe lo cố gắng làm ăn để tích trữ của cải phòng khi bệnh tật phải nằm một chỗ có cái mà ăn”.
Về cách giải thích nghĩa đen, chúng tôi cùng quan điểm với Việt Chương. Tuy nhiên, về nghĩa bóng, theo chúng tôi, dân gian không nhằm mục đích khuyên “người biết lo xa thì lúc mạnh khỏe lo cố gắng làm ăn để tích trữ của cải phòng khi bệnh tật phải nằm một chỗ có cái mà ăn”, theo kiểu “Tích cốc phòng cơ, tích y phòng hàn”, mà mang ý nghĩa như chúng tôi đã đưa ra trong bài viết.
Nguồn: https://baothanhhoa.vn/troi-con-khi-nang-nbsp-khi-mua-250779.htm
Bình luận (0)