Bứt phá thiết kế, thủ công mỹ nghệ Việt vươn ra thị trường quốc tế

Từ giá trị truyền thống đến đổi mới sáng tạo theo nhu cầu thị trường

Thực hiện Quyết định 2920/QĐ-BNNMT ngày 30/7/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường về việc phê duyệt kế hoạch tổ chức Hội thi sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam gắn với Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế 2025, hội thi năm nay đánh dấu lần thứ 5 sự kiện được tổ chức, với sự tham gia của các tổ chức, cá nhân, nghệ nhân, thợ giỏi trên toàn quốc. Các sản phẩm dự thi thuộc 5 nhóm chính: Gốm sứ và thủy tinh; dệt, thêu, đan, móc; mây, tre, lá tự nhiên; đá, gỗ mỹ nghệ, sơn mài, khảm trai và nhóm sản phẩm khác như sừng, kim khí, hoa, tranh.

Với hơn 1.350 làng nghề và làng có nghề, Hà Nội được coi là “Thủ đô của tinh hoa thủ công truyền thống Việt Nam”, nơi hội tụ giá trị văn hóa, nghệ thuật và kỹ nghệ hàng nghìn năm. Ảnh: N.H

Từ ngày 20-26/10/2025, Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn phối hợp với Trung tâm Triển lãm Văn hóa Nghệ thuật Việt Nam tiếp nhận 452 sản phẩm của 231 tác giả trên toàn quốc. Sản phẩm đa dạng về chất liệu, mẫu mã, chủng loại, thể hiện sự đầu tư kỹ lưỡng về kỹ thuật, nghệ thuật và chất lượng. Nhiều sản phẩm đạt giải năm nay đặc biệt hướng tới thị hiếu thị trường, với tính ứng dụng cao và là những món quà tặng mang giá trị văn hóa.

Hội thi năm 2025 có sự tham gia đáng chú ý của cả nghệ nhân cao tuổi và thợ trẻ. Trong số 231 tác giả, cụ Cao Hữu Nghị (103 tuổi, Hải Phòng) và cụ Đỗ Huy Kiều (85 tuổi, Hà Nội) là hai nghệ nhân lớn tuổi nhất. Trong khi đó, hai thợ giỏi trẻ tuổi nhất sinh năm 2010, mới 15 tuổi, cũng tham gia dự thi. Các sản phẩm được phân nhóm, đánh mã và trưng bày theo thiết kế hợp lý, thuận tiện cho Hội đồng Giám khảo xem xét, thảo luận và lựa chọn các sản phẩm xuất sắc.

Trong hai ngày 27-28/10, Hội đồng Giám khảo đã lựa chọn được 60 giải, bao gồm 5 giải nhất, 10 giải nhì, 15 giải ba và 30 giải khuyến khích. Các tác giả đoạt giải nhận Bằng chứng nhận sản phẩm đạt giải, kỷ niệm chương, và sẽ được trao giải tại Lễ khai mạc Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế 2025 vào tối 14/11/2025. Các sản phẩm dự thi sẽ tiếp tục được trưng bày tại Festival từ ngày 14-18/11 tại Hoàng thành Thăng Long, Hà Nội.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, theo ông Vũ Hy Thiều, Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ, Hội thi là dịp để nghệ nhân và nhà thiết kế thể hiện sự kết hợp giữa truyền thống và sáng tạo hiện đại. Nhiều sản phẩm gốm sứ, mây tre, sơn mài thể hiện kỹ thuật điêu luyện, song vẫn còn hạn chế trong đổi mới thẩm mỹ và ý tưởng thiết kế. Một số sản phẩm chỉ thay đổi trang trí nhưng chưa thực sự khác biệt về hình dáng và tính ứng dụng.

“Việc định hướng sáng tạo theo nhu cầu thị trường là cần thiết để các nghệ nhân phát huy thế mạnh, tạo ra sản phẩm có giá trị thực sự, đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng trong và ngoài nước. Điều này cũng giúp nâng cao giá trị thương hiệu và khả năng cạnh tranh của thủ công mỹ nghệ Việt Nam”, ông Thiều nhấn mạnh.

Chắp cánh cho thủ công mỹ nghệ Việt Nam

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, Việt Nam đã ký 17 FTA, bao gồm EVFTA và RCEP, mở ra cơ hội lớn cho sản phẩm thủ công mỹ nghệ thâm nhập các thị trường khó tính như EU và Nhật Bản. Người tiêu dùng toàn cầu ngày càng ưa chuộng sản phẩm thủ công, thân thiện môi trường, có câu chuyện văn hóa đặc trưng. Quy mô thị trường toàn cầu đạt 753,2 tỷ USD và dự kiến tăng 10% mỗi năm.

*Sản phẩm tham gia Hội thi sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam gắn với Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế 2025. Ảnh: N.H*

Ông Trịnh Quốc Đạt, Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, cho biết, thủ công mỹ nghệ Việt Nam đã xuất khẩu tới 163 quốc gia, trong đó có các thị trường lớn như Nhật Bản, Hoa Kỳ, EU. Sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam có lợi thế sản xuất thủ công, thân thiện với môi trường, giàu câu chuyện văn hóa, được nhiều khách hàng quốc tế yêu thích.

Tuy nhiên, hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam đang gặp thách thức lớn khi xuất khẩu sang các thị trường truyền thống giảm, trong khi các thị trường mới nổi như Thái Lan, Philippines, Indonesia tăng gần 15%. Kim ngạch xuất khẩu giai đoạn 2020-2023 giảm từ gần 3 tỷ USD xuống khoảng 2,4 tỷ USD do dịch bệnh, chiến tranh và các biến động địa chính trị. Thị trường thủ công mỹ nghệ Việt Nam được dự đoán tăng trưởng 8,7% giai đoạn 2024-2032, thấp hơn mức tăng trưởng toàn cầu, cho thấy ngành còn nhiều dư địa phát triển.

Nguyên nhân là do thiếu đầu tư công nghệ, nguồn nguyên liệu hạn chế, mẫu mã thiếu sáng tạo và quy trình sản xuất còn nhỏ lẻ. Nhiều làng nghề đứng trước nguy cơ mai một, lực lượng lao động trẻ ít quan tâm, tay nghề chưa được đào tạo bài bản. Bao bì, nhãn mác, thiết kế sản phẩm chưa thực sự đáp ứng nhu cầu quốc tế, hạn chế sức cạnh tranh và thương hiệu trên thị trường.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Nguyễn Đình Hoa, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, nhấn mạnh, phát triển làng nghề không chỉ giữ nghề mà còn gìn giữ tinh hoa văn hóa Thăng Long - Hà Nội. Thành phố đang phối hợp với các đơn vị, doanh nghiệp và nghệ nhân đẩy mạnh xúc tiến thương mại, hỗ trợ thiết kế, quảng bá sản phẩm, đào tạo nhân lực trẻ, giúp làng nghề thích ứng với thị trường hiện đại nhưng vẫn giữ được giá trị truyền thống.

Trong đó, Hội thi sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam 2025 đã thực sự trở thành sân chơi sáng tạo, nơi nghệ nhân thử sức, học hỏi và đổi mới, đồng thời là cơ hội quảng bá văn hóa, nâng cao giá trị thương hiệu và thúc đẩy ngành thủ công mỹ nghệ Việt Nam hội nhập quốc tế một cách bền vững.

Hiện cả nước có 5.400 làng nghề, trong đó 2.000 làng nghề truyền thống, 57 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia thuộc loại hình nghề thủ công truyền thống. Tuy nhiên, việc mở rộng quy mô sản xuất, đặc biệt với các sản phẩm truyền thống kỹ thuật cao, vẫn còn nhiều hạn chế, đòi hỏi áp dụng công nghệ và đổi mới thiết kế.

Nguồn: https://congthuong.vn/but-pha-thiet-ke-thu-cong-my-nghe-viet-vuon-ra-thi-truong-quoc-te-430194.html