Âm nhạc - liệu pháp “chữa lành” cho bệnh nhân tâm thần

Một buổi tập đàn cho bệnh nhân tâm thần tại Khoa Phục hồi chức năng, Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2. Ảnh: H.Dung

Tất cả bệnh nhân đều ngồi trên ghế rất ngay ngắn, trật tự, chăm chú nhìn theo từng cử động tay của ông Thành và gõ nhịp khi đến nốt của mình.

Những nghệ sĩ đặc biệt

Ông Thành cho biết, Trống cơm không phải là bài nhạc đầu tiên ông dạy cho các bệnh nhân tâm thần. Trong 31 năm công tác tại bệnh viện, ông đã dạy cho hàng ngàn lượt bệnh nhân hàng trăm bản nhạc khác nhau.

Nói về cơ duyên đến với công việc hiện tại, ông Thành tâm sự, thời điểm Khoa Phục hồi chức năng mới được thành lập, PGS-TS-BS Nguyễn Văn Thọ (Giám đốc bệnh viện giai đoạn 1999-2010) chọn những bác sĩ, kỹ thuật viên, nhân viên có năng khiếu về âm nhạc đến công tác tại khoa, trong đó có ông Thành. Họ sử dụng âm nhạc như một liệu pháp trị liệu hiệu quả để “chữa lành” cho các bệnh nhân tâm thần.

“Chúng tôi xem bệnh nhân như những người bình thường, dạy cho họ hát, đàn, múa. Âm nhạc có sức mạnh lớn lao, giúp chúng tôi kết nối, nắn chỉnh hành vi của bệnh nhân, giúp bệnh nhân có thời gian giải trí vui vẻ” - ông Thành cho hay.

Sau hơn 1 giờ tập bài Trống cơm, bệnh nhân Đ.T.T.L., ngụ Thành phố Hồ Chí Minh khoe: “Hôm rồi tôi mới tham gia biểu diễn thổi kèn melodica bài Giai điệu Tổ quốc tại lễ kỷ niệm 110 năm thành lập bệnh viện. Đứng trước nhiều người nhưng tôi không run, tự tin thổi hết bài nhạc theo hướng dẫn. Còn bài Trống cơm tôi đã gần thuộc rồi. Kỹ thuật viên Thành dạy rất nhiệt tình, chúng tôi tập nhạc rất vui, thấy đầu óc thoải mái, vui vẻ hơn”.

Tại Việt Nam, âm nhạc lần đầu được xem là liệu pháp trị liệu cho bệnh nhân tâm thần vào những năm 1970. Viện Quân y 103 (thuộc Trường đại học Quân y) là đơn vị đầu tiên áp dụng liệu pháp này. Thông qua âm nhạc, người bệnh sẽ giảm bớt căng thẳng, lo âu, dần tìm lại niềm vui trong cuộc sống. 

L. là bệnh nhân bị trầm cảm sau sinh do chồng ngoại tình. Vì buồn chán nên L. không ngủ, chỉ trùm mền, không nói chuyện với ai. Cách đây hơn 1 năm, L. được gia đình đưa vào Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2 để điều trị. Nhờ sự chăm sóc tận tình của các nhân viên y tế cộng với việc uống thuốc đều đặn, tham gia liệu pháp âm nhạc, đến nay L. đã tỉnh táo hơn rất nhiều, có thể phụ giúp nhân viên y tế một số việc. L. mong bệnh mau hết để sớm được về nhà.

Còn bệnh nhân M.T.Đ., ngụ tỉnh Bình Dương cũng bị sốc tâm lý dẫn đến trầm cảm do bị phụ tình. Trước khi bị bệnh, Đ. là một cô giáo hoạt bát, hòa đồng, năng động. Đến khi bị bệnh, Đ. trở nên tự ti, mặc cảm, không muốn nói chuyện với ai, có những suy nghĩ, hành động bất thường.

Sau 5 năm điều trị tại Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa, Đ. được chuyển sang Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2. Mỗi khi được học nhạc, Đ. thấy vui vẻ, phấn chấn, thoải mái, yêu đời hơn.

Âm nhạc kết nối tâm hồn

Đều đặn mỗi ngày từ 8-9h, với cây đàn organ, kỹ thuật viên Nguyễn Phi Dũng hóa thân thành nhạc công, đến các khoa trong bệnh viện để đàn cho bệnh nhân hát. Đây là khoảng thời gian sinh hoạt, giải trí đáng mong đợi nhất trong ngày của nhiều bệnh nhân.

Sau khi một bệnh nhân trình bày xong bài hát Nhớ anh, ông N.A.Đ.K., 47 tuổi, ngụ tỉnh Vĩnh Long (đang điều trị tại Khoa Rối loạn cảm xúc) xung phong lên đăng ký với anh Dũng để hát bài hát Chân quê. Trong sân khấu với khoảng 70 khán giả (là những bệnh nhân tâm thần, các nhân viên y tế trong khoa), ông K. tự tin biểu diễn, nhớ rõ lời bát hát, vào nhạc chuẩn. Được sự cổ vũ bằng những tràng pháo tay của khán giả, ông K. càng thêm hưng phấn, tự tin.

Ông K. tâm sự, cách đây gần 20 năm, bỗng dưng ông bị mất ngủ, hoang tưởng, luôn nghe có tiếng nói ở trong đầu, bỏ nhà đi lang thang, suy sụp cả về thể chất lẫn tinh thần. 5 năm trước, ông K. được gia đình chuyển từ bệnh viện ở Tiền Giang đến Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2 để điều trị.

“Tại đây các cô, các bác chăm sóc tận tình, tôi được dạy hát, dạy đàn, tập yoga, lao động. Trong đó tôi thích nhất là được hát vì mỗi lần được biểu diễn trên sân khấu tôi thấy rất vui. Giờ tôi đã ngủ được, không còn hoang tưởng nữa, rất muốn được về nhà” - ông K. chia sẻ.

Theo kỹ thuật viên Nguyễn Phi Dũng, âm nhạc có sức mạnh kỳ diệu, giúp kết nối hàng triệu tâm hồn. Khi được hát, bệnh nhân được bộc lộ cảm xúc, vui thì họ cười, buồn thì họ khóc, phục hồi rất nhiều về trí nhớ. Bởi để hát được một bài hát, yêu cầu bệnh nhân phải nhớ lời, nhớ giai điệu. Có những người chẳng bao giờ cười nói gì trong một thời gian rất dài, nhưng khi được tiếp xúc với âm nhạc, được hát, họ rất vui. Khi đã hát được một bài rồi, những hôm sau họ sẽ tiếp tục đăng ký để được hát nữa.

Ông Phi Dũng cho hay: “Thông qua mỗi bài hát, cảm xúc của bệnh nhân được bộc lộ, có thể là nỗi nhớ gia đình, nhớ cha mẹ, vợ/chồng, con, cũng có thể là tình yêu quê hương, đất nước, bè bạn… Nếu buổi sáng hôm đó họ tham gia một cuộc chơi vui vẻ thì cả ngày hôm đó họ cũng sẽ vui vẻ”.

Có thể nói, âm nhạc là chất xúc tác không thể thiếu giúp cuộc sống trở nên thăng hoa, và cũng là “liều thuốc” quý giúp xoa dịu những nỗi đau trong tâm hồn. Việc sử dụng âm nhạc như một liệu pháp để “chữa lành” những tổn thương về mặt tinh thần đã giúp cho nhiều bệnh nhân tâm thần sớm ổn định cảm xúc, có thể quay về với gia đình, với cuộc sống đời thường.

Hạnh Dung

 

 

 

Nguồn: https://baodongnai.com.vn/dong-nai-cuoi-tuan/202503/am-nhac-lieu-phap-chua-lanh-cho-benh-nhan-tam-than-9652624/