Đại hội lịch sử định vị tầm vóc TP.HCM - Kỳ 1: Định vị TP.HCM trong top 100 thành phố đáng sống

TP.HCM - Ảnh 1. — Một góc khu đô thị TP.HCM với hạ tầng giao thông hiện đại được định vị trong top 100 thành phố đáng sống - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Tháng 10-2025, Đảng bộ TP.HCM cũng bước vào Đại hội lịch sử - Đại hội lần thứ I, khi đất nước vừa sắp xếp giang sơn, TP rộng mở không gian, nâng tầm vị thế.

Ở đại hội lịch sử này, Đảng bộ quyết tâm đưa "TP.HCM phát triển bền vững, vươn tầm khu vực và thế giới, không ngừng nâng cao chất lượng sống và hạnh phúc của nhân dân".

Tuổi Trẻ sẽ cùng đối thoại với các chuyên gia, định vị và hiến kế về vai trò lịch sử này của TP.HCM.

Mở đầu tuyến bài, Tuổi Trẻ trao đổi với PGS.TS Trần Hoàng Ngân, đại biểu Quốc hội TP.HCM, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia, về những nốt thăng trầm của TP.HCM trong 5 năm qua và khát vọng vươn lên của TP trong kỷ nguyên mới.

Theo ông Ngân, TP.HCM đã đi qua một nhiệm kỳ 2020 - 2025 đầy biến động, đối mặt với nhiều khó khăn chưa từng có nhưng vẫn kiên cường vượt qua và tìm được hướng đi mới cho giai đoạn phát triển sắp tới.

Hướng tới top 100 TP đáng sống

TP.HCM - Ảnh 2. — Ông Trần Hoàng Ngân - Ảnh: H.Hanh

* Thưa ông, sau khi hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, TP.HCM đang có những lợi thế nào để bứt phá?

- TP.HCM giờ đây là siêu đô thị 14 triệu dân, vùng kinh tế năng động bậc nhất cả nước. Với nguồn nhân lực dồi dào, vị trí địa lý thuận lợi, hệ sinh thái công nghiệp, dịch vụ đa dạng, TP.HCM đã xác định 5 trụ cột phát triển cho giai đoạn mới.

Trụ cột thứ nhất là công nghiệp và công nghệ cao, yếu tố quyết định để nâng tầm năng suất và giá trị gia tăng, với đóng góp dự kiến khoảng 35 - 36% GRDP. Sức mạnh trụ cột này nằm ở khu vực Bình Dương cũ, cùng sự cộng hưởng của Khu công nghệ cao TP.HCM, Khu công viên phần mềm Quang Trung và ngành năng lượng dầu khí ở Vũng Tàu. TP cần có chiến lược kết nối, ứng dụng công nghệ để giảm phụ thuộc lao động giá rẻ.

Thứ hai là logistics, đóng góp 10 - 15% GRDP. TP.HCM cần phát triển cụm cảng nước sâu Thị Vải - Cái Mép và cảng Cần Giờ thành trung tâm hàng hải lớn của thế giới, gắn với tuyến ven biển nối Cần Giờ - Bà Rịa - Vũng Tàu và khu thương mại tự do Cái Mép Hạ. Nếu hình thành thêm khu thương mại tự do ở Cần Giờ, kết hợp sàn giao dịch hàng hóa tại Trung tâm tài chính quốc tế, TP.HCM sẽ trở thành đầu mối thương mại toàn cầu.

Trụ cột thứ ba là thương mại và dịch vụ - nhất là các dịch vụ y tế, giáo dục, khoa học công nghệ, truyền thông - chiếm khoảng 30% GRDP. Đây là thế mạnh vốn có nhưng cần nâng tầm chất lượng và hàm lượng tri thức.

Thứ tư là văn hóa và du lịch. TP.HCM đang khẳng định vị thế trong ngành công nghiệp văn hóa với các show diễn lớn, liên hoan phim, sự kiện nghệ thuật tầm quốc gia, cùng các điểm du lịch lịch sử như Củ Chi, Côn Đảo. Đây là lĩnh vực có sức lan tỏa mạnh và ít chịu tác động khi kinh tế suy giảm.

Cuối cùng, trụ cột thứ năm là tài chính và ngân hàng. Sau 25 năm phát triển, TP.HCM đã trở thành trung tâm tài chính của cả nước, quy tụ hầu hết các ngân hàng, công ty chứng khoán, quỹ đầu tư, tổ chức tài chính quốc tế. Lĩnh vực này đóng góp gần 10% GDP, thu hút khoảng 45 tỉ USD vốn nước ngoài và hơn 100 tỉ USD đầu tư trực tiếp. Sắp tới, Trung tâm tài chính quốc tế TP.HCM đi vào hoạt động sẽ là cú hích lớn.

* TP.HCM đặt mục tiêu đến năm 2030 lọt top 100 TP phát triển nhanh, hiện đại và đáng sống. Vậy hiện nay TP đang ở đâu trên bản đồ toàn cầu?

- Theo báo cáo Kearney's Global Cities Report 2024, TP.HCM đang đứng thứ 102/156 TP toàn cầu; còn theo Oxford Economics, TP xếp hạng 286/1.000 vào năm 2025. Ở tiêu chí đáng sống, The Global Liveability Index 2024 xếp TP.HCM hạng 133/173. Đáng chú ý, trong bảng xếp hạng trung tâm tài chính toàn cầu 2024, TP.HCM tăng ba bậc, lên vị trí 98/119 - vượt qua Bangkok.

Những con số ấy cho thấy vị thế TP.HCM đang tiệm cận nhóm 100 TP hàng đầu. Văn kiện Đại hội Đảng bộ TP.HCM lần thứ I đã xác định rõ 10 hướng hành động trọng tâm để hiện thực hóa khát vọng đó.

TP sẽ tiếp tục đổi mới mô hình tăng trưởng, coi khoa học - công nghệ là động lực chủ yếu; tái cấu trúc không gian phát triển theo hướng bền vững, hài hòa giữa đô thị - công nghiệp - sinh thái; phát triển toàn diện văn hóa Việt Nam làm nền tảng tinh thần; xây dựng trung tâm lớn về giáo dục và đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; nâng cao sức khỏe, tuổi thọ và chất lượng sống người dân; đồng thời sử dụng hiệu quả tài nguyên, bảo vệ môi trường gắn với thích ứng biến đổi khí hậu.

Cùng với đó, TP.HCM sẽ bảo đảm quốc phòng - an ninh, củng cố sức mạnh đại đoàn kết toàn dân, hoàn thiện tổ chức bộ máy và đặc biệt là xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh - đội ngũ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám đột phá và dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Tôi tin rằng với nền tảng ấy, TP.HCM sẽ thực hiện được khát vọng vươn lên, khẳng định vị thế trong top 100 TP đáng sống của thế giới.

TP.HCM - Ảnh 3. — Siêu đô thị TP.HCM định vị trong top 100 thành phố đáng sống - Ảnh: QUANG ĐỊNH

400 dự án hạ tầng và bài toán nguồn lực

* Đột phá nào sẽ giúp hiện thực hóa khát vọng ấy và khẳng định vị thế trên bản đồ các TP đáng sống của thế giới, thưa ông?

- Có ba đột phá chiến lược: hạ tầng, thể chế và nguồn nhân lực. Về hạ tầng xã hội, TP.HCM cần tận dụng các trụ sở dôi dư để bố trí bệnh viện, trường học; đầu tư thêm nhà hát, sân vận động quy mô khu vực; phát triển năng lượng sạch từ mặt trời, gió biển.

Đặc biệt, hạ tầng giao thông phải được xem là mạch máu sống còn. TP.HCM cần phát triển hệ thống đa phương thức gồm đường hàng không (kết nối sân bay Tân Sơn Nhất - Long Thành, mở rộng sân bay Côn Đảo), đường biển (kết nối các cảng lớn), đường sắt (10 tuyến đô thị cùng các tuyến nối khu công nghiệp, cảng, khu tiêu dùng) và đường bộ (kết nối nội đô, vùng và Tây Nguyên).

Tổng cộng, khoảng 400 dự án hạ tầng sẽ được triển khai trong nhiệm kỳ tới, một nửa trong số đó là các dự án giao thông.

* Con số 400 dự án là rất lớn. TP.HCM có đủ nguồn lực để thực hiện không?

- Dự toán thu ngân sách hằng năm của TP.HCM khoảng 900.000 tỉ đồng, nhưng sau khi nộp về Trung ương 600.000 tỉ đồng, chi thường xuyên 100.000 tỉ đồng, TP chỉ còn 200.000 tỉ đồng cho đầu tư phát triển - quá nhỏ so với nhu cầu. Vì vậy, TP.HCM phải huy động thêm khoảng 800.000 tỉ đồng/năm từ xã hội thông qua hợp tác công tư (PPP), vốn FDI, kênh gọi vốn từ Trung tâm tài chính quốc tế, Sở giao dịch chứng khoán...

Để làm được, thể chế phải đủ mạnh. TP.HCM đang kiến nghị bổ sung nghị quyết 98 - gọi là nghị quyết 98++ - nhằm tháo gỡ các vướng mắc và cho phép hình thành khu thương mại tự do, tăng quyền tự chủ về nguồn nhân lực, tổ chức bộ máy tương xứng quy mô đô thị đặc biệt. Cùng với đó là cơ chế thu hút, giữ chân nhân lực chất lượng cao, nhất là khu vực công.

TP.HCM vượt qua một nhiệm kỳ thăng trầm nhờ sự năng động, sáng tạo

Kỳ 1: Định vị TP.HCM trong top 100 thành phố đáng sống - Ảnh 4. — Công nhân thi công dự án đường vành đai 3 TP.HCM đoạn qua huyện Bình Chánh (cũ) - Ảnh: CHÂU TUẤN

PGS.TS Trần Hoàng Ngân nhìn nhận nhiệm kỳ 2020 - 2025 là một nhiệm kỳ đặc biệt khó khăn. Ngay từ đầu, TP.HCM phải dồn toàn lực chống chọi đại dịch COVID-19 - cuộc khủng hoảng y tế chưa từng có - và chấp nhận hy sinh tăng trưởng kinh tế để bảo vệ sức khỏe người dân. Kinh tế TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu đều chịu ảnh hưởng nặng nề, riêng TP.HCM có thời điểm tăng trưởng âm 4%, một con số chưa từng xảy ra.

Sau dịch, TP tiếp tục đối mặt với nhiều tác động bên ngoài như xung đột địa chính trị, đứt gãy chuỗi cung ứng, trong khi nội tại phải xử lý hàng loạt vấn đề tồn đọng, đặc biệt là công tác cán bộ.

Tuy nhiên, theo ông Ngân: "Nếu nhìn tổng thể, dù tăng trưởng không đạt như kỳ vọng, TP.HCM vẫn hoàn thành khá trọn vẹn các nhóm chỉ tiêu, nhiệm vụ. GDP bình quân đầu người ước đạt 8.700 - 8.800 USD vào cuối năm 2025, gấp 1,7 lần bình quân cả nước. Đây là nỗ lực rất lớn trong bối cảnh nhiều khó khăn chồng chất".

Theo ông Ngân, chính trong gian khó, TP.HCM càng thể hiện bản lĩnh. TP vừa lo phục hồi sau đại dịch, vừa dốc sức tháo gỡ các "điểm nghẽn" về thể chế để tìm con đường phát triển dài hạn.

Việc tổng kết nghị quyết 16 và tham mưu Trung ương ban hành nghị quyết 31 về phát triển TP.HCM là một dấu mốc lớn. Từ nghị quyết này, TP.HCM đã đề xuất Quốc hội thông qua nghị quyết 98 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù, một "chiếc chìa khóa" mở ra không gian phát triển mới với 44 cơ chế, chính sách đặc biệt.

Nhờ đó, nhiều dự án từng "đắp chiếu" đã được tái khởi động, đặc biệt tại khu vực quận 7, Nhà Bè. Tuyến metro số 1 sau thời gian dài chờ đợi cũng đã vận hành, mang lại niềm tin cho người dân và tạo hiệu ứng lan tỏa tới các công trình khác như đường vành đai 3, đường vành đai 4.

Song song đó, Trung ương tiếp tục ban hành nghị quyết 188 về phát triển mạng lưới đường sắt đô thị cho TP.HCM và Hà Nội - những bước đi chiến lược để hình thành đô thị hiện đại.

**************

>> Kỳ tới: Một đại hội, ba vùng đất và tầm nhìn phát triển

Trở lại chủ đề

THẢO LÊ - TIẾN LONG

Nguồn: https://tuoitre.vn/dai-hoi-lich-su-dinh-vi-tam-voc-tp-hcm-ky-1-dinh-vi-tp-hcm-trong-top-100-thanh-pho-dang-song-20251012075422482.htm