Đẩy mạnh cải cách thuế, hải quan, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp

Tại Tọa đàm “Hoàn thiện chính sách thuế, hải quan, thúc đẩy doanh nghiệp phát triển” do Tạp chí Kinh tế - Tài chính tổ chức, các chuyên gia nhận định: ngành Tài chính đang trong giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ nhất trong nhiều năm qua, hướng tới xây dựng nền tài chính công hiện đại, minh bạch và bền vững, đồng thời tạo môi trường kinh doanh thuận lợi hơn cho người dân, doanh nghiệp.

Ứng dụng dữ liệu số - nền tảng cho tài chính minh bạch

Phát biểu khai mạc tọa đàm, ông Phạm Thu Phong, Tổng Biên tập Tạp chí Kinh tế - Tài chính, cho biết, cùng với tiến trình sắp xếp, kiện toàn bộ máy theo hướng “Tinh - Gọn - Mạnh - Hiệu năng - Hiệu lực - Hiệu quả”, Bộ Tài chính xác định cải cách thể chế và hiện đại hóa quản lý là trụ cột để phát huy mọi nguồn lực phát triển.

Tổng Biên tập Tạp chí Kinh tế Phạm Thu Phong phát biểu khai mạc. Ảnh: Vũ Quang

Trong hai năm gần đây, Bộ Tài chính đã triển khai hàng loạt chương trình hành động cụ thể: cắt giảm thủ tục hành chính, số hóa dữ liệu tài chính, ngân sách quốc gia, kết nối liên thông với các bộ, ngành và địa phương. Mục tiêu là tạo một hệ sinh thái tài chính công khai, dễ tiếp cận, giúp người dân và doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ tài chính nhanh, chính xác và minh bạch hơn.

Theo ông Phong, ngành thuế và hải quan - hai “trụ cột” trong hệ thống tài chính, không chỉ bảo đảm nguồn thu ngân sách, mà còn góp phần trực tiếp xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch và bình đẳng. “Cải cách hành chính và chuyển đổi số trong hai lĩnh vực này đã đem lại kết quả thiết thực, lấy người nộp thuế làm trung tâm phục vụ”, ông nhấn mạnh.

Cũng tại tọa đàm, ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), đánh giá: cải cách của ngành tài chính tác động rộng nhất đến cộng đồng doanh nghiệp, vì gần như mọi doanh nghiệp đều tương tác với hệ thống thuế và hải quan. “Chính vì tác động lớn nên cải cách ở đây cũng là hành trình khó khăn nhất, đòi hỏi sự kiên trì và tinh thần đổi mới bền bỉ”, ông nói.

Ông Tuấn dẫn ví dụ, trong giai đoạn đầu triển khai Hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS và Cơ chế một cửa quốc gia, ngành hải quan gặp vô số thách thức. Tương tự, việc phổ cập hóa đơn điện tử và khai thuế online trong lĩnh vực thuế cũng không dễ dàng. Nhưng đến nay, những đổi mới này đã “thay đổi tận gốc cách vận hành của nền tài chính”, tạo tác động tích cực đến chi phí, năng suất và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam.

“Không nhiều quốc gia có thể triển khai thành công hóa đơn điện tử toàn quốc như Việt Nam. Đây là bước tiến vượt bậc, được nhiều tập đoàn nước ngoài đánh giá rất cao", ông Tuấn nhấn mạnh. Ông cũng ghi nhận văn hóa đối thoại, tham vấn rộng rãi của Bộ Tài chính khi sửa đổi chính sách, tiêu biểu như Luật Quản lý thuế: “Dù thời gian gấp, Bộ vẫn chủ động mời doanh nghiệp thảo luận. Đó là tinh thần cải cách dựa trên lắng nghe”.

Lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ

Ở góc độ quản lý nhà nước, ông Trần Đức Hùng, Phó Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan, cho biết ngành hải quan đang tiến hành “cuộc đại phẫu” thủ tục hành chính. Chỉ riêng năm 2025, đã có 39 thủ tục được đơn giản hóa, 15 điều kiện kinh doanh được bãi bỏ. Ngành đang chuyển đổi mạnh sang quản lý rủi ro và hậu kiểm, giảm can thiệp trực tiếp vào hoạt động xuất nhập khẩu của doanh nghiệp.

Toàn cảnh tọa đàm. Ảnh: Vũ Quang

“Mục tiêu chiến lược đến năm 2030 là giảm tiền kiểm, tăng hậu kiểm, hướng tới tỷ lệ luồng đỏ dưới 5% và luồng xanh đạt 70%”, ông Hùng cho biết. Toàn ngành đang xây dựng Hải quan số, Hải quan thông minh, trong đó phần lớn quy trình nghiệp vụ được tự động hóa, giúp giảm thời gian thông quan và chi phí logistics - những yếu tố quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Từ phía ngành thuế, ông Đặng Ngọc Minh, Phó Cục trưởng Cục Thuế, cho biết, hàng loạt chính sách mới đã được ban hành trong năm 2025 nhằm hỗ trợ doanh nghiệp. Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) đã áp dụng mức thuế suất linh hoạt: 15% cho doanh nghiệp có doanh thu dưới 3 tỷ đồng/năm và 17% cho doanh nghiệp có doanh thu từ 3 đến 50 tỷ đồng. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa mới thành lập được miễn thuế trong ba năm đầu hoạt động, tạo động lực khởi nghiệp mạnh mẽ.

Đến nay, 99,38% doanh nghiệp đang hoạt động đã tham gia khai thuế điện tử. Riêng Cổng thông tin điện tử dành cho nhà cung cấp nước ngoài đã ghi nhận 176 đơn vị đăng ký, kê khai và nộp thuế. Đặc biệt, việc kết nối dữ liệu từ 471 sàn thương mại điện tử đang giúp cơ quan thuế giám sát giao dịch trực tuyến hiệu quả hơn, hạn chế thất thu và tăng công bằng trong chính sách.

Một bước cải cách quan trọng sắp tới là xóa bỏ phương pháp tính thuế khoán đối với hộ kinh doanh từ ngày 1/1/2026, chuyển sang phương pháp kê khai - minh bạch hơn, công bằng hơn giữa các nhóm đối tượng nộp thuế. Đây được xem là bước ngoặt lớn trong hành trình hiện đại hóa hệ thống thuế Việt Nam.

Theo các chuyên gia, những thay đổi trong chính sách tài chính thời gian qua không chỉ giúp doanh nghiệp giảm chi phí, rút ngắn thời gian xử lý thủ tục, mà còn nâng cao niềm tin và tính dự đoán của môi trường kinh doanh - yếu tố được các nhà đầu tư quốc tế đặc biệt coi trọng. Trong thời gian tới, cải cách thuế và hải quan không chỉ là nhiệm vụ kỹ thuật, mà là yếu tố quyết định năng lực cạnh tranh quốc gia trong giai đoạn hội nhập sâu rộng. Việc ứng dụng công nghệ, minh bạch dữ liệu và đặt doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ chính là chìa khóa để Việt Nam tiến gần hơn tới mô hình tài chính công hiện đại.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/day-manh-cai-cach-thue-hai-quan-tao-thuan-loi-cho-doanh-nghiep-10391231.html