Đau cổ chân khi chạy bộ có phải do bong gân?

(Dân trí) - Bác sĩ khuyến cáo không nên xem nhẹ cơn đau, nhất là với những người chạy bộ thường xuyên. Chẩn đoán hình ảnh như siêu âm mô mềm hoặc MRI có thể phát hiện viêm gân, rách dây chằng, hoặc tổn thương khớp mà X-quang không thấy được.

Độc giả Trần Thu Anh gửi câu hỏi đến chuyên trang Ngoại thần kinh - Cột sống: “Mỗi ngày em chạy bộ khoảng 5km. Mấy ngày gần đây, cổ chân phải bỗng đau nhức khi chạy. Em chạy vừa sức thôi, nhưng không hiểu sao lại đau. Em chạy khoảng 6 ngày 1 tuần, mong bác sĩ tư vấn”.

Giải đáp thắc mắc trên, BS.CKII Huỳnh Đặng Thanh Sơn - Phó trưởng khoa Chấn thương Chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn cho biết, đau cổ chân khi chạy bộ là tình trạng thường gặp, nhất là ở những người tập luyện với cường độ cao hoặc không khởi động kỹ. Nếu nhận biết sớm nguyên nhân và xử trí đúng, người chạy hoàn toàn có thể phòng ngừa chấn thương nặng và duy trì thói quen thể thao lâu dài.

Nguyên nhân gây đau cổ chân khi chạy bộ

Đau cổ chân khi chạy bộ có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, bao gồm:

Chấn thương do quá tải: Chạy bộ cường độ cao, liên tục mà không nghỉ ngơi đủ khiến gân Achilles, cơ chày sau, hoặc dây chằng cổ chân bị kích thích, dẫn đến viêm hoặc vi chấn thương.

Tư thế chạy sai: Tiếp đất bằng gót hoặc mũi chân quá mức, bước chạy không đều, hoặc chạy trên bề mặt cứng (bê tông) làm tăng áp lực lên cổ chân.

Giày không phù hợp: Giày chạy thiếu độ đàn hồi, không ôm chân, hoặc mòn đế làm giảm khả năng hấp thụ lực, gây tổn thương mô mềm.

Bệnh lý tiềm ẩn: Viêm khớp cổ chân, thoái hóa khớp, hoặc lệch trục bàn chân (bàn chân bẹt, vòm cao) có thể gây đau khi chạy bộ thường xuyên.

Bong gân nhẹ hoặc tái phát: Nếu bạn từng trẹo chân trước đó, dây chằng có thể bị yếu, dễ tái tổn thương khi chạy.

BS.CKII Huỳnh Đặng Thanh Sơn cho biết: “Với tần suất chạy 5km, 6 ngày/tuần, cơn đau cổ chân của bạn nhiều khả năng do quá tải hơn là bong gân, nhất là khi bạn không bị chấn thương trực tiếp. Để xác định rõ, cần khám chuyên khoa và có thể chụp cộng hưởng từ MRI hoặc siêu âm mô mềm”.

Thăm khám chuyên khoa giúp xác định đau cổ chân do bong gân hay nguyên nhân khác (Ảnh: BVCC).

Ngoài ra, bác sĩ cũng chỉ ra điểm khác biệt giữa bong gân cấp tính và chấn thương thể thao do quá tải.

Bong gân cấp tính: Xảy ra khi cổ chân bị xoắn hoặc lật đột ngột (ví dụ: vấp ngã, tiếp đất sai khi chạy), gây tổn thương dây chằng. Triệu chứng bao gồm đau buốt ngay lập tức, sưng, bầm tím, và đôi khi khó đứng hoặc đi lại. Bong gân thường liên quan đến một chấn thương cụ thể, ví dụ: trẹo chân trên địa hình gồ ghề.

Chấn thương do quá tải: Là tổn thương tích lũy do vận động lặp lại, như chạy bộ 5km mỗi ngày, 6 ngày/tuần như bạn mô tả. Áp lực liên tục lên cơ, gân, hoặc dây chằng quanh cổ chân gây viêm gân Achilles, viêm bao hoạt dịch, hoặc vi chấn thương mô mềm. Triệu chứng thường là đau âm ỉ, tăng dần sau mỗi lần chạy, có thể kèm sưng nhẹ nhưng không rõ như bong gân.

Nếu cơn đau cổ chân kéo dài hơn vài ngày dù đã nghỉ ngơi, hoặc tái phát mỗi khi chạy, bạn nên đi khám chuyên khoa Chấn thương Chỉnh hình. Các dấu hiệu cần lưu ý bao gồm: Đau âm ỉ hoặc nhói, tăng khi chạy, đứng lâu, hoặc vào buổi tối; sưng nhẹ, cảm giác nóng, hoặc bầm tím quanh cổ chân; hạn chế xoay cổ chân hoặc cảm giác bất ổn khi bước đi; đau không giảm sau 3-5 ngày nghỉ ngơi và chườm lạnh.

Bác sĩ Sơn khuyến cáo: “Không nên xem nhẹ cơn đau, đặc biệt khi bạn chạy bộ thường xuyên. Chẩn đoán hình ảnh như siêu âm mô mềm hoặc MRI có thể phát hiện viêm gân, rách dây chằng, hoặc tổn thương khớp mà X-quang không thấy được. Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn cho đến giờ đã tiếp nhận không ít các trường hợp chấn thương nặng từ tổn thương dây chằng cho đến gãy xương do tập luyện gắng sức”.

Tiếp đất bằng giữa bàn chân, giữ nhịp bước đều, ưu tiên chạy trên bề mặt mềm như đường đất hoặc thảm cỏ, góp phần giảm đau, bảo vệ cổ chân (Ảnh minh họa: U.N.M).

Cách chăm sóc và phòng ngừa đau cổ chân sau chạy bộ

Để giảm đau và bảo vệ cổ chân, nên áp dụng các biện pháp sau:

Nghỉ ngơi hợp lý: Giảm tần suất chạy xuống 3-4 ngày/tuần, xen kẽ với các bài tập ít áp lực như bơi lội, đạp xe, hoặc yoga để cổ chân có thời gian hồi phục.

Chườm lạnh: Áp dụng túi chườm lạnh 15-20 phút, 2-3 lần/ngày trong 48-72 giờ đầu để giảm sưng và đau.

Băng ép hoặc nẹp: Sử dụng băng thun hoặc nẹp cổ chân để hỗ trợ, giảm áp lực lên mô mềm khi chạy hoặc đi lại.

Thuốc theo chỉ định: Dùng thuốc giảm đau hoặc kháng viêm theo hướng dẫn bác sĩ, tránh tự ý dùng thuốc chứa corticoid.

Tập vật lý trị liệu: Tham gia các bài tập tăng cường cơ chày sau, cơ cẳng chân, và cải thiện độ linh hoạt cổ chân, dưới sự hướng dẫn của chuyên gia.

Chọn giày phù hợp: Sử dụng giày chạy bộ chuyên dụng, có đế đệm tốt, ôm chân, thay giày sau 500-800km sử dụng để đảm bảo an toàn cho bàn chân.

Điều chỉnh tư thế chạy: Tiếp đất bằng giữa bàn chân, giữ nhịp bước đều, ưu tiên chạy trên bề mặt mềm như đường đất hoặc thảm cỏ.

Dinh dưỡng hỗ trợ: Bổ sung thực phẩm giàu canxi (sữa, cá hồi), vitamin D (tắm nắng sáng), và protein (thịt nạc, đậu) để tăng cường sức khỏe cơ xương.

Nguồn: https://dantri.com.vn/suc-khoe/dau-co-chan-khi-chay-bo-co-phai-do-bong-gan-20251010151146526.htm