Đào tạo nhân lực du lịch vùng cao: 'Chìa khóa' mở cửa sinh kế phát triển bền vững

Ở nhiều địa phương vùng cao, du lịch cộng đồng đang mở ra cơ hội mới giúp người dân chuyển dịch sinh kế, tăng thu nhập và thoát nghèo bền vững. Tuy nhiên, nguồn nhân lực còn hạn chế đang là “nút thắt” cản trở sự phát triển. Việc đào tạo kỹ năng làm du lịch cho đồng bào dân tộc thiểu số được xem là giải pháp quan trọng, giúp khai thác đúng tiềm năng và biến du lịch trở thành động lực phát triển kinh tế - xã hội.

Du lịch vùng cao thiếu nhân lực chất lượng

Vào mùa hè năm nay, thị trấn Phong Nha, Quảng Bình (sau sáp nhập vào tỉnh Quảng Trị) cho biết, trên địa bàn thị trấn khi đó có 120 khách sạn, nhà nghỉ với khoảng 1.210 phòng. Cùng với đó, ở thị trấn còn có 160 nhà hàng, quán ăn, dịch vụ cà phê, giải khát… phục vụ khách du lịch. Thế nhưng, vào mùa du lịch cao điểm, tình trạng khan hiếm nhân lực diễn ra trên diện rộng. Để đáp ứng đủ yêu cầu phục vụ, nhiều cơ sở kinh doanh phải xoay xở đủ cách để có nhân lực duy trì hoạt động.

Trước sáp nhập, các điểm du lịch vùng cao như Phong Nha - Kẻ Bàng; Làng du lịch Tân Hóa; Động Châu - Khe Nước Trong… thu về một lượng khách du lịch lớn cho mảnh đất xứ Quảng. Cụ thể năm 2022 lượng khách đến du lịch tại đây đạt gần 1.785 nghìn lượt khách; đến năm 2024 con số này là 5,2 triệu lượt khách.

Thực tế, trong những năm gần đây, nhiều bản làng vùng cao như Mộc Châu (Sơn La), Sa Pa (Lào Cai), A Lưới (TP Huế)… đã trở thành điểm sáng du lịch với những mô hình homestay, trải nghiệm văn hóa bản địa và khám phá thiên nhiên hấp dẫn du khách. Lợi thế văn hóa đặc sắc, cảnh quan hùng vĩ cùng lối sống mộc mạc của người dân là nguồn tài nguyên vô cùng quý giá để phát triển du lịch cộng đồng. Tuy nhiên, dù tiềm năng lớn, việc khai thác lại chưa tương xứng do thiếu đội ngũ nhân lực được đào tạo bài bản, từ kỹ năng đón tiếp, nấu ăn, hướng dẫn, truyền thông cho đến bảo vệ môi trường và phát triển sản phẩm đặc trưng.

Tại nhiều bản làng, hoạt động du lịch còn manh mún và phụ thuộc vào tự phát. Một số hộ gia đình mở homestay nhưng chưa nắm được tiêu chuẩn an toàn, vệ sinh, thậm chí còn lúng túng trong giao tiếp với du khách. Không ít người trẻ có mong muốn tham gia làm du lịch nhưng thiếu điều kiện tiếp cận các lớp học chuyên môn. Bên cạnh những khó khăn về kiến thức và kỹ năng, rào cản ngôn ngữ cũng khiến người dân vùng cao hạn chế cơ hội tiếp cận du khách quốc tế.

Số liệu cho thấy, mỗi năm ngành Du lịch cần tới 40.000 lao động, nhưng thực tế, nguồn cung chỉ bảo đảm được khoảng 20.000 nhân lực. Trong số này, lao động có trình độ đại học và sau đại học chỉ chiếm 9,7%; sơ cấp, trung cấp, cao đẳng chiếm hơn 50%; dưới sơ cấp chiếm 39,3% và chỉ có 43% tổng số lao động được đào tạo chuyên môn nghiệp vụ về du lịch.

Động lực xóa đói giảm nghèo từ những lớp đào tạo du lịch

Nhằm khắc phục những hạn chế trên, nhiều tỉnh miền núi đã triển khai chương trình đào tạo nghề du lịch dành riêng cho đồng bào dân tộc thiểu số. Lấy ví dụ như tỉnh Hà Giang (sau sáp nhập thuộc tỉnh Tuyên Quang), theo thống kê, trước sáp nhập, các doanh nghiệp, cơ sở kinh doanh du lịch ở địa bàn tỉnh đã tạo việc làm cho hàng chục nghìn lao động nông thôn mỗi năm. Tỉnh đã triển khai đề án phát triển nguồn nhân lực phục vụ du lịch và đã mở 54 lớp bồi dưỡng nghiệp vụ du lịch cho gần 2 nghìn người.

Việc đào tạo đã góp phần nâng cao chất lượng du lịch và thay đổi tư duy của người dân về gìn giữ văn hóa truyền thống. Điều này không chỉ giúp du khách có trải nghiệm chân thực, khác biệt mà còn giữ gìn bản sắc dân tộc trong bối cảnh hiện đại hóa. Một số thanh niên vùng cao, sau khi tham gia các lớp đào tạo hướng dẫn viên bản địa, đã trở thành những “đại sứ văn hóa” dẫn dắt du khách khám phá thiên nhiên và câu chuyện lịch sử của bản làng mình.

Đào tạo nhân lực du lịch cũng mở ra nhiều cơ hội việc làm mới. Thay vì chỉ trông chờ vào nông nghiệp, người dân có thêm nguồn thu từ dịch vụ lưu trú, ẩm thực, vận chuyển, bán hàng thủ công, tổ chức trải nghiệm… Điều này góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo tại nhiều địa phương. Ví dụ, các mô hình du lịch cộng đồng tại Y Tý (Lào Cai) hay Mã Pì Lèng (Tuyên Quang) đã tạo sinh kế ổn định cho hàng trăm hộ dân, giúp họ cải thiện đời sống, xây nhà kiên cố, cho con cái đi học và đầu tư vào sản xuất.

Nguồn: https://baophapluat.vn/dao-tao-nhan-luc-du-lich-vung-cao-chia-khoa-mo-cua-sinh-ke-phat-trien-ben-vung.html