Vĩnh Long sau sáp nhập: Bứt phá từ kinh tế biển

Sau khi sáp nhập với Bến Tre và Trà Vinh, tỉnh Vĩnh Long mới nổi lên như một thực thể ven biển giàu tiềm năng, có quy mô kinh tế - xã hội hàng đầu vùng ĐBSCL. Với đường bờ biển dài trên 130km, hai cửa sông chiến lược Cung Hầu và Định An cùng hệ sinh thái sông, biển và nội địa liên hoàn, Vĩnh Long hội đủ điều kiện phát triển kinh tế biển hiện đại. Đây là cơ hội để tỉnh tái cấu trúc tăng trưởng, vươn lên thành cực phát triển xanh, bền vững và bao trùm.

Sau khi sáp nhập với Bến Tre và Trà Vinh, tỉnh Vĩnh Long mới nổi lên như một thực thể ven biển giàu tiềm năng, có quy mô kinh tế - xã hội hàng đầu vùng ĐBSCL.

Với đường bờ biển dài trên 130km, hai cửa sông chiến lược Cung Hầu và Định An cùng hệ sinh thái sông, biển và nội địa liên hoàn, Vĩnh Long hội đủ điều kiện phát triển kinh tế biển hiện đại. Đây là cơ hội để tỉnh tái cấu trúc tăng trưởng, vươn lên thành cực phát triển xanh, bền vững và bao trùm.

Tiềm năng lớn, lợi thế nổi bật

Việc hợp nhất 3 tỉnh tạo nên vùng phát triển rộng lớn với diện tích hơn 6.200km², dân số trên 3,3 triệu người. Đặc biệt, Vĩnh Long có đường bờ biển trải dài cùng hệ thống cửa sông lớn, nơi sông Tiền và sông Hậu đổ ra Biển Đông. Đây là lợi thế hiếm có, mở ra triển vọng xây dựng một nền kinh tế biển toàn diện, nơi nuôi biển, năng lượng tái tạo, logistics, chế biến thủy sản, du lịch biển và đô thị hóa ven biển cùng phát triển.

Toàn tỉnh hiện có trên 122.000ha nuôi trồng thủy sản, trong đó 40.000ha là vùng nước mặn, lợ ven biển. Năm 2024, sản lượng đạt 725.000 tấn, riêng tôm nước lợ chiếm gần 40%. Các mô hình nuôi công nghệ cao như tôm thẻ chân trắng, nghêu, sò huyết, cá chim vây vàng, cá bống mú đã hình thành ở Thạnh Phú (Bến Tre), Cầu Ngang, Duyên Hải (Trà Vinh), tạo nền tảng xây dựng chuỗi giá trị thủy sản công nghệ cao.

Khu vực ven biển Duyên Hải, Cầu Ngang và Bình Đại có tốc độ gió trung bình 7- 7,5m/s ở độ cao 100m, thuộc nhóm cao nhất ĐBSCL. Đến cuối 2024, Trà Vinh đã vận hành 5 nhà máy điện gió công suất 390MW; Bến Tre triển khai thêm 7 dự án, tổng công suất 450MW. Tiềm năng lý thuyết hơn 2.500MW ngoài khơi mở ra cơ hội đưa Vĩnh Long thành trung tâm năng lượng sạch của vùng.

Cụm cảng Định An, Duyên Hải là cửa ngõ quốc tế, kết nối trực tiếp tuyến hàng hải toàn cầu. Hệ thống sông Tiền và sông Hậu cùng mạng kênh rạch nội tỉnh tạo lợi thế phát triển logistics biển và sông, giảm chi phí vận tải nông, thủy sản, năng lượng, vật liệu xây dựng. Đây là điều kiện hình thành trung tâm logistics cấp vùng.

Du lịch sinh thái và văn hóa biển cũng nhiều tiềm năng với biển Ba Động, Cồn Chim, Cồn Phụng, biển Thạnh Phú và di sản Khmer, làng nghề truyền thống. Năm 2024, Vĩnh Long đón 5,2 triệu lượt khách, doanh thu gần 4.600 tỷ đồng.

Ngành chế biến thủy sản với hơn 40 nhà máy tại Trà Vinh, Bến Tre, công suất trên 250.000 tấn/năm, đạt kim ngạch xuất khẩu 850 triệu USD năm 2024, chiếm 80% tổng xuất khẩu. Hơn 320.000 dân sinh sống tại các huyện ven biển là nguồn nhân lực quan trọng, đồng thời là cơ sở hình thành các đô thị, dịch vụ gắn với cảng biển, khu công nghiệp và du lịch sinh thái.

Thách thức và hướng đi

Kinh tế biển Vĩnh Long vẫn đối diện nhiều khó khăn. Hạ tầng chưa đồng bộ: luồng hàng hải Định An, Cần Thơ bồi lắng nặng, cần nạo vét 1- 1,5 triệu m³ bùn cát/năm; tuyến đường ven biển Bến Tre, Trà Vinh mới hoàn thành một nửa; thiếu trung tâm logistics cấp vùng và kho lạnh công suất lớn, khiến chi phí logistics thủy sản cao hơn trung bình vùng từ 15- 20%.

Biến đổi khí hậu là thách thức lớn, khi xâm nhập mặn từ cửa Cung Hầu, Định An tiến sâu 40- 50km vào mùa khô, ảnh hưởng 12.000ha thủy sản và 8.500ha nông nghiệp. Sạt lở bờ biển ở Duyên Hải, Thạnh Phú diễn ra trung bình 8- 12m/năm, có nơi tới 20m/năm, đe dọa hàng nghìn hộ dân.

Nguồn nhân lực còn hạn chế, tỷ lệ lao động qua đào tạo chuyên môn mới đạt 52%, thấp hơn trung bình vùng. Đội ngũ kỹ sư, kỹ thuật viên về nuôi biển, điện gió, quản lý cảng còn thiếu.

Thể chế sau sáp nhập cũng đặt ra vấn đề ba tỉnh cũ có hệ thống quy hoạch riêng, dẫn tới chồng chéo trong 23 quy hoạch ngành. Tỉnh chưa thành lập Ban điều phối Kinh tế biển cấp tỉnh, làm giảm hiệu quả quản lý, thu hút đầu tư.

Để kinh tế biển trở thành động lực phát triển, Vĩnh Long cần quy hoạch không gian biển tích hợp gắn với Quy hoạch tỉnh 2026 - 2030, tầm nhìn 2050, áp dụng quản lý tổng hợp vùng bờ (ICZM), phân định rõ vùng chức năng. Phát triển thủy sản công nghệ cao, chuyển sang mô hình tuần hoàn, giảm kháng sinh, tăng chất lượng; hình thành trung tâm nghiên cứu giống thủy sản cấp vùng, mở rộng nuôi xa bờ kết hợp năng lượng tái tạo và du lịch.

Đầu tư hạ tầng logistics, hình thành trung tâm logistics tại Định An, hoàn thiện tuyến đường ven biển, xây dựng kho lạnh lớn, dịch vụ hậu cần nghề cá; xã hội hóa nạo vét luồng Định An- Cần Thơ. Đồng thời đẩy mạnh năng lượng sạch, phát triển điện gió ngoài khơi công suất 1.000 MW đến 2030, khuyến khích điện mặt trời nổi, nghiên cứu năng lượng song, thủy triều.

Phát triển du lịch biển, văn hóa, xây dựng tuyến du lịch liên tỉnh Ba Động, Cồn Chim, Cồn Phụng và Thạnh Phú, gắn với văn hóa Khmer, làng nghề; ứng dụng du lịch thông minh. Xây dựng cụm dân cư, đô thị ven biển thích ứng biến đổi khí hậu, quy hoạch cụm dân cư sinh thái với hạ tầng chống bão, xâm nhập mặn; phát triển đô thị ven biển gắn với cảng, khu công nghiệp, dịch vụ hậu cần, năng lượng tái tạo.

Kiến nghị Trung ương bổ sung Vĩnh Long vào danh mục tỉnh trọng điểm về kinh tế biển trong chiến lược quốc gia; ưu tiên vốn ODA, ngân sách cho các dự án hạ tầng chiến lược như tuyến đường ven biển, nâng cấp luồng Định An, Cần Thơ, trung tâm logistics.

Địa phương cần thành lập Ban điều phối Kinh tế biển cấp tỉnh, xây dựng chương trình phát triển kinh tế biển 2026- 2030, tầm nhìn 2050 với mục tiêu rõ ràng; đẩy mạnh đào tạo nhân lực, gắn kết trường, viện, doanh nghiệp. Doanh nghiệp cần đầu tư chuỗi giá trị biển khép kín với nuôi, chế biến, logistics, xuất khẩu; liên kết hiệp hội ngành nghề biển để chia sẻ hạ tầng, nâng cao cạnh tranh, xây dựng thương hiệu biển Vĩnh Long.

Sáp nhập 3 tỉnh đã mang đến cho Vĩnh Long không gian ven biển giàu tiềm năng, nơi hội tụ cả song, biển, nội địa. Sáu lĩnh vực trọng tâm gồm nuôi biển, năng lượng tái tạo, logistics biển, sông, du lịch sinh thái, công nghiệp chế biến và đô thị ven biển tạo thành một hệ sinh thái kinh tế biển toàn diện.

Kinh tế biển không chỉ là lợi thế tự nhiên, mà còn là động lực chiến lược để tỉnh tái cơ cấu, chuyển dịch sang hướng công nghiệp, dịch vụ, nâng cao giá trị gia tăng và khả năng hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, để tiềm năng trở thành sức mạnh, tỉnh cần khắc phục điểm nghẽn về hạ tầng, thể chế, nhân lực và thích ứng biến đổi khí hậu.

Nếu tận dụng hiệu quả lợi thế, gắn với cải cách thể chế và đầu tư chiến lược, Vĩnh Long hoàn toàn có thể trở thành trung tâm kinh tế biển năng động, góp phần thực hiện thắng lợi chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam và tạo động lực tăng trưởng cho toàn vùng ĐBSCL.

NGUYỄN NGỌC VINH – NGUYỄN TIẾN HƯNG

 

Nguồn: https://baovinhlong.com.vn/kinh-te/202510/vinh-long-sau-sap-nhap-but-pha-tu-kinh-te-bien-0bc016a/