Cần sớm lập trung tâm thẩm định giá trị tài sản trí tuệ quốc gia

Thảo luận tại Tổ 8, gồm Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh và Cà Mau, về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ, nhiều đại biểu cho rằng hệ thống pháp luật hiện hành cần được hoàn thiện theo hướng rút ngắn thời gian cấp văn bằng bảo hộ, thúc đẩy khai thác tài sản trí tuệ trong hoạt động tín dụng, đồng thời nghiên cứu hình thành trung tâm thẩm định giá trị tài sản trí tuệ quốc gia nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của nền kinh tế tri thức.

Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Cà Mau Nguyễn Quốc Hận chủ trì phiên thảo luận. Mở đầu phiên họp, các đại biểu tập trung phân tích yêu cầu cấp thiết của việc tăng cường năng lực bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và cạnh tranh quốc tế ngày càng gay gắt. Đại biểu Nguyễn Thị Thúy Ngần (Bắc Ninh) nhấn mạnh rằng trong thời đại số, tài sản vô hình như sáng chế, nhãn hiệu, dữ liệu hay phần mềm đã trở thành nguồn lực chiến lược, tạo nên giá trị và sức cạnh tranh của quốc gia. Theo bà Nguyễn Thị Thúy Ngần, việc sửa đổi Luật Sở hữu trí tuệ lần này phải không chỉ bảo vệ quyền mà còn thiết lập hành lang pháp lý để tài sản trí tuệ có thể được định giá, khai thác và thương mại hóa một cách hiệu quả, trở thành nguồn lực trực tiếp đóng góp vào tăng trưởng.

Đối với quy định về tài chính dựa trên quyền sở hữu trí tuệ, đại biểu Nguyễn Thị Thúy Ngần đề nghị Chính phủ làm rõ khái niệm “quản trị riêng” nhằm bảo đảm quyền sở hữu trí tuệ được ghi nhận và công khai như tài sản hữu hình trong báo cáo tài chính. Việc này sẽ tạo nền tảng để hình thành thị trường giao dịch quyền sở hữu trí tuệ minh bạch và thúc đẩy doanh nghiệp huy động vốn bằng chính giá trị sáng tạo của mình. Đại biểu cũng đề xuất ban hành chuẩn mực định giá thống nhất, xây dựng cơ sở dữ liệu giá trị quyền sở hữu trí tuệ quy mô quốc gia, được cập nhật và công bố công khai, đáp ứng yêu cầu của thị trường và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Thảo luận Tổ 8.

Từ góc độ thực tiễn số hóa, đại biểu Leo Thị Lịch (Bắc Ninh) cho rằng dự thảo Luật cần bổ sung khái niệm về tác phẩm số và sản phẩm do trí tuệ nhân tạo tạo ra với sự can thiệp của con người. Thiếu định nghĩa rõ ràng sẽ dễ phát sinh tranh chấp liên quan tới bảo hộ quyền tác giả và quyền liên quan. Bà đề nghị bổ sung quy định về đăng ký và bảo hộ quyền tác giả điện tử, tạo thuận lợi tối đa cho người sáng tạo trong thời đại chuyển đổi số.

Đại biểu Trần Thị Thu Đông (Cà Mau) đồng tình và cho rằng cần sớm có định nghĩa về xâm phạm bản quyền trong môi trường số, làm rõ cơ chế thỏa thuận khai thác hoặc từ chối khai thác để bảo vệ quyền tác giả. Đại biểu cũng đề xuất xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về bản quyền, ứng dụng công nghệ định danh số hoặc Blockchain nhằm tăng tính minh bạch, ngăn chặn hiệu quả hành vi đạo nhái tác phẩm.

Tại phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Văn Thi và đại biểu Trần Thị Vân (Bắc Ninh) nhấn mạnh yêu cầu bảo vệ quyền lợi người sáng tạo trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ. Theo các đại biểu, chính sách pháp luật cần bảo đảm máy móc hoặc hệ thống AI không được công nhận quyền tương tự con người, đồng thời tăng cường phối hợp giữa cơ quan quản lý, lực lượng công an kinh tế và hải quan để kịp thời xử lý vi phạm trong thương mại điện tử và xuất nhập khẩu.

Đối với cơ chế khai thác tài sản trí tuệ trong hoạt động tín dụng, đại biểu Nguyễn Như So (Bắc Ninh) cho rằng việc thừa nhận quyền sở hữu trí tuệ như một loại tài sản có thể định giá, góp vốn và thế chấp là bước đi đúng hướng, phù hợp với xu thế kinh tế tri thức. Tuy nhiên, để cơ chế này đi vào cuộc sống, cần rút ngắn thời gian thẩm định đơn và đơn giản hóa thủ tục hành chính; đồng thời phát triển thị trường giao dịch quyền sở hữu trí tuệ minh bạch, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn bằng chính tài sản vô hình.

Đại biểu Nguyễn Như So nêu thực tế thời gian xử lý hồ sơ đăng ký quyền sở hữu công nghiệp còn kéo dài, có trường hợp vượt quá thời hạn luật định. Theo đại biểu, cần đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng số, tự động hóa khâu tra cứu và phân loại hồ sơ, phân luồng hồ sơ theo mức độ phức tạp và áp dụng cơ chế cam kết thời hạn xử lý, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và giải quyết triệt để tình trạng tồn đọng.

Đại biểu Đinh Ngọc Minh (Cà Mau) đề xuất xem xét cơ chế cấp bằng sáng chế hai giai đoạn, trong đó giai đoạn cấp tạm thời trong vòng một năm giúp bảo đảm quyền lợi của chủ đơn trong thời gian chờ thẩm định chính thức. Bên cạnh đó, ông cho rằng việc phân cấp thẩm định và cấp giấy chứng nhận sở hữu công nghiệp cho địa phương có thể giúp giảm tải cho cơ quan Trung ương và tăng tính chủ động.

ĐBQH Nguyễn Văn Thi (Bắc Ninh) phát biểu.

Từ thực tế hoạt động doanh nghiệp, đại biểu Nguyễn Duy Thanh (Cà Mau) cho rằng nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa coi tài sản trí tuệ là nguồn lực kinh doanh quan trọng do hạn chế về vốn và nhận thức. Đại biểu kiến nghị bổ sung quy định riêng về tài sản trí tuệ trong hoạt động đổi mới sáng tạo, đồng thời thành lập quỹ bảo lãnh tín dụng cho tài sản trí tuệ, cho phép doanh nghiệp sử dụng sáng chế và nhãn hiệu làm tài sản thế chấp. Đặc biệt, đại biểu đề nghị hình thành trung tâm thẩm định giá trị tài sản trí tuệ quốc gia nhằm hỗ trợ doanh nghiệp định giá, chuyển giao công nghệ một cách minh bạch, hiệu quả và phù hợp thông lệ quốc tế.

Kết luận phiên thảo luận, Đoàn đại biểu Quốc hội tại Tổ 8 thống nhất đánh giá rằng việc sửa đổi Luật Sở hữu trí tuệ cần đáp ứng yêu cầu phát triển của nền kinh tế tri thức, bảo vệ quyền lợi của người sáng tạo, thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ và củng cố năng lực quản trị quốc gia trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ – một trụ cột quan trọng của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia.

Trung tâm Truyền thông KH&CN

Nguồn: https://mst.gov.vn/can-som-lap-trung-tam-tham-dinh-gia-tri-tai-san-tri-tue-quoc-gia-197251116155133078.htm