Đến Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ tìm hiểu nghề dệt thổ cẩm của dân tộc Mạ

dệt thổ cẩm - Ảnh 1. — Nghệ nhân Ka Rỉn (trái) cùng con gái là Ka Hương dệt thổ cẩm tại Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ - Ảnh: VĂN TRUNG

Trưng bày chuyên đề Nghề dệt thổ cẩm truyền thống của phụ nữ dân tộc Mạ giới thiệu các hiện vật, tư liệu quý về nghề dệt thổ cẩm truyền thống của phụ nữ dân tộc Mạ ở xã Tà Lài, tỉnh Đồng Nai, nhằm tôn vinh những nghệ nhân thầm lặng gìn giữ linh hồn của văn hóa tộc Mạ trong dòng chảy đương đại.

Tôn vinh nghề dệt thổ cẩm truyền thống

Đến đây, người tham quan được tìm hiểu đời sống sinh hoạt, tín ngưỡng của người Mạ, quy trình dệt thủ công với khung dệt đơn giản, kỹ thuật nhuộm sợi từ nguyên liệu thiên nhiên (như củ nghệ, vỏ cây lộc vừng)…

Người tham quan còn được chiêm ngưỡng trang phục cưới, vật dụng sinh hoạt trong gia đình, những sản phẩm sáng tạo, ứng dụng trong đời sống hiện đại như túi xách, khăn, trang sức...

Đặc biệt, gia đình nghệ nhân Ka Rỉn cùng con gái là chị Ka Hương - gia đình có 3 thế hệ gắn bó với nghề dệt thổ cẩm truyền thống ở xã Tà Lài - có mặt ở bảo tàng giới thiệu về nghề dệt thổ cẩm.

Bà Ka Rỉn là con gái của nghệ nhân dân gian Ka Bào - người có nhiều đóng góp truyền dạy dệt thổ cẩm tuyền thống cho con, cháu và thế hệ trẻ dân tộc Mạ.

“Gia đình tôi có ba thế hệ gắn bó với nghề dệt thổ cẩm truyền thống, tôi được mẹ dạy làm nghề, sau đó tôi dạy lại cho con và các cháu. Dệt thổ cẩm vất vả lắm, đòi hỏi người dệt phải kiên nhẫn, có sức khỏe, đôi bàn tay khéo léo và óc sáng tạo. Phải tỉ mẩn ngồi nhặt sợi để tạo từng đường hoa. Trung bình một chiếc áo, váy phải dệt gần 1 tuần mới xong. Với những tấm vải rộng hoặc làm chăn phải mất hơn nửa tháng.

Tôi quyết tâm giữ nghề, truyền “bí kíp” của nghề cho con gái, giống như tôi đã từng quanh quẩn học dệt bên bà và mẹ từ thời bé. Dù cuộc sống hiện đại nhưng người Mạ ở Tà Lài vẫn luôn tự hào bởi những sản phẩm tự tay mình dệt nên” - bà Ka Rỉn chia sẻ.

dệt thổ cẩm - Ảnh 2. — Nghệ nhân Ka Rỉn gắn bó nghề dệt thổ cẩm từ nhỏ, rồi truyền dạy lại cho con cháu - Ảnh: VĂN TRUNG

Sớm theo mẹ buôn bán quà lưu niệm cho khách du lịch, chị Ka Hương tự học tiếng Anh để giao tiếp với du khách. Điều này giúp chị đến công việc hướng dẫn viên tại Trung tâm Du lịch sinh thái và giáo dục môi trường thuộc Vườn quốc gia Cát Tiên.

“Từ những ngày còn nhỏ, được ngồi bên bà và mẹ, ngắm nhìn những tấm dệt, mân mê từng cuộn len, cọng chỉ, mình bắt đầu học từng động tác dễ nhất đến khó nhất. Rồi mình biết dệt vải, tạo ra nhiều loại sản phẩm khác nhau. Là người trẻ học được nghề dệt, tôi rất muốn đóng góp một chút sức trẻ trong việc truyền lửa, khơi dậy tình yêu, sự trân quý đối với những giá trị văn hóa của người Mạ” - chị Ka Hương nói.

dệt thổ cẩm - Ảnh 3. — Chị Ka Hương tự hào khi tiếp nối nghề dệt thổ cẩm của mẹ mình - Ảnh: VĂN TRUNG

Trao giải ảnh Khoảnh khắc

Dịp này, Bảo tàng phụ nữ Nam Bộ trao giải cuộc thi ảnh thường niên năm 2025 với chủ đề Khoảnh khắc, tôn vinh vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam.

Sau một tháng phát động, ban tổ chức nhận được gần 1.250 ảnh của 99 tác giả với 64 bộ ảnh (532 ảnh) và 717 ảnh đơn.

Ban tổ chức thống nhất chọn 7 bộ ảnh và 10 ảnh đơn của 12 tác giả trao giải. Trong đó, giải nhất ảnh đơn trao cho tác giả Nguyễn Trung Trực với ảnh Thao trường nở hoa. Giải nhất bộ ảnh thuộc về tác giả Nguyễn Văn Tuấn với bộ ảnh Khám chữa bệnh tại Bệnh viện Đa khoa Bình Dương.

dệt thổ cẩm - Ảnh 4. — Ban tổ chức trao giải nhất, nhì, ba thể loại ảnh đơn - Ảnh: VĂN TRUNG

dệt thổ cẩm - Ảnh 5. — Các tác giả nhận giải nhất, nhì, ba thể loại bộ ảnh - Ảnh: VĂN TRUNG

Theo ban tổ chức, dân tộc Mạ sinh sống chủ yếu tại tỉnh Lâm Đồng và Đồng Nai. Ở xã Tà Lài, tỉnh Đồng Nai, người Mạ đã kiến tạo nên một không gian văn hóa, trong đó nghề dệt thổ cẩm truyền thống nổi lên như một biểu đạt văn hóa cốt lõi, một di sản văn hóa phi vật thể đặc sắc.

Nghề dệt là một hệ thống tri thức bản địa được trao truyền qua nhiều thế hệ phụ nữ Mạ. Từ 8-9 tuổi, các bé gái đã bắt đầu học những kỹ thuật đầu tiên từ bà và mẹ. Hoa văn thổ cẩm Mạ phong phú, từ sông nước uốn lượn, đôi mắt sâu thẳm, muông thú, cây cỏ…

Trưng bày chuyên đề Nghề dệt thổ cẩm truyền thống của phụ nữ dân tộc Mạ diễn ra đến hết ngày 18-4-2026.