Đề xuất quy định về tổ chức, quản lý hoạt động nâng cao năng lực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo

Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đang lấy ý kiến góp ý cho Dự thảo Thông tư Quy định nội dung, tiêu chí, điều kiện, trình tự, thủ tục xét tài trợ, ký hợp đồng, quản lý và tổ chức thực hiện hoạt động nâng cao năng lực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST) quốc gia của Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ Quốc gia (NAFOSTED). Việc ban hành Thông tư nhằm cụ thể hóa Nghị định số 267/2025/NĐ-CP của Chính phủ, tạo hành lang pháp lý đầy đủ cho việc triển khai các hoạt động nâng cao năng lực KH,CN&ĐMST, góp phần phát triển nguồn nhân lực, cơ sở vật chất và môi trường đổi mới sáng tạo của quốc gia.

Dự thảo Thông tư quy định cụ thể về nguyên tắc, điều kiện, nội dung, tiêu chí, trình tự, thủ tục xét tài trợ, ký hợp đồng, quản lý và tổ chức thực hiện các hoạt động nâng cao năng lực KH,CN&ĐMST. Mục tiêu là khuyến khích hình thành và phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ khoa học, mở rộng hợp tác quốc tế và thúc đẩy thương mại hóa kết quả nghiên cứu, góp phần tăng năng lực cạnh tranh của hệ thống khoa học và công nghệ quốc gia.

Theo dự thảo, Quỹ NAFOSTED có trách nhiệm tổ chức xét tài trợ, ký hợp đồng, quản lý và tổ chức thực hiện các hoạt động nâng cao năng lực KH&CN&ĐMST theo quy định của pháp luật và điều lệ tổ chức, hoạt động của Quỹ. Đối tượng được xem xét tài trợ bao gồm các cơ quan, tổ chức doanh nghiệp, cá nhân hoạt động KH,CN&ĐMST tại Việt Nam hoặc ngoài lãnh thổ Việt Nam nhưng có quyền và nghĩa vụ theo pháp luật Việt Nam.

Hoạt động tài trợ được thực hiện minh bạch, công bằng, dân chủ, công khai. Ảnh minh họa.

Hoạt động tài trợ được thực hiện minh bạch, công bằng, dân chủ, công khai chương trình và thủ tục trên cổng thông tin của Quỹ và Bộ KH&CN; ưu tiên hỗ trợ các hoạt động nâng cao năng lực KH&CN đạt chuẩn quốc tế, không trùng lặp với các nguồn tài trợ khác; và mức kinh phí hỗ trợ hằng năm không vượt quá kế hoạch được phê duyệt của Quỹ.

Các hoạt động được Quỹ xem xét hỗ trợ rất đa dạng, bao gồm nghiên cứu của nghiên cứu viên sau tiến sĩ, nghiên cứu sinh, học viên cao học; hoạt động của nhà khoa học xuất sắc, nhà khoa học trẻ và kỹ sư trẻ tài năng; mời nhà khoa học nước ngoài đến Việt Nam trao đổi học thuật ngắn hạn; tổ chức hội thảo khoa học; thực tập và nghiên cứu ngắn hạn ở nước ngoài; công bố công trình khoa học; tham dự hội nghị, hội thảo quốc tế; cũng như các hoạt động truyền thông khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, phổ biến tri thức và phát triển tạp chí khoa học.

Thông tư áp dụng đối với các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân trong và ngoài nước có hoạt động nghiên cứu, phát triển công nghệ hoặc đổi mới sáng tạo tại Việt Nam. Việc hỗ trợ được thực hiện trên cơ sở hai cơ chế linh hoạt. Cơ chế thứ nhất là "gói hỗ trợ" dành cho các tổ chức khoa học và công nghệ có năng lực nghiên cứu mạnh, như trường đại học, viện nghiên cứu công lập, tổ chức KH&CN ngoài công lập có uy tín. Quỹ cấp kinh phí theo gói để các tổ chức này chủ động tổ chức, xét chọn và hỗ trợ nội bộ cho các nhóm nghiên cứu, cá nhân hoặc hoạt động cụ thể. Cơ chế này nhằm tăng tính tự chủ và trách nhiệm trong quản lý, sử dụng nguồn vốn, đồng thời khuyến khích hình thành các trung tâm nghiên cứu mạnh và nhóm nghiên cứu xuất sắc có khả năng hội nhập quốc tế.

Cơ chế thứ hai là xét duyệt theo từng hồ sơ cụ thể. Theo đó, Quỹ xem xét, hỗ trợ trực tiếp cho các cá nhân, tổ chức hoặc hoạt động riêng biệt như mời nhà khoa học nước ngoài đến làm việc, tổ chức hội thảo quốc tế, công bố công trình khoa học, hay tham gia các khóa thực tập, nghiên cứu ngắn hạn ở nước ngoài. Các hồ sơ này được đánh giá công khai, minh bạch trên cơ sở chất lượng khoa học, tính khả thi, hiệu quả dự kiến và đóng góp cho năng lực KH&CN quốc gia.

Nguyên tắc chung của hoạt động tài trợ được quy định rõ ràng, bảo đảm tính khách quan, dân chủ, bình đẳng trong xét duyệt và phân bổ kinh phí; đồng thời công khai chương trình và thủ tục hỗ trợ trên cổng thông tin điện tử của Quỹ và của Bộ KH&CN. Việc hỗ trợ chỉ tập trung cho các hoạt động có chất lượng cao, đạt chuẩn mực quốc tế, không trùng lặp với các nội dung đã được tổ chức, cơ quan khác hoặc các quỹ phát triển KH&CN của bộ, ngành, địa phương tài trợ. Tổng mức kinh phí hỗ trợ hằng năm không vượt quá tổng mức được phê duyệt trong kế hoạch hoạt động của Quỹ.

Các nội dung cụ thể của Thông tư cũng quy định chi tiết về điều kiện, tiêu chí lựa chọn tổ chức và cá nhân được hỗ trợ, quy trình nộp hồ sơ, thẩm định, ký hợp đồng và giám sát thực hiện. Đáng chú ý, Quỹ sẽ thực hiện giám sát định kỳ, kiểm tra đột xuất, đánh giá kết quả và tác động của hoạt động được tài trợ. Trường hợp phát hiện sử dụng sai mục đích, không đạt yêu cầu hoặc vi phạm quy định tài chính, Quỹ có quyền thu hồi kinh phí và xử lý theo quy định pháp luật hiện hành.

Thông tư cũng đề cao việc kết nối nghiên cứu trong nước với quốc tế thông qua các hoạt động mời chuyên gia, nhà khoa học nước ngoài, đồng thời khuyến khích các nhà khoa học Việt Nam thực tập, trao đổi học thuật và hợp tác nghiên cứu tại các cơ sở khoa học tiên tiến trên thế giới. Việc hỗ trợ công bố quốc tế, phát triển tạp chí khoa học và truyền thông KH&CN được xem là những công cụ quan trọng nhằm nâng cao vị thế của khoa học Việt Nam trên trường quốc tế, góp phần lan tỏa tinh thần đổi mới sáng tạo trong xã hội.

Quỹ NAFOSTED chịu trách nhiệm hướng dẫn, tổ chức triển khai, kiểm tra, giám sát, tổng hợp kết quả và báo cáo Bộ KH&CN. Các tổ chức, cá nhân được hỗ trợ có nghĩa vụ thực hiện đầy đủ các quy định trong hợp đồng, đảm bảo hiệu quả sử dụng kinh phí và công khai kết quả hoạt động theo quy định.

Việc ban hành Thông tư được kỳ vọng sẽ tạo bước chuyển mạnh mẽ trong cơ chế tài trợ hoạt động KH&CN, giúp Quỹ NAFOSTED phát huy vai trò là công cụ tài chính quan trọng của Nhà nước trong việc hỗ trợ nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đây cũng là một bước cụ thể hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW về phát triển và ứng dụng KH,CN,ĐMST&CĐS trong phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh, đưa KH,CN,ĐMST&CĐS thực sự trở thành động lực trung tâm cho phát triển đất nước.

Việc ban hành Thông tư được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý thống nhất, đồng bộ, thúc đẩy phát triển năng lực KH&CN&ĐMST quốc gia, giúp các tổ chức và cá nhân dễ dàng tiếp cận nguồn hỗ trợ của Quỹ NAFOSTED. Cùng với đó, Thông tư sẽ góp phần khuyến khích hợp tác, lan tỏa tri thức và nâng cao vai trò của truyền thông KH&CN trong việc đưa tri thức khoa học đến gần hơn với cuộc sống, phục vụ mục tiêu phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

Trung tâm Truyền thông KH&CN

Nguồn: https://mst.gov.vn/de-xuat-quy-dinh-ve-to-chuc-quan-ly-hoat-dong-nang-cao-nang-luc-khoa-hoc-cong-nghe-va-doi-moi-sang-tao-197251030212924831.htm