Xây dựng xã hội học tập, hướng tới thành phố học tập UNESCO

Trên nền tảng đó, thành phố đồng thời khẩn trương hoàn thiện hồ sơ tham gia Mạng lưới các thành phố học tập toàn cầu của UNESCO, hướng tới hội nhập sâu hơn với chuẩn quốc tế. Những kết quả rõ nét giai đoạn 2020-2025 tạo đà để Hà Nội sớm trở thành đô thị học tập tiêu biểu của khu vực.

Hà Nội tiếp tục triển khai phong trào thi đua xây dựng “Trường học hạnh phúc”. *Ảnh: Minh Khang*

Nhân rộng các mô hình học tập

Xác định phong trào xây dựng các mô hình học tập là nền tảng của xã hội học tập, Hà Nội đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ trong những năm qua. Chủ tịch Hội Khuyến học thành phố Hà Nội Nguyễn Thị Ngọc Minh nhấn mạnh, tư tưởng Hồ Chí Minh về học tập suốt đời luôn được các cấp hội cụ thể hóa bằng kế hoạch rõ ràng và hệ thống tiêu chí chi tiết, từ công dân học tập đến gia đình học tập, dòng họ học tập, đơn vị học tập và cộng đồng học tập. Điều này giúp người dân hiểu rõ ý nghĩa của tự học, tạo thói quen học thường xuyên.

Từ năm 2020 đến 2025, Hội Khuyến học thành phố đã tổ chức hàng trăm hội thảo và tọa đàm, thu hút hơn 11.000 đại biểu. Hoạt động khuyến học, khuyến tài được đẩy mạnh nhờ sự đa dạng hóa các quỹ học bổng, trong đó “Học không bao giờ cùng” là mô hình nổi bật nhằm khuyến khích tinh thần học suốt đời ở mọi lứa tuổi. Kết quả, tỉ lệ các mô hình học tập đều tăng khoảng 5% chỉ trong 5 năm. Mô hình “Gia đình học tập” tăng từ gần 70% lên 75%; mô hình “Đơn vị học tập” tăng từ 91,9% lên 95,8%. Đây là minh chứng cho sự lan tỏa rộng khắp phong trào học tập ở Thủ đô.

Nỗ lực này có sự đóng góp của nhiều gương điển hình. Có thể kể tới trường hợp ông Bạch Công Tiến, Chủ tịch Hội Khuyến học huyện Ba Vì (cũ). Ông luôn chú trọng xã hội hóa công tác khuyến học, giúp đỡ học sinh khó khăn. Tổng quỹ khuyến học của huyện luôn đạt hơn 17 tỷ đồng, riêng gia đình ông Tiến ủng hộ trên 30 triệu đồng mỗi năm.

Ở khối giáo dục đại học, Trường Đại học Mở Hà Nội cũng là điểm sáng. Nhà trường hỗ trợ Hội Khuyến học Việt Nam xây dựng và vận hành phần mềm đánh giá mô hình “Công dân học tập”. Mỗi năm, trường dành khoảng 15 tỷ đồng trao học bổng, góp phần hỗ trợ sinh viên khó khăn duy trì việc học. Trong khu vực doanh nghiệp, nhiều đơn vị triển khai mô hình “Đơn vị học tập” một cách sáng tạo.

Ông Nguyễn Mạnh Thản, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Ao Vua, chia sẻ: “Điều quan trọng nhất là tạo môi trường khuyến khích người lao động tự học mỗi ngày. Học từ những điều nhỏ nhất: Chăm sóc sức khỏe, giao tiếp văn minh, đến nắm bắt công nghệ để làm việc hiệu quả hơn”. Ở Ao Vua, phong trào tự học đã trở thành văn hóa nội bộ.

Phong trào học tập tại cộng đồng phát triển rõ nét thông qua Tuần lễ hưởng ứng học tập suốt đời. Tại phường Cửa Nam, Phó Chủ tịch UBND phường Trịnh Ngọc Trâm cho biết phường đã tổ chức lớp bồi dưỡng kỹ năng cho cán bộ, đảng viên, công chức và người dân; triển khai chiến dịch “45 ngày đêm chuyển đổi số”; thúc đẩy mạnh mẽ mô hình “Gia đình học tập”, “Dòng họ học tập”, “Cộng đồng học tập”. Các hoạt động như xây dựng thư viện điện tử, tủ sách số và các lớp kỹ năng số giúp người dân tiếp cận tri thức mọi lúc, mọi nơi. Những đổi mới này đã tác động tích cực đến người dân.

Bà Lê Thu Hà (phường Cửa Nam) chia sẻ: “Tôi rất ấn tượng khi phường tổ chức các lớp kỹ năng số cho phụ huynh và cả người cao tuổi. Nhờ vậy, gia đình tôi cùng con cái học được cách sử dụng nhiều nền tảng công nghệ”.

Với học sinh, hoạt động trải nghiệm, tham quan doanh nghiệp, tìm hiểu nghề nghiệp đã mở rộng không gian học tập. Em Nguyễn Hồng Minh, học sinh lớp 9 Trường Trung học cơ sở Trưng Vương, cho biết: “Những buổi hướng nghiệp và lớp học kỹ năng số giúp em học được cách tự tìm tài liệu, tự thiết kế bài thuyết trình, tự khám phá nghề nghiệp tương lai”.

Không chỉ phong phú trong các lớp học truyền thống, Hà Nội đang xây dựng hệ thống “trường học không tường ngăn” - nơi mọi không gian văn hóa, lịch sử, di sản đều trở thành môi trường học tập. Thành phố có 23 bảo tàng, 1.192 thư viện và gần 6.000 di tích lịch sử - văn hóa. Những địa điểm này thường xuyên tổ chức hoạt động học lịch sử qua di sản, trưng bày chuyên đề, trải nghiệm thực tế, thu hút hàng triệu lượt học sinh, sinh viên. Từ năm 2019 đến 2023, hơn 3 triệu lượt người đã tham gia sinh hoạt và học tập tại 526 trung tâm học tập cộng đồng. Hệ thống này thực sự trở thành “mạng lưới lớp học mở” cho mọi lứa tuổi, từ người cao tuổi học yoga, dưỡng sinh, đến thanh thiếu niên học kỹ năng mềm, công nghệ.

Hướng tới thành phố học tập UNESCO

Song song với phong trào học tập tại cộng đồng, Hà Nội đã và đang triển khai một hệ thống chính sách chiến lược nhằm từng bước hội nhập với chuẩn quốc tế. Đáng chú ý, Thành phố đang hoàn thiện hồ sơ tham gia Mạng lưới các thành phố học tập toàn cầu của UNESCO - một trong những mạng lưới uy tín nhất thế giới dành cho các đô thị lấy học tập làm động lực phát triển.

Phát biểu tại Diễn đàn học tập suốt đời tháng 4-2025, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Vũ Thu Hà khẳng định: “Trao quyền học tập cho mọi người là chìa khóa để Thủ đô không ngừng đổi mới, thích ứng và hội nhập với thế giới”. Bà cũng nhấn mạnh thông điệp: “Học tập suốt đời để trở thành những người hữu dụng”, thể hiện tinh thần mà thành phố theo đuổi trong nhiều năm.

Nhiều văn bản quan trọng đã được ban hành nhằm cụ thể hóa mục tiêu. Trong đó, Nghị quyết số 23-NQ/TU của Thành ủy Hà Nội đặt mục tiêu trung hạn và dài hạn đến năm 2045. Một số mục tiêu nổi bật gồm: 99,5% người 15 - 60 tuổi biết chữ; 70% công dân đạt chuẩn học tập và kỹ năng số; 80% gia đình, dòng họ, cộng đồng đạt danh hiệu học tập; 60% đơn vị hành chính đạt chuẩn đơn vị học tập.

UBND thành phố Hà Nội cũng ban hành kế hoạch triển khai phong trào “Cả nước thi đua xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2023 - 2030” với bộ công cụ gồm 9 tiêu chuẩn, 26 tiêu chí, 49 chỉ số, bám sát 6 đặc trưng và 42 tiêu chí cốt lõi của UNESCO. Các tiêu chí tập trung vào việc học tập hòa nhập và bình đẳng; học tập tại nơi làm việc; văn hóa học tập trong gia đình và cộng đồng; đổi mới học tập trong môi trường số; xây dựng không gian học tập mở... Hà Nội chú trọng huy động nguồn lực phi tài chính. Hơn 4.600 nhà văn hóa thôn, tổ dân phố; 526 trung tâm học tập cộng đồng; gần 6.000 di tích; hệ thống thư viện - bảo tàng được kết nối thành mạng lưới học tập liên tục, phục vụ hàng triệu lượt người dân.

Trong giáo dục chính quy, Hà Nội đi đầu cả nước với mô hình “Trường học hạnh phúc”. Theo Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hà Nội, mô hình được triển khai dựa trên khuyến nghị của UNESCO với 15 tiêu chí, hướng đến môi trường học đường an toàn, sáng tạo, lấy học sinh làm trung tâm.

Hiện toàn thành phố có hơn 2.900 trường từ mầm non đến phổ thông tham gia mô hình “Trường học hạnh phúc”, tạo sự thay đổi mạnh mẽ trong văn hóa học đường. Cùng với đó, chuyển đổi số được đẩy mạnh. Trong đại dịch Covid-19, chương trình “Sóng và máy tính cho em” đã trao hơn 4.600 thiết bị học trực tuyến, thể hiện rõ tinh thần không để ai bị bỏ lại phía sau trong giáo dục.

Hiện nay, Hà Nội đẩy mạnh phối hợp doanh nghiệp công nghệ tổ chức nhiều lớp kỹ năng số, hỗ trợ học sinh, phụ huynh, người lao động tiếp cận công nghệ. Liên kết nhà trường - doanh nghiệp cũng được Thành phố chú trọng, với các chương trình trải nghiệm nghề nghiệp, diễn đàn kỹ năng số, tham quan doanh nghiệp dành cho học sinh; góp phần nâng cao năng lực thích ứng của lực lượng lao động tương lai. Những bước đi chiến lược này cho thấy Thủ đô Hà Nội đang từng bước tiến gần các tiêu chí của UNESCO về thành phố học tập - nơi mọi người có thể học ở mọi lúc, mọi nơi, cả trong nhà trường và ngoài xã hội.

Nguồn: https://hanoimoi.vn/xay-dung-xa-hoi-hoc-tap-huong-toi-thanh-pho-hoc-tap-unesco-723854.html