Vì sao các xã ở huyện Tân Kỳ cũ ngập dai dẳng sau bão số 10?

Trận lũ lịch sử trên sông Con sau bão số 10 vừa qua đã khiến hàng nghìn hộ dân của các xã thuộc huyện Tân Kỳ cũ bị ngập sâu, gây thiệt hại nặng nề về tài sản và chăn nuôi của người dân. Nhiều bậc cao niên trên địa bàn cho rằng, đây là trận lũ lịch sử, nước cộng hưởng từ các sông đổ về các xã.

Nước dâng nhanh chưa từng thấy

Sau trận lũ lịch sử vừa qua, người dân các xã Tân Kỳ, Tân An, Nghĩa Hành, Nghĩa Đồng (huyện Tân Kỳ cũ) vẫn chưa hết bàng hoàng. Một con sông vốn hiền hòa, chỉ sau một đêm, nước dâng cuốn trôi nhà cửa, tài sản và ký ức bình yên của biết bao người.

Sông Con thời điểm nước đang dâng cao. Ảnh: Xuân Hoàng

Xóm Diễn Nam, xã Tân Kỳ là vùng bị ngập sâu nhất. Ông Nguyễn Ngọc Mỹ - Phó Bí thư Chi bộ, Xóm trưởng xóm Diễn Nam kể lại: “Hàng năm nước lũ sông Con chỉ ngập từ 1-1,5m, người dân vẫn kịp di chuyển tài sản. Nhưng trận lũ vừa rồi nước dâng lên gần 4m, có nơi chạm mái nhà. Toàn bộ đồ đạc, lúa gạo, thiết bị điện bị ngâm trong nước, hư hỏng nặng nề”.

Ông Nguyễn Ngọc Mỹ ở xóm Diễn Nam, xã Tân Kỳ nói về trận lũ lịch sử vừa qua. Ảnh: Xuân Hoàng

Theo ông Mỹ, mưa lớn kéo dài do ảnh hưởng của bão số 10 khiến nước từ các khe suối, sườn núi đổ về sông Con cùng lúc. Đặc biệt, lượng nước khổng lồ từ thượng nguồn sông Hiếu tràn xuống khiến dòng sông dâng nhanh bất thường chỉ trong một đêm, từ tối 1/10 đến rạng sáng 2/10.

“Chưa bao giờ nước lên nhanh như vậy. Nhiều nhà bị nhấn chìm chỉ trong vài giờ, người dân không kịp trở tay”, ông Mỹ nói.

Ông Nguyễn Ngọc Mỹ cho biết, trận lũ vừa qua nước dâng lên tận mái nhà, điều chưa từng thấy bao giờ. Ảnh: Xuân Hoàng

Cùng chung cảnh ngộ, ông Nguyễn Thanh Tuấn (SN 1965) - người dân xã Tân Kỳ cho biết, ông từng chứng kiến nhiều trận lũ, trong đó có đợt năm 1978 được xem là lớn nhất trước đây. “Nhưng trận này còn cao hơn năm 1978 hơn 1 mét”, ông Tuấn nói.

Clip: Xuân Hoàng

Theo các chuyên gia khí tượng, bão số 10 là một trong những cơn bão mạnh nhất đổ bộ vào Bắc Trung Bộ trong 10 năm trở lại đây. Cơn bão mang theo lượng ẩm cực lớn, gây mưa đặc biệt to trên diện rộng. Nhiều nơi mưa kéo dài suốt 2-3 ngày, tổng lượng mưa lên tới 300-500mm, thậm chí có nơi vượt 500mm - mức kỷ lục trong vòng nhiều năm.

Ông Nguyễn Thanh Tuấn, người dân xã Tân Kỳ cho biết, do không lường trước mức độ nước dâng cao của sông Con nên toàn bộ lúa gạo mặc dù đã kê cao nhưng vẫn bị ngập. Ảnh: Xuân Hoàng

Ông Nguyễn Trường Thành - Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi Nghệ An, cho biết: “Nguyên nhân chủ yếu và trực tiếp nhất là lượng mưa cực lớn do bão số 10 gây ra trên diện rộng, phổ biến từ 300 - 500mm, đặc biệt ở các khu vực thượng nguồn sông Con, như các huyện cũ: Quế Phong, Quỳ Châu... lượng mưa trên 500mm, nên nước trên các sông, suối dâng lên. Nước đổ dồn về sông Hiếu rồi theo dòng chảy xuống sông Con. Số liệu đo tại trạm Nghĩa Khánh lúc 9h sáng 30/9 cho thấy mực nước cao hơn báo động 3 tới 0,86m – tức 40,86m, mức rất hiếm gặp”.

Sông Con đoạn qua huyện Tân Kỳ cũ. Ảnh: Google map

Không chỉ vậy, thời điểm lũ trên sông Con dâng cao cũng trùng với triều cường trên sông Lam, khiến nước không thể thoát ra nhanh. “Nước sông Lam dâng cao, xuống hạ du gặp triều cường khiến dòng chảy bị dội ngược. Vì vậy, nước ở khu vực huyện Tân Kỳ cũ và các vùng phụ cận lên nhanh, rút chậm”, ông Thành phân tích.

Hồi chuông cảnh báo

Ngoài yếu tố thời tiết cực đoan, nhiều ý kiến cho rằng, sự suy giảm rừng đầu nguồn cũng góp phần khiến dòng sông trở nên hung dữ. Khi rừng bị tàn phá, khả năng giữ nước tự nhiên của đất giảm mạnh, lượng mưa lớn nhanh chóng trở thành dòng chảy tràn, đổ dồn về hạ lưu.

Ông Phan Văn Giáp - Bí thư Đảng ủy xã Tân An, nhận định: “Nguyên nhân chủ yếu vẫn là mưa quá to, nhưng trước đây cũng từng mưa dài ngày mà nước sông Con không dâng như vậy. Tại cầu Khe Sanh - một trong những khe suối đổ ra sông Con, mực nước vừa qua lên tới 9m, cao nhất trong lịch sử ghi nhận. Chưa bao giờ hàng nghìn hộ dân, trường học, chợ lại ngập sâu đến thế”.

Trận lũ lịch sử vừa qua trên sông Con đã gây ngập sâu trên diện rộng. Ảnh: CSCC

Ông Nguyễn Viết Hòa - Phó Chủ tịch UBND xã Tân Phú, cho biết: “Nguồn nước lũ chủ yếu đổ về từ thượng nguồn sông Hiếu qua sông Con, cộng thêm lượng nước lớn từ sông Lam nên dâng rất nhanh, khiến khu vực hạ lưu không kịp thoát, gây ngập sâu trên diện rộng”.

Cùng chung quan điểm, ông Lê Văn Ngọc - Bí thư Đảng ủy xã Tân Kỳ, đề nghị: “Tỉnh cần sớm đầu tư hệ thống thước đo và trạm quan trắc để theo dõi diễn biến mưa lũ. Khi có dấu hiệu cực đoan, cần có cơ chế cảnh báo sớm, giúp người dân và chính quyền cơ sở chủ động di dời, bảo vệ tính mạng và tài sản”.

Những ý kiến này cho thấy yêu cầu cấp thiết về nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo sớm thiên tai trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp.

Sau 4 ngày nước dâng, sông Con dần bình yên trở lại. Ảnh: Xuân Hoàng

Trận lũ lịch sử này không chỉ là thiên tai, mà còn là hồi chuông cảnh báo về công tác quy hoạch, quản lý lưu vực sông. Có ý kiến cho rằng, các cơ quan chuyên môn cần sớm điều tra, đánh giá toàn diện hệ thống hồ đập, kênh tiêu, rừng đầu nguồn và vùng hạ du để có chiến lược ứng phó phù hợp. Cần kiểm soát nghiêm việc khai thác cát, xây dựng trong hành lang thoát lũ; bên cạnh đó tính toán vùng thấp trũng để có kế hoạch tái định cư.

Đặc biệt, cần triển khai chương trình phục hồi rừng phòng hộ đầu nguồn sông Con gắn với sinh kế bền vững cho người dân miền núi. Khi rừng được bảo vệ, đất được “giữ nước”, lũ quét và sạt lở sẽ giảm đáng kể.

Theo thống kê sơ bộ, hàng nghìn ngôi nhà ven sông Con bị ngập sâu nhiều ngày, hàng chục ha lúa, hoa màu và gia súc, gia cầm bị cuốn trôi. Nhiều tuyến đường liên xã, liên thôn tê liệt. Cơ sở hạ tầng trường học, trạm y tế, chợ dân sinh ngập trong nước.

Tuy nhiên, giữa khó khăn ấy, tinh thần đoàn kết của người dân vùng lũ lại tỏa sáng. Chính quyền địa phương cùng lực lượng công an, quân đội đã khẩn trương cứu hộ, di dời dân ra khỏi vùng ngập sâu, đồng thời hỗ trợ nhu yếu phẩm cho các hộ bị thiệt hại. Nhiều đoàn thiện nguyện trong và ngoài tỉnh cũng đã kịp thời có mặt, mang theo áo phao, nước sạch và lương thực.

ADQuảng cáo

Nguồn: https://baonghean.vn/vi-sao-cac-xa-o-huyen-tan-ky-cu-ngap-dai-dang-sau-bao-so-10-10307866.html