ÔNG PHẠM TẤN NGỌC THỤY, PHÓ GIÁM ĐỐC SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐÀ NẴNG:
Hướng đi bền vững nâng cao chất lượng giáo dục
Chủ trương xây dựng một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc là bước đi quan trọng nhằm bảo đảm sự công bằng, thống nhất và chất lượng trong giáo dục. Việc này giúp khắc phục tình trạng chênh lệch giữa các địa phương trong lựa chọn sách, đồng thời giảm áp lực cho giáo viên và phụ huynh. Khi có một bộ sách dùng chung, việc kiểm tra, đánh giá, bồi dưỡng giáo viên và quản lý dạy học cũng thuận lợi, nhất quán hơn.
Trong 5 năm qua, tuy thực hiện một chương trình nhiều bộ sách giáo khoa nhưng thực tế cũng chỉ dạy học một bộ sách cho học sinh. Do đó, việc triển khai một bộ sách giáo khoa đồng nhất cũng không có khó khăn trong dạy học. Khi thực hiện một bộ sách sẽ lựa chọn được những tinh hoa của các bộ sách đã triển khai, đồng thời khắc phục được những hạn chế thấy được qua thực tế giảng dạy ở nhà trường.
Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi cũng có một số khó khăn, thách thức. Khi áp dụng bộ sách duy nhất cần sự linh hoạt để nội dung học phù hợp với mọi vùng miền, nhất là học sinh vùng sâu vùng xa hoặc khu vực đặc thù. Cùng với đó, quá trình biên soạn một bộ sách chuẩn, mang tính bao quát, khoa học, hiện đại nhưng vẫn gần gũi, dễ tiếp cận đòi hỏi sự tham gia của đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, am hiểu thực tế.
Khi chuyển sang dùng chung một bộ sách, ngành giáo dục phải tổ chức lại công tác tập huấn, bồi dưỡng cho giáo viên, bảo đảm giáo viên hiểu và vận dụng tốt chương trình mới; chuẩn hóa thiết bị dạy học, tài liệu hỗ trợ và phương thức kiểm tra, đánh giá để phù hợp với nội dung sách. Công tác truyền thông, hướng dẫn phụ huynh, học sinh cũng cần được chú trọng nhằm tạo sự đồng thuận và hiểu đúng về mục tiêu của chính sách.
Khi triển khai một bộ sách giáo khoa thống nhất, cần cho phép địa phương có không gian linh hoạt nhất định trong việc bổ sung, mở rộng hoặc điều chỉnh các nội dung mang tính địa phương như lịch sử, địa lý, văn hóa vùng miền… nhằm tăng tính gần gũi, thiết thực với học sinh. Bên cạnh đó, cần có lộ trình rõ ràng, tránh thay đổi đột ngột để giáo viên và nhà trường có thời gian chuẩn bị. Để chính sách đạt hiệu quả, phải coi trọng công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên. Với kinh nghiệm đã tổ chức tập huấn nhiều lần khi thực hiện chương trình giáo dục 2018, ngành giáo dục thành phố sẽ linh động và chuẩn bị tốt các điều kiện để không chỉ dừng lại ở tập huấn mà là quá trình bồi dưỡng liên tục, đồng hành với giáo viên trong việc tiếp cận giảng dạy bộ sách giáo khoa thống nhất này.
Để phát huy tính chủ động, sáng tạo trong dạy học, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần chỉ đạo việc kiểm tra, đánh giá, nhất là khâu ra đề, giúp thầy trò phát huy phẩm chất, năng lực mà chương trình đã đặt ra cho từng môn học. Có thể cho phép, khuyến khích các địa phương xây dựng tài liệu bổ trợ, sách tham khảo chất lượng cao, phù hợp với đặc thù và định hướng phát triển của thành phố, trên cơ sở bám sát khung chương trình và tinh thần của bộ sách giáo khoa chung. Như vậy bộ sách giáo khoa mới sẽ thực sự là một công cụ linh hoạt, phát huy tinh thần đổi mới, sáng tạo, góp phần hiện thực hóa mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh.
THẦY LÊ MẠNH TẤN, PHÓ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG THPT NGUYỄN VĂN THOẠI, PHƯỜNG HÒA XUÂN:
Kích thích tư duy và sáng tạo của học sinh
Theo chương trình giáo dục phổ thông 2018, các bộ sách giáo khoa được triển khai với mục tiêu tạo sự phong phú, đa dạng trong học liệu. Mỗi bộ sách được phê duyệt cơ bản đều bám sát chương trình, bảo đảm yêu cầu dạy và học. Tuy vậy, với những cách tiếp cận khác nhau của nhiều nhóm tác giả, nhiều nội dung học liệu sử dụng trong mỗi bộ sách là khác nhau. Điều này vừa tạo sự đa dạng trong học liệu để khai thác, nhưng lại là rào cản nhất định khi học sinh học ở các bộ sách khác nhau cùng tiếp cận một nội dung kiến thức. Thực tế cho thấy, nhiều giáo viên trong quá trình giảng dạy vẫn chưa phát huy được tinh thần chương trình là “pháp lệnh”, thống nhất trong toàn quốc; sách giáo khoa là công cụ giảng dạy, triển khai chương trình, dẫn đến phụ thuộc vào sách giáo khoa, chưa phát huy được năng lực học sinh theo chương trình mới. Việc có nhiều bộ sách còn khó khăn khi thực hiện trao đổi kinh nghiệm giữa các vùng, địa phương khác nhau về bộ sách.
Vì vậy, xây dựng và dùng chung một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc là một chủ trương kịp thời và cần thiết. Để xây dựng một bộ sách giáo khoa, tôi cho rằng về kiến thức cần phải phải bảo đảm tính chính xác tuyệt đối về mặt khoa học, tuân thủ chặt chẽ các nguyên tắc chuyên môn. Về nội dung phải được cập nhật, tiệm cận với tri thức hiện đại của thế giới, tránh lạc hậu ngay khi vừa xuất bản. Đồng thời bảo đảm tính mở, phù hợp với chương trình và có không gian để giáo viên phát huy tính sáng tạo, linh hoạt điều chỉnh phương pháp dạy cho phù hợp với đối tượng học sinh từ thành thị, nông thôn, miền núi... và điều kiện thực tế của địa phương.
Bộ sách thống nhất cần tập trung vào kiến thức và kỹ năng cốt lõi mà học sinh cần đạt được ở mỗi cấp học theo yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông 2018. Cấu trúc nội dung phải logic, nhất quán giữa các môn học trong cùng một lớp và giữa các lớp (từ lớp 1 đến lớp 12), tránh trùng lặp hoặc mâu thuẫn kiến thức. Hình thức trình bày phải khoa học, sinh động, hấp dẫn, phù hợp với tâm lý lứa tuổi; ngôn ngữ trong sáng, rõ ràng, dễ hiểu. Ngoài ra, sách cần chú trọng rèn luyện cho học sinh phương pháp tư duy, kỹ năng tự học và giải quyết vấn đề thông qua chuỗi hoạt động học tập như khởi động, khám phá, luyện tập, vận dụng. Thay vì chỉ đưa ra kiến thức và câu hỏi đóng, sách nên có nhiều câu hỏi gợi mở, kích thích tư duy phản biện và khuyến khích học sinh tiếp cận vấn đề theo nhiều hướng khác nhau.
Về phương pháp giảng dạy, giáo viên hiện nay đã được tiếp cận chương trình mới, nên khi chuyển từ nhiều bộ sách sang một bộ sách thống nhất, việc tập huấn cần tập trung vào những điểm mới, khác biệt so với trước đây. Đặc biệt, nên xây dựng các video hướng dẫn, mô phỏng bài giảng để giáo viên có thể chủ động nghiên cứu, học tập mọi lúc, mọi nơi, góp phần nâng cao hiệu quả triển khai và lan tỏa tinh thần đổi mới giáo dục.
THẦY NGUYỄN VĂN TUẤN, GIÁO VIÊN TRƯỜNG THCS NGUYỄN HUỆ, PHƯỜNG HẢI CHÂU:
Việc xây dựng sách cần có sự tham gia của đội ngũ giáo viên
Là một giáo viên THCS nhiều năm trực tiếp giảng dạy và tiếp cận các bộ sách giáo khoa khác nhau trong chương trình giáo dục phổ thông 2018, tôi thấy hiện nay các bộ sách… đều có ưu điểm riêng về cấu trúc, phương pháp và hệ thống hoạt động học tập. Việc tích hợp cần dựa trên nguyên tắc đồng bộ chương trình, phương pháp, đánh giá, bảo đảm không chồng chéo, không làm tăng nội dung kiến thức nhưng vẫn phát huy được ưu điểm của mỗi bộ sách. Ngoài ra cũng cần loại bỏ hạn chế của từng bộ sách hiện nay như nội dung kiến thức nhiều, tính trực quan còn hạn chế.
Do đó, bộ sách dùng chung phải được biên soạn theo hướng tích hợp - phân hóa hợp lý, giúp học sinh có thể học tập linh hoạt theo năng lực, vùng miền, điều kiện kinh tế - xã hội. Nguyên tắc quan trọng là tính chuẩn mực và công bằng trong tiếp cận tri thức. Đồng thời việc xây dựng nội dung sách cần có sự tham gia của đội ngũ giáo viên thực tiễn ở các vùng miền khác nhau, bởi họ là những người hiểu rõ nhu cầu, năng lực học sinh, đặc điểm văn hóa và điều kiện dạy học cụ thể. Quá trình phản biện, thử nghiệm cần được tổ chức nghiêm túc, khách quan để bảo đảm tính thực tiễn và khả thi.
Để xây dựng bộ sách giáo khoa thống nhất kịp triển khai năm học 2026 - 2027, cần thành lập sớm Hội đồng quốc gia chỉ đạo biên soạn và thẩm định, có quy trình làm việc chặt chẽ, minh bạch, ứng dụng công nghệ số trong thiết kế, phản biện và thử nghiệm. Đồng thời cần có lộ trình tập huấn giáo viên sớm để họ nắm vững tinh thần của bộ sách mới trước khi đưa vào sử dụng. Một bộ sách giáo khoa thống nhất chỉ thực sự có giá trị khi vừa bảo đảm chất lượng, khoa học, vừa phù hợp thực tiễn giảng dạy. Nếu biết kế thừa tinh hoa, tích hợp hợp lý và đặt người học làm trung tâm, chúng ta sẽ có được bộ sách hiện đại, thân thiện, góp phần đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông.
THẦY LÊ ANH TUẤN, PHÓ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC DUY TRUNG, XÃ DUY XUYÊN:
Thí điểm ở quy mô nhỏ trước khi áp dụng đại trà
Hiện nay chương trình giáo dục phổ thông 2018 đang dùng nhiều bộ sách khác nhau, nội dung giữa các bộ sách có sự khác biệt về cách trình bày, mức độ kiến thức, ngữ liệu, số liệu, ví dụ minh họa và cách tiếp cận khác nhau... dẫn đến thiếu tính thống nhất trong dạy học. Việc có nhiều bộ sách khiến giáo viên phải dành nhiều thời gian hơn để so sánh đối chiếu, thiết kế lại bài giảng sao cho phù hợp với chuẩn kiến thức của chương trình. Điều này đặt ra thách thức cho giáo viên về việc phải nắm vững nội dung và phương pháp của nhiều bộ sách khác nhau, chưa kể việc đánh giá học sinh giữa các trường trong tỉnh, thành phố, cả nước không mang tính đồng bộ, việc trao đổi, giao lưu của học sinh sẽ khó khăn hơn.
Do đó, khi dùng chung một bộ sách giáo khoa trong cả nước thì cần thống nhất chương trình tổng thể. Bộ sách phải bám sát chương trình giáo dục quốc gia, bảo đảm sự thống nhất về mục tiêu, nội dung kiến thức cốt lõi và chuẩn đầu ra cho học sinh trên toàn quốc. Bên cạnh đó cần có sự linh hoạt để có thể tùy chỉnh và bổ sung những kiến thức, nội dung phù hợp với đặc điểm văn hóa, kinh tế, xã hội của từng địa phương. Đồng thời nên có tính ổn định, tránh thay đổi quá đột ngột qua từng năm học để giáo viên và học sinh có thể tiếp cận và sử dụng hiệu quả. Đặc biệt, cần bảo đảm bộ sách có thể phù hợp với trình độ và năng lực đa dạng của học sinh, có các bài tập nâng cao và bài tập cơ bản, giúp phân hóa rõ ràng. Nội dung sách cần gắn liền với thực tế đời sống, cung cấp kiến thức có thể ứng dụng ngay vào giải quyết các vấn đề trong cuộc sống hàng ngày; áp dụng các phương pháp giảng dạy lấy người học làm trung tâm, khuyến khích học sinh tự tìm hiểu, hợp tác và trình bày quan điểm của mình.
Đặc biệt, nên xây dựng kế hoạch làm việc chi tiết với các mốc thời gian cụ thể, bảo đảm tiến độ theo lộ trình đã đề ra, có thí điểm và điều chỉnh cho phù hợp. Có thể thí điểm ở quy mô nhỏ trước khi đưa ra áp dụng đại trà. Từ đó, tổ chức thu thập ý kiến đóng góp từ giáo viên, học sinh và các chuyên gia để đánh giá hiệu quả của bộ sách. Căn cứ vào kết quả thí điểm và phản hồi để có những điều chỉnh hợp lý trước khi ban hành.
Để thích ứng với bộ sách mới cần tổ chức các khóa đào tạo cho giáo viên, trang bị kỹ năng sử dụng, phương pháp giảng dạy phù hợp. Khi tập huấn cần tập trung vào nội dung và phương pháp sư phạm, thông qua các hình thức đa dạng như: tập huấn trực tiếp, trực tuyến, tự học và trao đổi kinh nghiệm, bảo đảm giáo viên nắm vững nội dung, phương pháp, kỹ năng tiếp cận bộ sách mới. Cung cấp đầy đủ tài liệu hỗ trợ cho giáo viên, học sinh và phụ huynh, bao gồm sách giáo viên, sách bài tập, tài liệu tham khảo; xây dựng nền tảng học tập trực tuyến, cung cấp tài liệu bổ sung, bài tập thực hành và các công cụ hỗ trợ khác.
THẦY ĐINH GIA THIỆN, HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG THPT PHAN BỘI CHÂU, PHƯỜNG HƯƠNG TRÀ:
Cần bộ sách phù hợp năng lực người dạy và người học
Trong những năm qua, việc triển khai song song nhiều bộ sách giáo khoa, mang đến sự đa dạng trong lựa chọn, tạo cơ hội cho giáo viên chủ động hơn trong giảng dạy, nhưng thực tế cũng bộc lộ không ít bất cập, đặc biệt trong khâu tổ chức, quản lý và đảm bảo tính thống nhất trong nhà trường.
Hiện nay, nội dung học theo sách giáo khoa trong nhà trường khá nặng. Có tình trạng một số môn học thực nghiệm giáo viên và học sinh không có điều kiện thực hiện các thí nghiệm. Do vậy, chúng tôi chỉ cố gắng trong khả năng của mình diễn giải lý thuyết cho học sinh hiểu. Nhiều thầy cô giáo chọn cách thực hiện thí nghiệm ảo, tuy nhiên hiệu quả học tập chỉ đạt 50%. Đây là khó khăn của hầu hết trường học, đặc biệt là với các trường miền núi, điều kiện để dạy thực nghiệm còn khó hơn.
Tôi thống nhất chủ trương bộ sách giáo khoa dùng chung cho học sinh cả nước, vì như vậy sẽ dễ dàng trong việc tổ chức các kỳ thi cũng như đánh giá chất lượng. Mặc dù hiện nay đã có khung thống nhất và hệ thống các đề thi, tuy nhiên, khi học sinh cùng sử dụng một bộ sách giáo khoa, việc đánh giá sẽ thuận lợi hơn. Khi sử dụng chung một bộ sách, giáo viên có thể thống nhất về nội dung, phương pháp, chuẩn đầu ra và cách đánh giá học sinh. Đồng thời giảm thiểu đáng kể áp lực phải thay đổi tài liệu, điều chỉnh giáo án mỗi năm học.
Bên cạnh đó, phụ huynh và học sinh cũng được hưởng lợi khi tiết kiệm chi phí, có thể tái sử dụng sách qua nhiều năm, tránh lãng phí không cần thiết. Đối với giáo viên, khi sử dụng cùng một bộ sách sẽ giúp đồng bộ hóa công tác đào tạo và bồi dưỡng giáo viên. Điều này không chỉ tạo thuận lợi cho các trường trong tổ chức chuyên môn mà còn giúp nâng cao chất lượng giảng dạy, chia sẻ kinh nghiệm giữa các địa phương được thuận tiện hơn. Ngoài ra, công tác quản lý, kiểm tra, đánh giá và biên soạn tài liệu bổ trợ cũng sẽ được thực hiện thống nhất, giúp các cấp quản lý dễ dàng điều phối, cập nhật, điều chỉnh nội dung khi cần thiết.
Chủ trương của Bộ Giáo dục và đào tạo là biên soạn, thẩm định, ban hành bộ sách giáo khoa thống nhất, được thực hiện theo quy trình chặt chẽ, khoa học, kế thừa những kết quả đã đạt được của giai đoạn trước, đồng thời khắc phục những bất cập còn tồn tại. Nội dung bộ sách mới thiết nghĩ nên có những thay đổi phù hợp với điều kiện thực tế của việc dạy học hiện tại. Cụ thể, như khó khăn về điều kiện dạy học các môn thực nghiệm, khi xây dựng bộ sách mới nên thay đổi hoặc cải thiện để phù hợp với điều kiện của các trường.
Phương án xây dựng bộ sách giáo khoa mới trên cơ sở tiếp thu tổng hợp các ưu điểm của những bộ sách trước đây, cộng thêm việc thay đổi cho phù hợp năng lực người dạy và người học ở các địa phương là điều nên nghĩ tới. Đồng thời đảm bảo tính khoa học, chính xác, gần gũi, dễ hiểu, phù hợp với tâm lý lứa tuổi học sinh. Sách cần thể hiện tinh thần đổi mới nhưng không tách rời thực tiễn dạy học, để khi được áp dụng, giáo viên có thể thuận lợi triển khai, học sinh cũng dễ dàng tiếp thu và hứng thú với bài học.
ANH BÙI THANH HÙNG, PHỤ HUYNH HỌC SINH Ở PHƯỜNG SƠN TRÀ:
Tạo sự công bằng và bình đẳng trong cơ hội tiếp cận tri thức cho mọi trẻ em
Là phụ huynh có con đang học lớp 7 tại phường Sơn Trà, tôi hoàn toàn đồng tình với chủ trương xây dựng và sử dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất trên toàn quốc. Thời gian qua, gia đình tôi cũng như nhiều phụ huynh khác ở địa phương đã trải qua nhiều khó khăn nhất định khi con học các bộ sách khác nhau. Nhất là khi chuyển trường khiến các con bỡ ngỡ, phụ huynh cũng phải tốn thêm thời gian, công sức để hướng dẫn và hỗ trợ các con học tập. Việc học sinh tiếp cận nhiều bộ sách giáo khoa tạo ra sự đa dạng trong nội dung, nhưng cũng gây ra những rào cản trong quá trình học tập. Những kiến thức và cách trình bày của các bộ sách khác nhau khiến học sinh phải làm quen nhiều lần với các cách tiếp cận mới, dễ dẫn đến tình trạng chồng chéo kiến thức, khó tiếp thu sâu. Với một bộ sách giáo khoa thống nhất, các con sẽ được học tập trên cùng một nền tảng kiến thức, giúp dễ dàng nắm vững nội dung, giảm áp lực học tập và tăng sự tự tin trong quá trình học.
Đối với phụ huynh, tôi thấy chủ trương này mang lại nhiều thuận lợi. Khi con học bộ sách duy nhất, chúng tôi có thể theo sát quá trình học tập, chuẩn bị bài cho con, hỗ trợ ôn tập hoặc giải đáp thắc mắc một cách hiệu quả hơn. Không còn tình trạng mỗi lớp học, mỗi trường học dùng một bộ sách khác nhau, sẽ giúp phụ huynh giảm áp lực và yên tâm hơn về chất lượng giáo dục mà con mình được tiếp nhận. Khi giáo viên toàn quốc sử dụng cùng một bộ sách, chất lượng giảng dạy cũng dễ được chuẩn hóa, học sinh ở các địa phương khác nhau có cơ hội tiếp cận kiến thức tương đương nhau, từ đó góp phần bảo đảm công bằng trong giáo dục.
Tôi cũng nghe thông tin về việc tiến đến cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho học sinh. Đây là điều mong mỏi của rất nhiều phụ huynh, nhất là những gia đình có hoàn cảnh kinh tế khó khăn, khi chính sách này được triển khai mang đến sự công bằng và bình đẳng trong cơ hội tiếp cận tri thức cho mọi trẻ em, bất kể hoàn cảnh gia đình. Đồng thời cho thấy sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước đối với thế hệ tương lai, khẳng định tính đúng đắn trong việc chăm lo toàn diện trong lĩnh vực giáo dục.
Với những lý do trên, tôi tin rằng việc triển khai một bộ sách giáo khoa thống nhất sẽ mang lại lợi ích thiết thực cho toàn xã hội. Đây là một bước đi cần thiết, phù hợp với định hướng đổi mới giáo dục, giúp nâng cao chất lượng dạy và học, đồng thời tạo sự công bằng, thuận lợi và bền vững trong toàn ngành giáo dục.
Nguồn: https://baodanang.vn/doi-moi-vi-nen-giao-duc-toan-dien-mot-bo-sach-cho-moi-hoc-sinh-3309411.html
![[Ảnh] Đà Nẵng: Hàng trăm người chung sức dọn dẹp tuyến đường du lịch huyết mạch sau bão số 13](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/382x610/vietnam/resource/IMAGE/2025/11/07/1762491638903_image-3-1353-jpg.webp)
Bình luận (0)