Xóa bỏ độc quyền vàng miếng: Ổn định thị trường vàng

vàng miếng - Ảnh 1. — Các chuyên gia đánh giá việc bỏ độc quyền vàng miếng sẽ giúp thị trường vàng ổn định lâu dài chứ không bất ổn như thời gian qua - Ảnh: T.T.D.

Như vậy sau hơn một thập niên nghị định 24/2012 ra đời áp dụng thế độc quyền vàng miếng đã lộ những bất cập gây hệ lụy cho nền kinh tế, nhất là tình trạng buôn lậu vàng, chảy máu ngoại tệ ra nước ngoài. Giờ đây thị trường vàng đang đứng trước bước ngoặt khi thế độc quyền Nhà nước về vàng miếng sắp được xóa bỏ.

Vì sao có việc độc quyền vàng miếng?

Trước năm 2012, trong nước có nhiều thương hiệu vàng miếng như vàng miếng Phượng Hoàng của Công ty PNJ, vàng miếng của Công ty Vàng bạc đá quý Ngân hàng Sài Gòn Thương Tín (SBJ), vàng miếng thương hiệu ACB của Ngân hàng TMCP Á Châu, vàng miếng AAA của Agribank...

Tuy nhiên thị trường vẫn chuộng nhất thương hiệu vàng miếng SJC. Do vậy nhiều công ty dù có thương hiệu vàng miếng riêng vẫn xếp hàng chờ gia công vàng miếng tại Công ty SJC, nhất là mỗi khi thị trường biến động mạnh.

Thời điểm đó thị trường vàng liên tục xảy ra các đợt sốt giá khiến tỉ giá cũng chao đảo theo. Đặc biệt với quy định ngân hàng được phép huy động vàng và chuyển một phần vốn vàng thành tiền tại thời điểm đó cũng tạo điều kiện cho một số ngân hàng tham gia "đánh lên, đánh xuống" gây nên những đợt sóng trên thị trường vàng.

Trước thực tế trên, năm 2012 Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã thực hiện những thay đổi lớn đối với thị trường vàng. Đầu tiên là SJC trở thành thương hiệu vàng miếng quốc gia duy nhất, trong khi các thương hiệu vàng "phi SJC" khác bị "khai tử".

NHNN cũng siết chặt điều kiện cấp phép mua bán vàng miếng, những tiệm vàng nhỏ lẻ bị loại khỏi cuộc chơi và chỉ còn được kinh doanh nữ trang. Hoạt động huy động và cho vay vàng tại các ngân hàng thương mại cũng chấm dứt từ cuối tháng 11-2012. Nếu người dân có nhu cầu gửi vàng thì các ngân hàng chỉ được giữ hộ có thu phí.

Hoạt động nhập lậu vàng cũng bị ngăn chặn vì đầu ra của vàng nhập lậu, vốn được một số đơn vị hợp thức hóa bằng cách gia công thành vàng miếng SJC, đã bị chặn đứng vì NHNN quản lý chặt việc sản xuất vàng miếng SJC. Chính việc siết đầu ra này đã giúp tỉ giá VND/USD tại thị trường tự do giảm và dần ổn định.

vàng miếng - Ảnh 2. — Theo các chuyên gia, khả năng trong thời gian tới giá vàng trong nước sẽ phải “sập” về sát giá vàng thế giới - Ảnh: THANH HIỆP

Tác dụng phụ

Tuy nhiên cũng có những tác dụng phụ của chính sách này, nhất là trong những năm gần đây. Từ chỗ chỉ chênh vài trăm ngàn đến vài triệu đồng so với giá vàng thế giới, giá vàng miếng SJC và cả vàng nữ trang có lúc chênh đến 18 - 20 triệu đồng/lượng.

Trong vòng hơn một năm trở lại đây, khi giá vàng thế giới liên tục tăng cao do các bất ổn địa chính trị thì thị trường vàng trong nước càng bị thử thách khi nguồn cung vàng cạn dần vì nhiều năm không sản xuất thêm vàng miếng SJC, trong khi đó nguồn cung vàng đã giảm đáng kể qua những đợt xuất khẩu vàng dưới dạng trang sức mỹ nghệ ở những thời điểm giá vàng trong nước thấp hơn giá vàng thế giới.

Thị trường vàng đã xảy ra hiện tượng chưa từng có vào năm 2024 là người dân xếp hàng ròng rã nhiều ngày để chờ mua vàng và các công ty vàng phải giới hạn số vàng bán cho mỗi người ở mức 1 lượng vàng miếng hoặc 1-2 chỉ vàng nhẫn vì không đủ nguồn cung.

Trước thực tế trên, Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam cũng như các chuyên gia đã nhiều lần kiến nghị cần nhanh chóng sửa đổi nghị định 24 để "cởi trói" cho thị trường vàng, đồng thời kéo giảm chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới. Tại cuộc họp Thường trực Chính phủ về quản lý thị trường vàng cuối tuần qua, Thủ tướng cũng chỉ đạo kéo chênh lệch giá vàng về mức 1-2%.

Thị trường sẽ có nhiều thương hiệu vàng miếng?

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Ngọc Trọng, giám đốc Công ty vàng NPJ, cho rằng với yêu cầu "xóa bỏ thế độc quyền Nhà nước về thương hiệu vàng miếng một cách có kiểm soát" có thể hiểu rằng có thể tới đây thị trường sẽ có nhiều thương hiệu vàng miếng như trước năm 2012 chứ không chỉ có một thương hiệu vàng miếng SJC như hiện nay.

Cùng với việc "mở rộng quyền nhập khẩu có kiểm soát để tăng cung vàng", có thể hiểu là Nhà nước sẽ cấp quota nhập khẩu vàng một cách có kiểm soát, thị trường vàng trong nước sẽ được tăng cung đáng kể, tình trạng xếp hàng mua vàng qua đó cũng sẽ được giải quyết.

Từ đó góp phần giảm chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới, đồng thời hạn chế tình trạng buôn lậu vàng qua biên giới.

Theo chuyên gia Trần Duy Phương, gần đây liên tục có những chỉ đạo quyết liệt từ Nhà nước nhằm tháo gỡ những nút thắt trên thị trường vàng. Theo ông, để kéo chênh lệch giá vàng trong nước - thế giới về mức 1-2% như chỉ đạo của Thủ tướng tại cuộc họp Thường trực Chính phủ về quản lý thị trường vàng, chắc chắn phải tăng cung vàng cho thị trường.

Mới nhất, với chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về việc xóa bỏ độc quyền Nhà nước về vàng miếng, cấp phép cho nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia sản xuất vàng miếng trở lại, sẽ có nhiều thương hiệu vàng miếng cùng cạnh tranh với nhau nhằm tạo ra môi trường cạnh tranh bình đẳng, từ đó giúp đa dạng hóa nguồn cung và ổn định giá cả.

"Quan trọng nhất là mở rộng quyền nhập khẩu có kiểm soát để tăng cung vàng. Chỉ có cho nhập vàng mới có thể giúp giá vàng trong nước và thế giới liên thông. Nếu không, giá vàng trong nước sẽ tiếp tục chênh cao dẫn đến tình trạng buôn lậu vàng qua biên giới", ông Phương phân tích.

Cũng theo ông Phương, tới đây chênh lệch giá vàng trong nước - thế giới sẽ phải giảm xuống, khi đó tâm lý của người dân cũng được giải tỏa.

Còn thời gian qua, do khan hiếm nguồn cung vàng nên khi giá vàng thế giới tăng một thì giá vàng trong nước tăng 2-3 lần, còn khi giá vàng thế giới giảm thì giá vàng trong nước không giảm, do vậy càng củng cố tâm lý mua vàng và găm giữ vàng của người dân, tạo ra bất ổn cho thị trường.

"Khi Nhà nước đã quyết tâm gỡ nút thắt trên thị trường vàng thì tâm lý người dân sẽ vững hơn, không còn chăm chăm bỏ vốn vào vàng như thời gian qua và vàng lậu sẽ không còn đất sống", chuyên gia Trần Duy Phương nói thêm.

Cũng theo ông Phương, có thể sẽ mất một vài tháng để sửa đổi chính sách cho thị trường vàng, nhưng những quyết sách trên đã tạo nên niềm tin cho thị trường.

Nếu xóa được độc quyền vàng miếng và cho nhập khẩu vàng thì thị trường vàng trong nước sẽ không còn loạn giá như hiện nay mà ổn định lâu dài. Thậm chí thị trường vàng sẽ không chỉ "có vào" mà còn "có ra" nếu chính sách xuất nhập khẩu linh động.

Các cơ chế, chính sách quản lý, điều tiết thị trường vàng đã chậm được đổi mới, chưa theo kịp sự phát triển của thị trường và đòi hỏi của thực tiễn, cần được khẩn trương đổi mới, hoàn thiện. Thị trường vàng được quản lý kém linh hoạt, không phù hợp với diễn biến cung cầu chung trên thị trường thế giới, gây hệ lụy cho nền kinh tế, nhất là tình trạng buôn lậu vàng, chảy máu ngoại tệ ra nước ngoài.

Tổng Bí thư Tô Lâm

Một số chỉ đạo chiến lược của Tổng Bí thư Tô Lâm:

- Hoàn thiện pháp lý, sớm điều chỉnh nghị định 24/2012.

- Xóa bỏ thế độc quyền Nhà nước trong sản xuất vàng miếng, cho phép nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia.

- Mở rộng quyền nhập khẩu vàng có kiểm soát.

- Phát triển các kênh đầu tư thay thế để huy động vàng trong dân cư.

- Nghiên cứu thành lập sở giao dịch vàng quốc gia hoặc cho phép đưa mặt hàng này vào giao dịch trên sở giao dịch hàng hóa.

- Nghiên cứu áp dụng thuế với giao dịch mua bán vàng, nâng tính minh bạch.

- Nghiên cứu xóa bỏ thuế xuất khẩu với vàng trang sức mỹ nghệ.

- Xây dựng hệ thống thông tin, dữ liệu về thị trường vàng.

Sẽ không còn chênh lệch cao vô lý

Thông tin sẽ xóa độc quyền vàng miếng cộng với việc giá vàng thế giới rơi khỏi ngưỡng 3.300 USD/ounce đã kéo giá vàng miếng SJC ngày 29-5 giảm 1,5 triệu đồng/lượng vào buổi sáng, về mức 117,2 triệu đồng/lượng (bán ra) và 114,7 triệu đồng/lượng (mua vào).

Giá vàng nhẫn 9999 cũng giảm mạnh về mức 110 triệu đồng/lượng (mua vào) và 113 triệu đồng/lượng (bán ra), giảm 1 triệu đồng/lượng so với cuối ngày 17-5.

Tuy nhiên sau đó giá vàng miếng SJC bật tăng trở lại và đóng cửa ở mức 118 triệu đồng/lượng (bán ra) và mua vào ở mức 115,5 triệu đồng/lượng. So với giá vàng thế giới quy đổi, giá vàng miếng SJC đang cao hơn 14,3 triệu đồng/lượng trong khi giá vàng nhẫn 9999 cao hơn 11,8 triệu đồng/lượng.

Với việc xóa độc quyền vàng miếng, thị trường đang kỳ vọng giá vàng miếng SJC sẽ không còn chênh lệch cao vô lý như hiện nay.

SJC muốn có cạnh tranh công bằng

Xóa bỏ độc quyền vàng miếng: Ổn định thị trường vàng - Ảnh 3. — Sau gần 13 năm áp dụng nghị định 24, thị trường vàng đang đứng trước bước ngoặt khi thế độc quyền Nhà nước về vàng miếng sắp được xóa bỏ - Ảnh: THANH HIỆP

Tại nhiều cuộc họp trước đây, trước luồng ý kiến cho rằng Công ty SJC được hưởng lợi từ độc quyền hay Công ty SJC "làm giá" vàng, lãnh đạo Công ty SJC đã nhiều lần lên tiếng phủ nhận.

Theo lãnh đạo Công ty SJC, từ năm 2012, thương hiệu SJC được Chính phủ và NHNN lựa chọn là thương hiệu vàng quốc gia. Việc sản xuất vàng miếng được NHNN quản lý rất chặt chẽ trong tất cả các khâu của quy trình, bắt đầu từ cân đo sản phẩm, kiểm tra series, đốt nấu và dập ra vàng miếng.

Về giá vàng trên thị trường, lãnh đạo Công ty SJC cũng khẳng định không phải người thao túng hay làm giá. Bởi giá vàng do cung - cầu của thị trường quyết định, không đơn vị nào có thể tự chủ động định giá trên thị trường.

Thực tế trên thị trường, các tổ chức tín dụng và các doanh nghiệp kinh doanh vàng có thể có quyền từ chối mua và bán, nhưng SJC vì đã được lựa chọn là thương hiệu vàng miếng quốc gia nên đối với tất cả các nhu cầu mua - bán trên thị trường SJC đều phải thực hiện.

Cũng theo lãnh đạo Công ty SJC, số lượng vàng trên thị trường còn rất ít bởi có những năm, những thời điểm giá nguyên liệu và giá vàng SJC thấp hơn hoặc bằng, các thương hiệu trong nước nấu vàng miếng của SJC để sản xuất nhẫn và nữ trang.

Đặc biệt, năm 2019 thị trường vàng xuất đi nước ngoài rất nhiều nên lượng vàng SJC trên thị trường hiện nay còn rất ít. Nguồn cung hiện tại không có, trong khi nhu cầu thị trường có, do vậy tạo ra độ chênh về giá so với vàng thế giới.

"Nếu thời gian tới cho các thương hiệu khác cùng dập vàng miếng cũng là một điều tốt. Công ty nào uy tín, chất lượng thì được thị trường và người dân lựa chọn. SJC luôn mong muốn có sự cạnh tranh công bằng" - lãnh đạo SJC nói.

Làm gì để xóa độc quyền vàng miếng?

Đại biểu HOÀNG VĂN CƯỜNG (Hà Nội):

Duy trì độc quyền vàng miếng không còn cần thiết

Vấn đề độc quyền thương hiệu vàng miếng ra đời theo nghị định 24/2012 nhằm chống lại tình trạng vàng hóa nền kinh tế.

Tuy nhiên đến nay mọi người mua bán, giao dịch đều bằng tiền, không dùng vàng. Do vậy việc duy trì độc quyền vàng miếng theo nghị định 24 không còn cần thiết.

Tuy vậy, vàng là loại tài sản tích trữ đặc biệt, không phải hàng hóa thông thường.

Kinh doanh vàng có ảnh hưởng rất lớn liên quan ngoại tệ và đây là loại tài sản có giá trị lớn nên phải kiểm soát về chất lượng và độ tin cậy, tránh lừa đảo.

Do vậy xóa bỏ độc quyền nhưng Nhà nước phải quản lý (dùng các quy định, quy chuẩn, tiêu chuẩn, chính sách thuế để kiểm soát, mở ra phương thức kinh doanh mới để giao dịch qua sàn, có nhiều kênh huy động...) và nghiên cứu để chỉ cho phép những đơn vị đủ điều kiện mới được kinh doanh vàng miếng.

Đại biểu TRẦN ANH TUẤN (TP.HCM):

Tạo điều kiện để doanh nghiệp nhập khẩu vàng rộng rãi hơn

Tôi hoàn toàn tán thành với quan điểm chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về việc xóa bỏ thế độc quyền vàng miếng.

Lẽ ra chính sách này nên triển khai cách đây từ vài năm trước. Việc kiểm soát vàng miếng từ khâu nhập khẩu tới phân phối, tiêu thụ không đúng nguyên tắc thị trường, gây ra khó khăn trong việc giải quyết chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới, buôn lậu vàng.

Do đó phải xử lý theo nguyên tắc thị trường, tạo điều kiện để nhập khẩu rộng rãi hơn, theo năng lực của doanh nghiệp để tạo nguồn cung dồi dào, tạo ra sự cân bằng với giá vàng thế giới.

Ngoài ra từ chỉ đạo của Tổng Bí thư cũng cần xem xét cho phép doanh nghiệp đủ điều kiện theo quy định được mở rộng sản xuất vàng miếng. Đồng thời tháo gỡ vướng mắc để thị trường vàng miếng lưu thông thuận lợi như các hàng hóa khác, từ đó tạo ra nguồn cung dồi dào.

Đại biểu TRỊNH XUÂN AN (Đồng Nai):

Không nên biến vàng thành nơi trú ngụ của nguồn tiền

Để thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư về bỏ độc quyền vàng miếng có kiểm soát, cần sửa nghị định 24 theo hướng bỏ độc quyền vàng miếng.

Giải pháp này có nghĩa Nhà nước vẫn quản lý hoạt động sản xuất vàng miếng, nhưng có thể cấp phép cho nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia nhập khẩu, khai thác, chế biến, kinh doanh vàng.

Bên cạnh đó không nên biến vàng thành nơi trú ngụ của nguồn tiền, thành tài sản giao dịch ngầm để rửa tiền và cũng không nên cổ súy biến vàng miếng thành tài sản tích trữ.

Tôi rất đồng tình với giải pháp cần nghiên cứu thành lập sở giao dịch vàng quốc gia mà Tổng Bí thư Tô Lâm đặt ra. Sàn này không phải sàn tự phát như trước đây, cũng không phải sàn chơi vàng ảo, mà phải đảm bảo yếu tố công khai, minh bạch và quản lý được nguồn gốc. Đã là thị trường phải chấp nhận quy tắc của thị trường, đưa sản phẩm hàng hóa ra phải có nguồn gốc, tránh rửa tiền và là nơi trú ẩn của hoạt động phi pháp.

ÁNH HỒNG - THÀNH CHUNG - TIẾN LONG

Nguồn: https://tuoitre.vn/xoa-bo-doc-quyen-vang-mieng-on-dinh-thi-truong-vang-2025053008402422.htm