Động lực mới cho Hải Phòng từ cơ chế, chính sách đặc thù

Đến năm 2050, Hải Phòng là thành phố cảng biển lớn trong khu vực và thế giới

Bệ phóng cho sự phát triển vượt bậc

Dự thảo đề xuất 41 chính sách cụ thể, chia thành sáu nhóm, tập trung vào quản lý đầu tư, tài chính - ngân sách, quy hoạch - đô thị, khoa học - công nghệ, thu nhập cán bộ, và thành lập Khu Thương mại tự do thế hệ mới.

Trong lĩnh vực đầu tư, Hải Phòng sẽ được phân cấp mạnh mẽ, cho phép UBND thành phố chấp thuận và điều chỉnh chủ trương đầu tư các dự án bến cảng quy mô từ 2.300 tỷ đồng trở lên, đồng thời quản lý các tuyến đường thủy nội địa quốc gia và cảng, bến thủy nội địa. Những chính sách này giúp địa phương chủ động thu hút đầu tư, nâng cấp hạ tầng, và tăng năng lực vận tải, từ đó thúc đẩy kinh tế cảng biển và logistics.

Về tài chính và ngân sách, theo dự thảo Hải Phòng được phép vay nợ tối đa 120% số thu ngân sách địa phương, nhận bổ sung 70% số tăng thu từ xuất nhập khẩu để đầu tư hạ tầng khu kinh tế, khu công nghiệp, và đảo Bạch Long Vĩ. Thành phố cũng được thí điểm cơ chế phí, lệ phí và chính sách tài chính giảm phát thải khí nhà kính qua tín chỉ carbon, tương tự các địa phương như TP.HCM và Đà Nẵng. Những cơ chế này không chỉ tăng nguồn lực tài chính mà còn khuyến khích phát triển bền vững.

Quy hoạch, đô thị, tài nguyên và môi trường là nhóm chính sách trọng tâm với chín cơ chế, trong đó nổi bật là rút gọn thủ tục lập quy hoạch chi tiết còn ba tháng; bán nhà ở chung cư công cho các hộ dân di dời hoặc mua nhà ở xã hội; và phân cấp thu hồi đất, cho thuê đất cho các dự án logistics, khu công nghiệp trên 100 ha. Những chính sách này giúp Hải Phòng tận dụng tối đa nguồn lực đất đai, chỉnh trang đô thị, và thu hút đầu tư vào các lĩnh vực chiến lược.

Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo được ưu tiên với tám chính sách, bao gồm miễn thuế thu nhập doanh nghiệp và cá nhân trong 10 năm cho các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; hỗ trợ không hoàn lại cho nghiên cứu, và thí điểm phát triển vi mạch bán dẫn, trí tuệ nhân tạo. Đặc biệt, việc thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm sẽ huy động nguồn lực xã hội, thúc đẩy thương mại hóa sản phẩm công nghệ, tạo động lực mới cho Hải Phòng trong kỷ nguyên số.

Về chế độ cán bộ, thành phố được sử dụng nguồn cải cách tiền lương dư để tăng thu nhập cho công chức, viên chức với mức tối đa 0,8 lần lương cơ bản, nhằm nâng cao hiệu quả công việc và thu hút nhân tài.

Điểm nhấn lớn nhất là việc thành lập Khu Thương mại tự do thế hệ mới tại Hải Phòng, với 17 chính sách ưu đãi về thủ tục hành chính, đất đai, thuế, và xuất nhập cảnh. Khu vực này, gắn với Khu kinh tế Đình Vũ - Cát Hải và Khu kinh tế ven biển phía Nam, được kỳ vọng thu hút đầu tư, thúc đẩy xuất khẩu, và phát triển nghiên cứu công nghệ, từ đó nâng tầm vị thế của Hải Phòng trong khu vực.

Tầm nhìn chiến lược và sự cần thiết của cơ chế đột phá

Sự cần thiết của Nghị quyết mới xuất phát từ các cơ sở chính trị, pháp lý, và thực tiễn. Theo Kết luận số 96-KL/TW của Bộ Chính trị, Hải Phòng cần cơ chế vượt trội để thực hiện Nghị quyết 45-NQ/TW, hướng tới mục tiêu phát triển đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Nghị quyết số 07/NQ-CP và Thông báo số 4408/TB-TTKQH cũng nhấn mạnh yêu cầu xây dựng chính sách đột phá, phù hợp thực tiễn, và tuân thủ quy trình pháp luật.

Thực tiễn cho thấy, Hải Phòng đã đạt tăng trưởng kinh tế cao, đóng vai trò động lực trong tam giác kinh tế Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh. Tuy nhiên, thành phố vẫn đối mặt với những hạn chế như quy mô kinh tế chưa tương xứng tiềm năng, cơ cấu thu ngân sách phụ thuộc lớn vào FDI, hạ tầng chưa đồng bộ, và thiếu đột phá trong khoa học, công nghệ. Nghị quyết 35/2021/QH15 dù mang lại một số kết quả, nhưng chưa tạo được sự bứt phá do thiếu cơ chế vượt trội và chậm triển khai.

Dự thảo Nghị quyết mới được xây dựng với quan điểm tuân thủ Hiến pháp 2013, kế thừa các chính sách thành công từ Nghị quyết 35/2021/QH15, đồng thời phân cấp tối đa cho Hải Phòng để tăng tính tự chủ và trách nhiệm. Chính phủ nhấn mạnh việc tạo đồng thuận từ người dân và doanh nghiệp, đảm bảo không ảnh hưởng đến môi trường đầu tư, kinh doanh. Những cơ chế này không chỉ giải quyết các điểm nghẽn mà còn tạo sức lan tỏa lớn, góp phần đưa Hải Phòng trở thành trung tâm kinh tế, cảng biển, và logistics hàng đầu khu vực.

Với 41 chính sách đặc thù, dự thảo Nghị quyết không chỉ là công cụ pháp lý mà còn là đòn bẩy chiến lược, giúp Hải Phòng khai thác tối đa tiềm năng, đóng góp mạnh mẽ vào mục tiêu tăng trưởng hai con số của cả nước. Việc Quốc hội xem xét và thông qua Nghị quyết này sẽ là bước ngoặt, khẳng định vai trò tiên phong của Hải Phòng trong hành trình phát triển bền vững và hội nhập quốc tế.

Tinh thần đột phá trong dự thảo Nghị quyết đặc thù

Dự thảo Nghị quyết thay thế Nghị quyết 35/2021/QH15, với các cơ chế đặc thù cho Hải Phòng, nhận được sự tán thành của Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính. Tuy nhiên, để đảm bảo tính đột phá và khả thi, Ủy ban nhấn mạnh cần mở rộng phạm vi áp dụng, làm rõ căn cứ pháp lý, và tăng cường giám sát, đặc biệt với Khu Thương mại tự do thế hệ mới, nhằm giúp Hải Phòng bứt phá thành động lực kinh tế hàng đầu.

Tăng cường đột phá, mở rộng phạm vi áp dụng

Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính, đánh giá cao sự cần thiết của dự thảo Nghị quyết thay thế Nghị quyết 35/2021/QH15, nhằm tạo cơ chế đặc thù cho sự phát triển của Hải Phòng. Dự thảo được xây dựng trên nền tảng vững chắc về chính trị, pháp lý, và thực tiễn, đáp ứng chủ trương của Đảng về thúc đẩy Hải Phòng trở thành động lực kinh tế vùng Đồng bằng sông Hồng.

Tuy nhiên, để phù hợp với bối cảnh sáp nhập địa giới hành chính sắp tới, Ủy ban đề xuất mở rộng phạm vi áp dụng Nghị quyết cho các khu vực mới sáp nhập. Các chính sách cần mang tính đột phá, sáng tạo, và bao quát, đồng thời tận dụng đặc thù về vị trí địa lý, kinh tế, và văn hóa của các khu vực này. Hiện tại, các đánh giá tác động và mục tiêu trong dự thảo chủ yếu dựa trên địa giới, dân số, và tiềm năng của Hải Phòng trước sáp nhập, chưa phản ánh đầy đủ bức tranh toàn diện sau thay đổi hành chính. Do đó, cần bổ sung các quy định cụ thể hơn, vượt qua nguyên tắc chung hiện tại, để đảm bảo chính sách phát huy tối đa tiềm năng của địa phương.

Về các nhóm chính sách, Ủy ban cơ bản tán thành việc tiếp tục triển khai các cơ chế từ Nghị quyết 35/2021/QH15, như tăng thu nhập cán bộ từ nguồn cải cách tiền lương dư và thí điểm phí, lệ phí. Đối với các chính sách tương tự đã áp dụng tại TP.HCM hay Đà Nẵng, Ủy ban ủng hộ nhưng nhấn mạnh cần làm rõ một số khía cạnh. Chẳng hạn, chính sách thu hồi đất để xây dựng trung tâm logistics cần căn cứ pháp lý rõ ràng, vì Luật Đất đai hiện hành chưa quy định trường hợp này, liên quan đến Điều 54 Hiến pháp. Khi thu hồi đất xen kẹt trong khu dân cư, cần bổ sung quy định bảo vệ quyền lợi người dân, tránh khiếu kiện và đảm bảo đồng thuận xã hội.

Trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Ủy ban đồng ý miễn thuế thu nhập doanh nghiệp và cá nhân cho khởi nghiệp sáng tạo, nhưng đề nghị cân nhắc thời hạn 10 năm so với 5 năm tại Đà Nẵng, đồng thời bổ sung quy định về thuế tối thiểu toàn cầu để thống nhất với chính sách quốc tế.

Đối với Quỹ đầu tư mạo hiểm, cần xem xét lại việc miễn trừ trách nhiệm cho cán bộ sử dụng vốn, nhằm đảm bảo minh bạch và trách nhiệm.

Khu Thương mại tự do: Điểm nhấn cần giám sát chặt chẽ

Dự thảo Nghị quyết đề xuất nhiều chính sách mới, chưa từng áp dụng tại địa phương khác, như phân cấp cho UBND Hải Phòng chấp thuận đầu tư bến cảng từ 2.300 tỷ đồng trở lên, quản lý đường thủy nội địa, bán nhà ở công hình thành từ năm 1995 đến 2025, và chuyển mục đích đất lúa, đất rừng sản xuất. Ủy ban ủng hộ các cơ chế này, nhưng yêu cầu bổ sung quy định về trách nhiệm, cơ chế định giá nhà ở công, và giới hạn diện tích đất chuyển đổi, đồng thời báo cáo cấp có thẩm quyền để đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng.

Điểm nhấn lớn nhất là việc thành lập Khu Thương mại tự do thế hệ mới tại Hải Phòng, được xem là quyết tâm chính trị của Chính phủ và địa phương. Khu vực này, gắn với Khu kinh tế Đình Vũ - Cát Hải và Khu kinh tế ven biển phía Nam, sẽ áp dụng các chính sách ưu đãi về thuế, đất đai, thủ tục hành chính, chuyển khẩu hàng hóa, và thanh toán ngoại tệ. Ủy ban đánh giá cao tiềm năng kinh tế và tính lan tỏa vùng của mô hình này, nhưng nhấn mạnh cần làm rõ tác động đến tăng trưởng, ngân sách, và xã hội. Đặc biệt, cần xây dựng cơ chế quản lý rủi ro và giám sát định kỳ để đảm bảo an toàn tài chính, an ninh kinh tế, và trật tự xã hội.

Về sử dụng đất tại Khu Thương mại tự do, việc không phụ thuộc vào chỉ tiêu quy hoạch quốc gia là chính sách mới, nhưng cần báo cáo cấp có thẩm quyền để thống nhất với quy hoạch tổng thể. Cơ chế “một cửa” do Ban Quản lý Khu kinh tế Hải Phòng thực hiện cần được rà soát để đảm bảo đơn giản, minh bạch, và hiệu quả. Đối với ưu đãi thuế, Ủy ban đề nghị cân nhắc thời hạn áp dụng và bổ sung quy định cho doanh nghiệp thuộc diện thuế tối thiểu toàn cầu. Về chuyển khẩu hàng hóa, cần quy định rõ quy trình kiểm soát để ngăn chặn buôn lậu, trốn thuế, đặc biệt với các mặt hàng nhạy cảm như thuốc lá, xăng dầu. Chính sách thanh toán ngoại tệ, dù mang tính đột phá, cần đi kèm cơ chế quản lý ngoại hối và phòng chống rửa tiền, quy định chi tiết tại nghị định hướng dẫn.

Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính kết luận: dự thảo Nghị quyết cần được hoàn thiện thêm, đặc biệt là xin ý kiến Bộ Chính trị về các vấn đề lớn như sử dụng đất và Khu Thương mại tự do. Dựa trên chỉ đạo của cấp có thẩm quyền và ý kiến thẩm tra, Ban soạn thảo cần tiếp thu, chỉnh sửa để đảm bảo chất lượng văn bản, tuân thủ quy trình, và sẵn sàng trình Quốc hội xem xét…

Nguồn: https://thoibaonganhang.vn/dong-luc-moi-cho-hai-phong-tu-co-che-chinh-sach-dac-thu-162918.html