Việt Nam đào tạo y khoa không giống ai và làm gì để thay đổi?

Những ngày vừa qua, rất nhiều bạn đọc quan tâm và nêu ý kiến bàn luận về đào tạo y khoa ở Việt Nam. GS.TS Lê Quang Cường, nguyên thứ trưởng Bộ Y tế, hiện là chủ tịch Hội Giáo dục y khoa Việt Nam, chia sẻ:

Một nguyên tắc xuyên suốt của đào tạo y khoa là bác sĩ ra trường có đủ năng lực điều trị các bệnh thường gặp, còn để thực hiện được những kỹ thuật chuyên sâu, điều trị được những trường hợp bệnh phức tạp thì cần không ngừng học tập, nâng cao hiểu biết và tay nghề.

* Một câu hỏi đang được quan tâm là tại sao mặc dù Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu trong điều trị bệnh ngang tầm quốc tế như ghép tạng, thực hiện được các kỹ thuật tiên tiến, nhưng bằng cấp sau khi tốt nghiệp vẫn chưa được các nước tiên tiến công nhận tương đương với bằng cấp của họ, thưa ông?

- Đúng là Việt Nam có các bác sĩ, giáo sư giỏi nhưng đây chỉ là số rất ít những tinh hoa được tạo ra sau một quá trình đào tạo lâu dài. Bên cạnh năng lực của cá nhân, các thầy thuốc này luôn kèm theo cả những cơ hội được tu nghiệp ở nước ngoài, được thầy giỏi dìu dắt, có điều kiện thực hành thuận lợi hơn các đồng nghiệp khác.

Trên thực tế, việc đào tạo y của Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn làm cho chất lượng chung của bác sĩ ra trường chưa được như các nước phát triển. Ở các nước phát triển, việc đào tạo bác sĩ yêu cầu tổ chức rất nghiêm ngặt và khá tốn kém. Tuyển chọn đầu vào rất khắt khe, đội ngũ giảng viên không những phải đủ năng lực sư phạm, năng lực nghiên cứu mà còn phải có giảng viên có chuyên môn khám chữa bệnh.

Muốn trở thành bác sĩ, người học phải học rất nhiều môn, từ các môn cơ bản đến các môn lâm sàng khác nhau nên đòi hỏi đội ngũ giảng viên không những phải đủ về số lượng, chất lượng mà còn phải đa dạng, đủ các chuyên khoa. Trang thiết bị, các mô hình mô phỏng... cũng là phần quan trọng và khá tốn kém để người học quen với các thăm khám cơ bản trước khi tiếp xúc trực tiếp với người bệnh với mục đích đảm bảo an toàn cho người bệnh.

Cuối cùng, để đảm bảo cho quá trình đào tạo được diễn ra thuận lợi, luôn phải sẵn có hệ thống chính sách, quy định chặt chẽ và hợp lý ở cấp độ quốc gia riêng cho đào tạo y.

Ở Việt Nam, không thể phủ nhận trong một thời gian dài, chúng ta đã đào tạo được một số lượng lớn bác sĩ, góp phần quan trọng trong công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân, và trên thực tế chất lượng khám chữa bệnh ở các cơ sở y tế ngày càng được nâng cao một cách rõ rệt và như tôi đã đề cập, chúng ta đã có những thành tựu ngang tầm khu vực và thế giới.

Tuy nhiên để đáp ứng với nhu cầu ngày càng tăng của trên 100 triệu dân như hiện nay, ứng phó với mô hình bệnh tật mới, biến đổi khí hậu và hội nhập quốc tế, đúng là cần phải đổi mới chương trình đào tạo nhân lực y tế , trong đó có bác sĩ y khoa.

Cụ thể, một thời gian dài, chúng ta tập trung cung cấp kiến thức cho sinh viên là chính, thì bây giờ phải chuyển sang đào tạo không đơn thuần là dạy kiến thức mà phải làm cho người học vận dụng những kiến thức đó vào giải quyết các tình huống cụ thể, những tình huống bệnh lý thường gặp ở nước ta.

* Để đáp ứng những yêu cầu về chất lượng như ông vừa nói, có ý kiến cho rằng ta nên nhập khẩu chương trình nước ngoài. Ý kiến ông thế nào về điều này?

- Để phát triển, học tập kinh nghiệm các nước đi trước là cần thiết. Tuy nhiên chúng ta hãy tưởng tượng nếu định xây một biệt thự ở Việt Nam giống hệt biệt thự của nước ngoài mà trong tay mới chỉ có bản vẽ kiến trúc là chưa đủ.

Cần phải có vật liệu chuẩn như nước ngoài, thợ xây trình độ nước ngoài, và luật lệ xây dựng cũng phải thuận lợi như ở nước ngoài, đây là một thách thức rất lớn.

* Như vậy để có thể nâng chất lượng đào tạo, giải pháp khả thi theo ông là gì?

- Xuất phát từ khó khăn này, với vốn vay của Ngân hàng Thế giới (WB), từ 2015 Bộ Y tế đã hỗ trợ 5 trường (Đại học Y Dược TP.HCM, Đại học Y Dược Huế, Đại học Y Dược Thái Nguyên, Đại học Y Dược Hải Phòng và Đại học Y Dược Thái Bình), cùng với chuyên gia nước ngoài và trong nước đã từng bước đổi mới chương trình đào tạo bác sĩ theo hướng hội nhập thế giới, nhưng phù hợp với hoàn cảnh và điều kiện Việt Nam.

Song song với hỗ trợ thí điểm đổi mới chương trình đào tạo, Bộ Y tế đã tư vấn và phối hợp với các bộ liên quan tư vấn ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật, tạo môi trường pháp lý cho các hoạt động đổi mới đào tạo y khoa, và gần đây nhất Hội đồng Y khoa đã được thành lập để đánh giá năng lực bác sĩ mới ra trường, làm cơ sở quan trọng cho việc cấp giấy phép hành nghề.

Hiện nay, Trường đại học Y Dược TP.HCM và Trường đại học Y Dược Huế đã có các bác sĩ ra trường theo chương trình này, 3 trường còn lại cũng sớm có các khóa ra trường theo chương trình đổi mới. Sau 5 trường tôi vừa đề cập, các trường y khác cũng đang đổi mới chương trình đào tạo bác sĩ theo hướng hội nhập quốc tế như VinUni, Trường đại học Y Hà Nội...

Để đánh giá một chương trình tốt, đảm bảo chất lượng bác sĩ khi ra trường, hiện nay có 2 cách: Cách thứ nhất: kiểm soát, thẩm định chặt chẽ các điều kiện mở ngành (giảng viên, cơ sở vật chất, bệnh viện thực hành…). Một số ít nước thực hiện phương pháp này, ví dụ như Anh, Đức. Đây là khuôn mẫu chặt từ đầu, quá trình đào tạo được đánh giá định kỳ, giám sát chặt chẽ thì sản phẩm là bác sĩ ra trường sẽ đảm bảo chất lượng.

Nhiều nước phát triển khác lại dựa theo cách thứ hai: kiểm soát đầu ra. Phương pháp này cho phép các trường chủ động đào tạo theo cách của mình (tự do học thuật), nhưng trước khi hành nghề, người bác sĩ phải trải qua kỳ thi quốc gia đánh giá năng lực, nếu đạt chuẩn (quốc gia) mới được cấp giấy phép hành nghề.

Việt Nam đã đưa yêu cầu kỳ thi này vào Luật Khám chữa bệnh. Với việc đánh giá năng lực, chúng ta có thể đảm bảo tất cả các bác sĩ có giấy phép hành nghề trong thời gian tới sẽ có chất lượng đồng đều hơn, đáp ứng tốt hơn nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người dân.

LAN ANH thực hiện

Nguồn: https://tuoitre.vn/viet-nam-dao-tao-y-khoa-khong-giong-ai-va-lam-gi-de-thay-doi-20250803140744378.htm