Đột phá trong hiện đại hóa hạ tầng giao thông từ dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam

Với quyết tâm cao độ của Quốc hội, Chính phủ và sự đồng lòng của cả hệ thống chính trị, các tầng lớp nhân dân, Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam sẽ tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, tạo đà vươn lên cho đất nước.

14h45 ngày 30.11.2024 - thời điểm các đại biểu Quốc hội khóa XV tại kỳ họp thứ 8 - bấm nút biểu quyết thông qua chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam chắc chắn sẽ là một trong những thời khắc lịch sử không chỉ đối với ngành đường sắt, mà còn đối với sự phát triển về hệ thống hạ tầng giao thông của đất nước.

Đa số các đại biểu tán thành với sự cần thiết đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam; việc đầu tư Dự án đóng vai trò quan trọng trong việc hiện thực hóa chủ trương, định hướng của Đảng, chính sách của Nhà nước, tạo bước đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội, hiện đại hóa kết cấu hạ tầng giao thông.

Theo Đại biểu Quốc hội Trần Hoàng Ngân (Đoàn TP Hồ Chí Minh), khi đường sắt tốc độ cao đi vào hoạt động, việc đi lại người dân được thuận tiện, thu hút khách du lịch trong và ngoài nước, nhà đầu tư… qua đó giúp khai thác tất cả các tiềm năng, lợi thế của các địa phương mà tuyến đường sắt đi qua, nhất là các tỉnh miền Trung.

Khẳng định “nước ta hiện đã thỏa mãn cả hai điều kiện cần và đủ để triển khai đầu tư thực hiện dự án này” - đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường (Đoàn Hà Nội) nêu rõ, tỉ lệ nợ công của nước ta hiện khá thấp, 37% - là dư địa tốt để huy động thêm khoảng 67 tỉ USD trong vòng 10 năm.

Đồng thời, nước ta có "hình thể" kéo dài, lưu thông hàng hóa và nhu cầu kết nối các trung tâm kinh tế dọc hành lang kinh tế Bắc - Nam rất lớn, nhiều khu vực có tiềm năng phát triển nhưng chưa được khai thác do nút thắt về chi phí logistic cao.

Theo Đại biểu Quốc hội Mai Văn Hải (Đoàn Thanh Hóa), thời gian vừa qua, việc triển khai một số dự án trọng điểm quốc gia đã thể hiện sự quyết tâm chính trị rất lớn. Sự đổi mới tư duy quyết liệt trong chỉ đạo thực hiện nhiều công trình trọng điểm quốc gia gần đây đã mang lại hiệu quả rõ rệt, phát huy kết quả.

Với những bài học kinh nghiệm trong thời gian vừa qua cũng như căn cứ vào điều kiện thực tế của đất nước, đại biểu nhấn mạnh, việc quyết tâm xây dựng đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đồng bộ, hiện đại mang tầm quốc tế là rất cần thiết và khả thi trong giai đoạn hiện nay.

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam có tổng vốn đầu tư rất lớn, có vai trò quan trọng đối với sự phát triển lâu dài và ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực phát triển của đất nước. Do vậy, đại biểu đề nghị, Chính phủ cần đánh giá rất kỹ với góc nhìn đa chiều để lựa chọn được phương án phù hợp nhất khi xây dựng báo cáo nghiên cứu khả thi.

Hạ tầng giao thông luôn được Đảng, Nhà nước và nhân dân xác định là “mạch máu” của nền kinh tế, là cầu nối mở ra không gian phát triển mới.

Tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 10, khóa XIII được tổ chức vào ngày 20.10.2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định, chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam là yêu cầu khách quan, lựa chọn mang tính chiến lược để phát triển hạ tầng đất nước.

Thủ tướng Chính phủ nêu rõ, vào năm 2010, kinh tế đất nước còn nhiều khó khăn, GDP bình quân đầu người mới hơn 1.000 USD, quy mô nền kinh tế hơn 100 tỉ USD, nên việc đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam phải tạm gác lại. Đến nay, GDP của Việt Nam đã gấp 3 - 4 lần và có dư địa để thực hiện đầu tư toàn tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đúng theo kỳ vọng của nhân dân.

“Thế và lực của đất nước hiện nay cho phép chúng ta triển khai Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam với tinh thần tự lực, tự cường theo phương châm thủ tục rút gọn, thi công rút ngắn” - Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh.

Tại phiên họp của Ban chỉ đạo các công trình trọng điểm, dự án quan trọng quốc gia lĩnh vực đường sắt ngày 29.3.2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chỉ rõ, hệ thống đường sắt là huyết mạch giao thông, có vai trò then chốt trong phát triển kinh tế - xã hội, kết nối vùng miền và thúc đẩy hội nhập quốc tế, do đó quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, khởi công Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.

"Chúng ta cùng đồng thời làm, phải tổng tiến công mới thắng lợi được; phải làm rất khẩn trương. Các công trình trước đây làm mười mấy năm mới ra được tuyến đường sắt thì không phát triển được. Yêu cầu phát triển đột phá, quyết tâm khởi công đường sắt Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam vào tháng 12.2026” - Thủ tướng Phạm Minh Chính nói.

Đặc biệt, để triển khai Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã thông qua Nghị quyết quy định việc bổ sung hình thức đầu tư dự án quan trọng này.

Theo đó, Quốc hội đồng ý với đề xuất của Chính phủ tại Tờ trình số 573/TTr-CP ngày 23.6.2025. Chấp thuận bổ sung hình thức đầu tư theo Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư và đầu tư kinh doanh theo Luật Đầu tư cho Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam bên cạnh hình thức đầu tư công.

Quốc hội giao Chính phủ tổ chức lựa chọn hình thức đầu tư, nhà đầu tư theo quy định. Trường hợp có cơ chế, chính sách khác vượt thẩm quyền của Chính phủ thì báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định.

Tại tờ trình Chính phủ gửi Quốc hội, Chính phủ kiến nghị Quốc hội chấp thuận bổ sung hình thức đầu tư khác (như: đầu tư theo đối tác công tư - PPP, đầu tư kinh doanh…) cho Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, bên cạnh hình thức đầu tư công.

Theo tờ trình của Chính phủ, Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam được Bộ Chính trị thống nhất chủ trương đầu tư theo hình thức đầu tư công và Quốc hội đã duyệt chủ trương đầu tư, hình thức đầu tư công tại Nghị quyết 172 ngày 30.11.2024.

Tại thời điểm này, chưa có nhà đầu tư quan tâm, đề xuất đầu tư dự án, tuy nhiên, sau khi Nghị quyết 68 về đột phá phát triển kinh tế tư nhân được thông qua, quá trình triển khai dự án, Chính phủ nhận được đề xuất đầu tư dự án của một số nhà đầu tư. Nhà đầu tư đề nghị được đầu tư theo hình thức đầu tư tư nhân (đầu tư trực tiếp).

Tờ trình của Chính phủ cũng nêu rõ đối với hình thức đầu tư theo phương thức đối tác công tư và đầu tư tư nhân trực tiếp đã có đầy đủ cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn.

Tại cuộc làm việc của Bộ Chính trị với Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ ngày 10.9, Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ cần có chính sách huy động nguồn lực khu vực tư nhân tham gia các dự án hạ tầng trọng yếu như đường cao tốc, đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị, hạ tầng năng lượng, công nghiệp quốc phòng, an ninh; triển khai hiệu quả hoạt động của Trung tâm tài chính quốc tế, khu thương mại tự do và các mô hình kinh tế mới…

Mặt khác, Tổng Bí thư chỉ đạo tiếp tục tập trung nguồn lực phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, thông minh, kết nối quốc tế; khai thác hiệu quả, mở rộng không gian phát triển mới, lấy đô thị làm động lực phát triển vùng.

Theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh, căn cứ chủ trương, định hướng của Đảng, Quốc hội và Chính phủ, trên cơ sở nguồn vốn đầu tư công trung hạn dự kiến được bố trí, Đảng ủy Bộ Xây dựng đã xác định nhiệm vụ trọng tâm giai đoạn 2026 - 2030 là: Phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, thông minh; tập trung nguồn lực trung ương cho hạ tầng chiến lược, công trình trọng điểm; nghiên cứu hình thành Quỹ phát triển hạ tầng; hình thành cơ bản khung kết cấu hạ tầng quốc gia.

Cùng với đó, đầu tư trục giao thông đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông, một số đoạn đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Tây, trục đường bộ Đông - Tây quan trọng.

Ưu tiên nguồn lực phát triển cảng biển cửa ngõ kết hợp trung chuyển quốc tế; các cảng hàng không lớn; tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, các tuyến đường sắt kết nối quốc tế.

Laodong.vn

Nguồn:https://laodong.vn/emagazine/dot-pha-trong-hien-dai-hoa-ha-tang-giao-thong-tu-du-an-duong-sat-toc-do-cao-bac-nam-1600006.ldo