Có gì bên trong hầm chống tận thế ở "vương quốc băng giá"?

(Dân trí) - Hầm hạt giống toàn cầu Svalbard được mệnh danh là “két sắt sinh học của nhân loại”, nằm sâu trong tầng đất đóng băng vĩnh cửu vùng Bắc Cực.

Tại vùng đất băng giá khắc nghiệt của Bắc Cực, một công trình đặc biệt đang âm thầm thực hiện sứ mệnh tối quan trọng: gìn giữ nguồn sống cho tương lai nhân loại. Đó chính là Kho hạt giống toàn cầu Svalbard.

Tọa lạc trên đảo Spitsbergen của Na Uy, kho lưu trữ này được ví như một "ngân hàng dự phòng" khổng lồ, chứa đựng hơn 1,3 triệu mẫu hạt giống từ gần như mọi quốc gia trên thế giới.

Công trình này thường được biết đến với cái tên đầy ẩn dụ: "Kho hạt giống ngày tận thế”, bởi sứ mệnh đặc biệt của nó là bảo vệ đa dạng sinh học cây trồng toàn cầu trước những thảm họa như thiên tai, chiến tranh hay biến đổi khí hậu cực đoan.

Kho hạt giống toàn cầu Svalbard nằm ở Bắc Cực (Ảnh: Crop Trust).

Công trình ẩn sâu trong lòng núi đá vĩnh cửu

Kho hạt giống Svalbard được xây dựng chìm sâu hơn 120 mét vào trong núi Plateau, được bao bọc bởi lớp đá dày gần 122 mét.

Cấu trúc kiên cố này được thiết kế để duy trì điều kiện bảo quản lý tưởng ở nhiệt độ -18°C, độ ẩm ổn định và cách ly hoàn toàn với mọi rủi ro bên ngoài.

Công trình có khả năng chống chịu động đất, lũ lụt, sóng thần, và thậm chí cả những tác động nghiêm trọng nhất từ biến đổi khí hậu trong hàng thế kỷ tới.

Một thành viên của NordGen, ngân hàng gen của các nước Bắc Âu, đặt một hộp hạt giống vào trong những khoang chứa (Ảnh: Crop Trust).

Bên trong hầm là ba khoang lưu trữ chính, mỗi khoang có sức chứa lên đến 3.000 hộp hạt giống. Các loại cây lương thực thiết yếu như lúa mì, ngô, gạo, cùng nhiều giống cây khác như dâu tây dại, ớt... đều được bảo quản cẩn thận trong các hộp kín, được phân loại, đánh mã và theo dõi nghiêm ngặt.

Điểm đặc biệt của Svalbard là nó không chỉ là một kho lưu trữ thông thường, mà còn hoạt động như một trung tâm sao lưu dữ liệu sinh học cho hơn 1.700 ngân hàng gen trên toàn thế giới.

Hạt giống được các quốc gia gửi đến dưới dạng bản sao, và quyền sở hữu vẫn thuộc về nước gửi. Điều này đảm bảo rằng, trong trường hợp ngân hàng gen gốc gặp sự cố, các mẫu tại Svalbard có thể được rút về để khôi phục nguồn gen quý giá.

Một minh chứng rõ nét cho vai trò quan trọng của kho hạt giống này là vào năm 2015, khi ngân hàng hạt giống ở Aleppo (Syria) bị phá hủy do nội chiến, Svalbard đã kịp thời cung cấp lại các giống cây để khôi phục sản xuất nông nghiệp tại Trung Đông.

Biểu tượng của hợp tác toàn cầu

Dù được mệnh danh là một công trình “bất khả xâm phạm”, hầm chứa Svalbard cũng đã có những lần "mở cửa" dưới dạng chuyến tham quan ảo, lần đầu tiên cho phép công chúng "bước chân" vào bên trong kho lưu trữ bí ẩn này.

Hình ảnh từ chuyến tham quan cho thấy những giá đỡ trải dài từ sàn đến trần, cùng ánh sáng mờ xanh từ thiết kế lăng kính, tạo cảm giác như đang bước vào một “thánh đường” của khoa học và sự sống.

Ông Stefan Schmitz, Giám đốc điều hành tổ chức Crop Trust, đơn vị đồng quản lý hầm lưu trữ, nhấn mạnh: “Trong thời điểm mà khủng hoảng khí hậu, mất đa dạng sinh học và xung đột đang đe dọa hệ thống lương thực toàn cầu, việc bảo vệ các giống cây trồng là nhiệm vụ cấp thiết hơn bao giờ hết".

Mới đây, hầm chứa đã tiếp nhận thêm 11.200 mẫu hạt giống từ 14 ngân hàng gen trên toàn thế giới trong đợt lưu trữ thứ 67 kể từ khi chính thức đi vào hoạt động năm 2008.

Đợt tiếp nhận này bao gồm 31 hộp hạt giống được gửi từ các ngân hàng gen ở Áo, Benin, Kenya, Lebanon, Hà Lan, Philippines, Ba Lan, Slovakia, Hàn Quốc, Thụy Điển, Anh, Mỹ, Zambia và đặc biệt có cả Việt Nam.

Nguồn: https://dantri.com.vn/khoa-hoc/co-gi-ben-trong-ham-chong-tan-the-o-vuong-quoc-bang-gia-20250605125030143.htm