Cảnh báo nguy cơ thuốc lá đang âm thầm len lỏi vào môi trường học đường

Các ý kiến trao đổi tại Hội thảo “Giáo dục và truyền thông phòng, chống tác hại thuốc lá trong trường học” do Báo Giáo dục và Thời đại phối hợp Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) tổ chức đều cho rằng các sản phẩm thuốc lá, nhất là thuốc lá thế hệ mới đang âm thầm len lỏi vào môi trường học đường.

Chương trình ngoại khóa tuyên truyền về tác hại của thuốc lá, ma túy và phòng, chống bạo lực học đường tại Trường trung học cơ sở Nông Trang, phường Nông Trang, tỉnh Phú Thọ. (Ảnh: THẢO MY)

Những năm qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn các cơ sở giáo dục xây dựng trường học không khói thuốc, tích hợp nội dung phòng, chống thuốc lá vào các môn học; đồng thời tăng cường truyền thông, tuyên truyền qua các kênh báo chí, mạng xã hội. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, thách thức vẫn còn không nhỏ khi các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới ngày càng tinh vi, đánh trúng tâm lý tò mò, muốn thể hiện bản thân của học sinh. Công tác quản lý, giám sát trong môi trường học đường, đặc biệt ở bậc trung học phổ thông và đại học, vẫn còn những khoảng trống cần được quan tâm, khắc phục.

Nhấn mạnh đến việc xây dựng môi trường học đường lành mạnh, trong đó có sự chung tay của nhà trường, phụ huynh và học sinh, Phó Hiệu trưởng Trường trung học cơ sở Đống Đa (thành phố Hà Nội), cô Đào Thị Cúc cho biết: Hành vi sử dụng thuốc lá đang có xu hướng lan rộng trong giới trẻ với tỷ lệ hút thử thuốc lá cao ở nhóm học sinh 13-15 tuổi. Thực trạng này không chỉ ảnh hưởng tới sức khỏe mà còn tác động tiêu cực đến nhân cách và môi trường học đường. Trước tình hình đó, nhà trường đã triển khai nhiều hình thức truyền thông phong phú, gần gũi như làm clip, vẽ tranh, xây dựng môi trường không khói thuốc… Các nội dung giáo dục phòng, chống tác hại của thuốc lá được tích hợp trong các môn học; phát động phong trào “Học sinh nói không với thuốc lá điện tử”; phối hợp địa phương trong việc kiểm tra hành chính...

Theo cô Đào Thị Cúc, cần truyền thông một cách sinh động, nói bằng ngôn ngữ “tuổi teen” để học sinh dễ tiếp nhận và chủ động lan tỏa. Song song đó, sự phối hợp đa chiều giữa nhà trường-gia đình-xã hội có ý nghĩa quyết định. Việc duy trì các hoạt động sáng tạo như: Tuyên truyền qua mạng nội bộ, vẽ tranh, làm clip đã giúp nhà trường giữ vững danh hiệu “Trường lớp sạch khói” suốt nhiều năm liền. "Mỗi người hãy cùng chung tay xây dựng một cộng đồng an toàn, văn minh, không khói thuốc", cô Cúc nhấn mạnh.

Chia sẻ kinh nghiệm trong truyền thông phòng, chống thuốc lá tại học đường, cô giáo Phùng Thị Thu Trang, Phó hiệu trưởng Trường trung học cơ sở Nguyễn Du (Thái Nguyên) cho biết: Việc sử dụng các kênh như fanpage, zalo, facebook của nhà trường giúp mở rộng phạm vi tuyên truyền; đồng thời thu hút sự tham gia chủ động của học sinh và phụ huynh. Đặc biệt, các hoạt động kể chuyện theo sách bằng công nghệ AI để đăng tải các sản phẩm "made by teen" như video tuyên truyền về tác hại thuốc lá, an toàn giao thông... đã góp phần nâng cao nhận thức và bồi dưỡng năng lực số cho giáo viên, học sinh.

Cán bộ Học viện Cảnh sát nhân dân trao đổi, chia sẻ cùng giáo viên và học sinh Trường tiểu học Dương Liễu B, xã Dương Hòa (Hà Nội) về cách phòng chống ma túy, thuốc lá điện tử. (Ảnh: PHƯỢNG NGUYỄN)

Gợi mở phương pháp giáo dục hiệu quả, thầy giáo Cao Lê Quang, giáo viên mỹ thuật Trường trung học cơ sở Đặng Văn Ngữ (thành phố Huế) cho rằng, cần chú trọng giáo dục giá trị sống và kỹ năng sống để học sinh chủ động nói không với thuốc lá, trở thành tuyên truyền viên tích cực.

Theo thầy giáo Cao Lê Quang, có 3 phương pháp giáo dục hiệu quả trong nhà trường: Thứ nhất, tích hợp nội dung giáo dục về sức khỏe, đạo đức và trách nhiệm xã hội trong các môn học như Giáo dục công dân, Sinh học, Ngữ văn, Mỹ thuật… Đặc biệt, môn Mỹ thuật và nghệ thuật truyền thông đa phương tiện giúp học sinh tự sáng tạo tranh cổ động, poster, video tuyên truyền, biến nhận thức thành hành động sáng tạo.

Thứ hai, thông qua hoạt động trải nghiệm để tổ chức các diễn đàn, sân khấu hóa, thi sáng tác khẩu hiệu, thành lập Câu lạc bộ “Học sinh nói không với thuốc lá” để các em vừa học, vừa truyền cảm hứng tích cực tới bạn bè.

Thứ ba, phối hợp giữa nhà trường-gia đình-xã hội; trong đó phụ huynh cần nêu gương, không hút thuốc trong nhà; nhà trường liên kết với y tế, đoàn thể, Công an địa phương để tuyên truyền và hỗ trợ học sinh có nguy cơ. Khi hiểu đúng và sống đúng, học sinh không chỉ tránh xa thuốc lá mà còn góp phần lan tỏa thông điệp tích cực đến bạn bè và người thân qua mạng xã hội, các chiến dịch truyền thông, hay những hành động nhỏ trong đời sống hằng ngày.

Thạc sĩ, bác sĩ Phan Thị Hải, Phó Giám đốc Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) cho biết: Trong thời gian qua, quỹ đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Giáo dục và Đào tạo và các bộ, ngành, các tỉnh, thành phố trên cả nước triển khai nhiều hoạt động thiết thực nhằm phòng, chống tác hại của thuốc lá trong học sinh, sinh viên. Hàng nghìn buổi truyền thông trực tiếp tại trường học đã được tổ chức; hàng trăm tài liệu, video, bài giảng, và sản phẩm truyền thông đã được biên soạn, phổ biến rộng rãi; nhiều cuộc thi, chương trình ngoại khóa, mô hình “Trường học không khói thuốc” được duy trì thường xuyên.

Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã tổ chức các lớp tập huấn sử dụng tài liệu hướng dẫn giáo dục lồng ghép nội dung phòng, chống tác hại của thuốc lá trong bài giảng môn học và hoạt động giáo dục cấp trung học phổ thông cho giáo viên tại các địa phương. Những hoạt động này đã góp phần đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục, giúp giáo viên có thêm công cụ, kỹ năng để truyền tải kiến thức về phòng, chống tác hại của thuốc lá một cách sinh động, gần gũi và hiệu quả hơn tới học sinh, sinh viên.

Tuy nhiên, bà Hải cũng bày tỏ lo ngại, ở thanh thiếu niên 13-17 tuổi, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023; ở nhóm 13-15 tuổi, tỷ lệ này đã tăng hơn gấp đôi, từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023. Đáng lưu ý, ở nữ giới từ 11-18 tuổi, theo kết quả sơ bộ điều tra tại 11 tỉnh, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở mức 4,3% năm 2023.

QUỲNH NGUYỄN

Nguồn: https://nhandan.vn/canh-bao-nguy-co-thuoc-la-dang-am-tham-len-loi-vao-moi-truong-hoc-duong-post921222.html