Xây dựng đội ngũ nhà giáo xứng đáng là nền tảng, trụ cột của nền giáo dục

Giờ học tại Trường trung học cơ sở Minh Khai, Hà Nội. (Ảnh: THẾ ĐẠI)

Đội ngũ nhà giáo là động lực, quyết định chất lượng giáo dục và đào tạo. Nhân Ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11), phóng viên Báo Nhân Dân có cuộc trao đổi với đồng chí Nguyễn Kim Sơn, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo về vai trò, sứ mệnh của nhà giáo trong thời kỳ đổi mới giáo dục, hướng tới xây dựng đội ngũ nhà giáo trở thành lực lượng tiên phong, truyền cảm hứng, kiến tạo tương lai cho thế hệ trẻ.

Phóng viên: Kỷ niệm Ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11) năm nay là năm đầu tiên nghề dạy học được thể chế hóa bằng Luật Nhà giáo, xin Bộ trưởng cho biết về vai trò, sứ mệnh mới của đội ngũ nhà giáo trong giai đoạn phát triển mới của đất nước?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Chưa bao giờ ngành giáo dục và đào tạo có được vị thế, được trao truyền sứ mệnh và được quan tâm như hiện nay. Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu quyết định tương lai của dân tộc; nhà giáo là nhân tố nòng cốt quyết định chất lượng giáo dục... Đó là niềm vui lớn, là sự động viên khích lệ những người đang làm công tác giáo dục.

Đáng chú ý, năm nay, lần đầu tiên nghề dạy học được thể chế hóa bằng Luật Nhà giáo. Thay cho tinh thần tôn sư trọng đạo với tư cách là văn hóa, là phong tục xã hội, từ nay, việc đề cao người làm giáo dục, việc phát triển đội ngũ nhà giáo, trách nhiệm, nghĩa vụ của nhà giáo, việc bảo vệ nhà giáo... được luật hóa. Đạo lý kết hợp với luật pháp tạo ra sự chắc chắn, bền vững và quang minh cho nghề nghiệp của những người làm thầy. Đây là vinh dự và là điều kiện để nhà giáo phát huy vai trò xã hội của mình.

Đảng, Nhà nước, xã hội, các vị phụ huynh và toàn thể người học tôn vinh, dành cho nhà giáo những tình cảm tốt đẹp, sự quý trọng và yêu thương, sự tri ân và cảm mến. Về phía mình, nhà giáo cũng cần xứng đáng với sự tin tưởng đó, tri ân xã hội và phấn đấu luôn là tấm gương sáng cho học sinh noi theo, đặc biệt là nhân cách, tinh thần học hỏi, sáng tạo, sự yêu thương và lẽ công bằng.

Phóng viên: Nghị quyết 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo (Nghị quyết 71) khẳng định nhà giáo là động lực, quyết định chất lượng giáo dục, đào tạo; thực hiện phương châm "thầy ra thầy, trò ra trò"; kiên quyết chấn chỉnh tiêu cực trong giáo dục... Bộ trưởng nhìn nhận quan điểm này như thế nào?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Phương châm “thầy ra thầy, trò ra trò” nhấn mạnh mối quan hệ tôn trọng, tin tưởng và hợp tác giữa người dạy và người học. “Thầy ra thầy” khi người thầy không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn là tấm gương về nhân cách, đạo đức, nghĩa vụ và tinh thần trách nhiệm. Người thầy phải dạy học bằng cái tâm, bằng tình yêu nghề, để học trò kính trọng, noi theo. Tri thức có thể tìm thấy trong sách vở hay trên mạng, nhưng nhân cách, lẽ sống thì chỉ có thể thấm qua sự đồng hành của người thầy đích thực.

“Trò ra trò” khi học sinh phải giữ đạo hiếu học, biết kính trọng thầy cô, biết lấy việc học thật, hiểu thật làm mục tiêu. Học sinh không chỉ tiếp nhận tri thức một cách thụ động mà phải chủ động học, biết hỏi, biết rèn luyện bản thân để trưởng thành. Khi trò biết giữ lễ nghĩa, học hành tử tế, đó cũng chính là sự tri ân lớn nhất đối với người thầy.

Trong thời đại công nghệ kỹ thuật số và Internet phát triển như hiện nay, mối quan hệ thầy-trò càng phải được coi trọng hơn bởi chỉ có sự kính trọng và tình nghĩa thầy trò mới giữ cho giáo dục không bị lệch lạc, thực dụng, vô cảm. Xã hội cần tôn trọng và giữ nghiêm tinh thần “tôn sư trọng đạo”. Gia đình phải dạy con biết kính trọng thầy cô, trân trọng sự học. Nhà trường phải tạo môi trường để thầy trò gắn kết thực chất. Một nền giáo dục mạnh không thể thiếu kỷ cương và sự nghiêm cẩn trong mối quan hệ thầy trò.

Phóng viên: Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của khoa học, công nghệ và chuyển đổi số, công tác đào tạo giáo viên cần phải đổi mới như thế nào thời gian tới, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Bộ Giáo dục và Đào tạo đang xây dựng Nghị định hướng dẫn chi tiết một số điều về Luật Nhà giáo và quy định chi tiết nội dung, phương thức tuyển dụng, bảo đảm nội dung tuyển dụng căn cứ vào chuẩn nghề nghiệp nhà giáo. Đây là căn cứ để tuyển chọn được những người đủ năng lực, phẩm chất, đặc biệt là năng lực thực hành sư phạm để đáp ứng ngay nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục; đồng thời cũng phù hợp với định hướng bỏ quy định về tập sự đối với viên chức khi Luật Viên chức sửa đổi được Quốc hội thông qua tới đây.

Giáo viên được xem là nền tảng, trụ cột của nền giáo dục. Do vậy, đổi mới đào tạo giáo viên là chìa khóa để thực hiện thành công đổi mới và đột phá phát triển ngành. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã, đang và sẽ thực hiện hàng loạt đổi mới liên quan đến đào tạo cũng như nâng cao năng lực công nghệ và năng lực số cho giáo viên. Các trường sư phạm cần tích hợp nội dung “chuyển đổi số trong giáo dục” vào chương trình đào tạo; đồng thời xây dựng phòng thí nghiệm công nghệ giáo dục và trung tâm thực hành sư phạm số, tạo điều kiện cho sinh viên được trải nghiệm, rèn luyện kỹ năng công nghệ ngay trong quá trình học tập...

Ngành giáo dục cũng sẽ hướng tới quốc tế hóa công tác đào tạo giáo viên thông qua việc mở rộng hợp tác với các tổ chức giáo dục, trường đại học có đào tạo ngành sư phạm uy tín của khu vực và thế giới; triển khai chương trình trao đổi giảng viên, sinh viên, liên kết đào tạo, công nhận tín chỉ cũng như nghiên cứu, tiếp cận chuẩn nghề nghiệp giáo viên quốc tế.

Phóng viên: Một môi trường làm việc hấp dẫn cùng chính sách đãi ngộ xứng đáng là yếu tố then chốt để thu hút người tài. Bộ trưởng có thể chia sẻ những chính sách cụ thể sẽ được triển khai để thu hút và giữ chân nhân tài trong ngành sư phạm?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Ngành giáo dục xác định phát triển đội ngũ nhà giáo không chỉ là đào tạo người dạy mà là bồi dưỡng những người truyền cảm hứng, dẫn dắt và kiến tạo tương lai cho thế hệ trẻ. Việc thu hút học sinh giỏi vào học sư phạm là một trong những ưu tiên hàng đầu và cũng là nhiệm vụ chiến lược của ngành trong giai đoạn tới. Chúng tôi đang rà soát, điều chỉnh toàn diện chính sách theo hướng tăng mức hỗ trợ học phí, sinh hoạt phí và bảo đảm việc làm sau tốt nghiệp để sinh viên sư phạm yên tâm học tập, gắn bó lâu dài với nghề.

Đồng thời, ngành giáo dục sẽ mở rộng học bổng tài năng sư phạm, khuyến khích học sinh đạt thành tích cao trong các kỳ thi quốc gia và quốc tế theo học các chuyên ngành sư phạm; nâng chuẩn tuyển sinh, chuẩn đầu ra, gắn đào tạo với nhu cầu nhân lực thực tế của địa phương và yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

Song song đó, tập trung xây dựng môi trường nghề nghiệp hấp dẫn và địa vị xã hội xứng đáng cho nhà giáo. Cơ chế ưu tiên trong tuyển dụng, xếp hạng, tiền lương, thăng hạng và bồi dưỡng nghề nghiệp đang được hoàn thiện để nghề dạy học thực sự trở thành lựa chọn danh giá của những người giỏi, tâm huyết và có khát vọng cống hiến.

Phóng viên: Trước yêu cầu đổi mới giáo dục ngày càng cao, chính sách phụ cấp ưu đãi nghề được kỳ vọng là động lực quan trọng đối với đội ngũ nhà giáo. Xin Bộ trưởng cho biết lộ trình triển khai và các giải pháp bảo đảm nguồn lực để chính sách này thực sự đi vào cuộc sống trong thời gian tới?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Cụ thể hóa quy định tại Nghị quyết 71, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang phối hợp Bộ Nội vụ và Bộ Tài chính để xây dựng Nghị định của Chính phủ quy định chế độ phụ cấp ưu đãi theo nghề đối với viên chức, người lao động công tác trong cơ sở giáo dục công lập.

Dự kiến, sẽ trình Chính phủ thông qua trong năm 2025 để bảo đảm kịp tiến độ có hiệu lực đồng thời với Luật Nhà giáo. Dự thảo Nghị định đề xuất thực hiện nâng phụ cấp ưu đãi nghề theo lộ trình, gồm hai giai đoạn.

Giai đoạn 1 (từ năm 2026-2030), Bộ đang đề xuất bổ sung phụ cấp cho nhân viên trường học ở mức 20%; tăng đều 15% đối với giáo viên các cấp học mầm non, phổ thông, tăng thêm 5% mức phụ cấp ưu đãi đối với giáo viên, giảng viên các cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp. Giai đoạn 2, từ năm 2031 trở đi: Việc thực hiện mức phụ cấp ưu đãi theo nghề đối với giáo viên mầm non và phổ thông được áp dụng theo quy định tại Nghị quyết số 71.

Phóng viên: Nhân Ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11), Bộ trưởng muốn gửi gắm điều gì để tiếp thêm niềm tin, động lực cho đội ngũ nhà giáo?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Nhân Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, tôi xin gửi tới toàn thể các thế hệ thầy giáo, cô giáo, cán bộ quản lý và nhân viên ngành giáo dục trên cả nước lời chúc mừng tốt đẹp nhất, lời tri ân sâu sắc và lời chúc sức khỏe, hạnh phúc, thành công.

Năm học 2025-2026 là năm học triển khai hàng loạt các chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước liên quan đến giáo dục và đào tạo, là năm ngành giáo dục bước vào giai đoạn đột phá, phát triển toàn diện, hướng tới hiện đại hóa và nâng cao chất lượng theo tinh thần Nghị quyết 71.

Trong bối cảnh đó, tôi mong mỗi thầy cô tiếp tục giữ vững niềm tin, lòng yêu nghề, không ngừng học hỏi, sáng tạo, đổi mới phương pháp giảng dạy và quản lý để đáp ứng yêu cầu của kỷ nguyên phát triển mới.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!

QUỲNH NGUYỄN

Nguồn: https://nhandan.vn/xay-dung-doi-ngu-nha-giao-xung-dang-la-nen-tang-tru-cot-cua-nen-giao-duc-post924396.html