Giáo sư Trần Văn Giàu: Dấu ấn một nhân cách: Trở về nơi ra đi (Bài 4)

Giáo sư (GS) Trần Văn Giàu đã có cuộc đời đầy vẻ vang, tự hào. Trong sự nghiệp hoạt động cách mạng của mình, GS, Nhà giáo Nhân dân, Anh hùng Lao động Trần Văn Giàu - nguyên Bí thư Xứ ủy Nam Kỳ, nguyên Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ, đã dùng tất cả nhiệt huyết, sức lực, trí tuệ để cống hiến trọn đời cho độc lập, tự do và sự phát triển phồn vinh của đất nước. Không chỉ là một nhà cách mạng lão thành, nhà khoa học lớn, ông còn là người thầy của nhiều thế hệ học trò và nhà giáo Việt Nam.

Bài 4: Trở về nơi ra đi

Cuộc đời hoạt động cách mạng của GS Trần Văn Giàu luôn sôi động, bắt đầu từ người sinh viên du học tham gia Đảng Cộng sản Pháp, rồi học Trường Đại học Phương Đông (Liên Xô cũ) trước khi về nước lãnh đạo Xứ ủy Nam Kỳ, bị giặc Pháp bắt tù đày và vượt ngục... cho đến những công trình nghiên cứu lịch sử đồ sộ, rồi Giải thưởng Trần Văn Giàu để lại cho hậu thế... Bỏ lại tất cả ở sau lưng, vị GS uyên bác của đất Nam Bộ đã trở về an nghỉ trên mảnh đất của cha mẹ ở một xóm nhỏ.

Giáo sư Trần Văn Giàu "trở về" nơi đã ra đi (Trong ảnh: Khu lưu niệm Giáo sư Trần Văn Giàu)

Tấm lòng với quê hương và gia đình

Suốt cả đời mình, có thể nói, GS Trần Văn Giàu đã sống cho quê hương, đất nước, cho những người thân yêu của mình. Tài sản của ông hầu hết đều sử dụng để chăm lo cho sự nghiệp giáo dục. Trong đó phải kể đến Quỹ học bổng 1.000 lượng vàng tại TP.Hồ Chí Minh; lúc sinh thời, ông tặng học bổng, xây trường tại huyện Châu Thành;... Ngoài ra, trước lúc đi xa, ông đã thiết tha nhắn gửi muốn tặng toàn bộ thư viện cá nhân cho tỉnh Long An cũ (thư viện Trần Văn Giàu) nhằm phục vụ nhu cầu học tập và nghiên cứu của người dân tại quê nhà.

GS Trần Văn Giàu không có con. Trước đó, khi còn sống, GS đã nhờ các cháu làm sinh phần cho vợ chồng ông nằm cạnh nhau, gần phần mộ cha mẹ, ông bà. Năm 2005, người bạn đời của ông là bà Đỗ Thị Đạo từ trần, di cốt để tại quê nhà, chờ khi GS qua đời để cùng an táng. Các cháu ông cùng chính quyền địa phương đã xây dựng mộ chí cho ông bà và cả khu mộ gia tộc khang trang, tôn nghiêm nhưng khiêm tốn, giản dị như tính cách của GS. Những ngôi mộ ốp đá hoa cương màu đen, trên một gò đất cao, luôn lộng gió, bốn bề là vườn thanh long.

Phần mộ của cố Giáo sư Trần Văn Giàu bên vợ và người thân

Những ngày cuối đời, mặc dù Thành ủy TP.Hồ Chí Minh ngỏ ý xin phép ông hãy ở lại nghĩa trang thành phố sau khi mất nhưng ông lại trở về nơi đã ra đi. Đó cũng là tâm nguyện của ông, được về quê, nằm cạnh người vợ yêu thương, chung thủy của mình cũng như được ở gần mộ cha mẹ.

Trong căn nhà cấp 4 xây cất đơn giản, bàn thờ GS Trần Văn Giàu được đặt bên cạnh bàn thờ cha mẹ, ông bà. Cuốn sổ tang có dòng lưu bút của nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết: “Người con ưu tú của Nam Bộ thành đồng, người lãnh đạo tài năng, người trí thức, nhà khoa học uyên bác, người đảng viên cộng sản kiên trung. Tên tuổi và sự nghiệp của đồng chí thật to lớn và mãi mãi ngời sáng!”.

Việc thờ phụng ông do người cháu (gọi GS Trần Văn Giàu bằng ông) là ông Trần Văn Khoa đảm nhận. Ông cũng là người trông coi, chăm sóc khu mộ, Khu lưu niệm GS Trần Văn Giàu bên cạnh sự quan tâm, hỗ trợ của chính quyền địa phương.

Ông Trần Văn Khoa thờ cúng Giáo sư Trần Văn Giàu

Ông Khoa bộc bạch: “Vì không có con nên tất cả tình cảm GS Trần Văn Giàu đều dành hết cho các cháu trong dòng họ. Với người thân, ông nổi tiếng hiền lành và tình cảm. Với việc học của các cháu, ông luôn quan tâm, khuyên bảo nhẹ nhàng, nhắc các cháu nên chăm chỉ học hành, có kiến thức, sau này tự nuôi sống bản thân. Ông không đặt nặng bất kỳ trọng trách nào lên thế hệ sau, chỉ khuyến khích, động viên và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho cháu trong việc học hành. Từ lúc sinh thời, hễ trong dòng họ có con cháu nào học tại TP.Hồ Chí Minh, ông đều bảo đến nhà ông ở. Việc ăn, ở không cần phải lo lắng gì”.

Ông Giàu là người con của quê hương Long An (nay là Tây Ninh) mà ở ông có một phẩm chất đó là làm công việc gì đó thì phải làm tới nới tới chốn, rất thông minh, rất quả cảm và giữ đúng con đường lý tưởng mình đã chọn. Mặc dù cuộc đời của ông cũng có những thăng trầm nhưng ông vẫn trung trinh với Đảng, với nước cho đến giờ phút cuối cùng. Và trên hết là lòng yêu nước vẫn tràn ngập trong cuộc đời ông Trần Văn Giàu”.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Quốc Dũng - nguyên Giám đốc Học viện Chính trị khu vực II

Hậu thế mãi nhớ ông

Năm 2022, nhân kỷ niệm 12 năm ngày mất của GS Trần Văn Giàu, tỉnh Long An tổ chức Lễ khánh thành Nhà lưu niệm GS Trần Văn Giàu tại xã Dương Xuân Hội (nay là xã An Lục Long) với sự hỗ trợ kinh phí từ Thành ủy TP.Hồ Chí Minh. Bên trong nhà lưu niệm trưng bày nhiều tư liệu, hiện vật, hình ảnh quý giá tái hiện thân thế, cuộc đời, sự nghiệp của GS Trần Văn Giàu cùng các tác phẩm nghiên cứu về GS, các tác phẩm đoạt Giải thưởng khoa học Trần Văn Giàu. Cùng với nhà thờ tộc Trần, khu mộ của GS, Khu lưu niệm GS Trần Văn Giàu đã trở thành “địa chỉ đỏ”, giáo dục truyền thống lịch sử, bồi đắp tình yêu quê hương, đất nước cho thế hệ hôm nay và mai sau.

Giáo sư Trần Văn Giàu và phu nhân cùng các Giáo sư Trần Quốc Vượng, Đinh Xuân Lâm, Hà Văn Tấn, Phan Huy Lê

Ngoài ra, để tri ân những đóng góp lớn lao của GS, trong dịp khai giảng năm học mới 2024-2025, Trường THPT Chuyên Long An được đổi tên thành Trường THPT Chuyên Trần Văn Giàu.

Nguyễn Minh Kha, đoàn viên xã An Lục Long, sinh viên Khoa Ngữ văn, Trường Đại học Sư phạm Đồng Tháp, chia sẻ, qua những câu chuyện kể và tìm hiểu trên các phương tiện thông tin đại chúng, Kha rất yêu mến và kính trọng GS Trần Văn Giàu. Kha thường xuyên cùng đoàn viên, thanh niên đến thăm viếng, giới thiệu với bạn bè xung quanh về GS cũng như Khu lưu niệm GS Trần Văn Giàu ở địa phương.

Lãnh đạo xã An Lục Long đến thắp hương Khu lưu niệm Giáo sư Trần Văn Giàu

Bí thư Đảng ủy xã An Lục Long Nguyễn Thị Út Thủy cho biết, xã An Lục Long tự hào là quê hương của cố GS Trần Văn Giàu, nhà trí thức lớn, người cộng sản kiên trung, tấm gương sáng ngời về trí tuệ, bản lĩnh và lòng yêu nước. Khu lưu niệm GS Trần Văn Giàu không chỉ là “địa chỉ đỏ” trong công tác giáo dục truyền thống cách mạng và tinh thần yêu nước, hiếu học cho thế hệ trẻ mà còn là niềm tự hào, động lực để Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân trong xã tiếp nối tinh thần cống hiến, nỗ lực xây dựng quê hương, phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho Nhân dân, giữ vững quốc phòng - an ninh, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Bước vào giai đoạn mới, phát huy truyền thống anh hùng cách mạng, tiếp nối tinh thần yêu nước, ý chí kiên cường của cố GS Trần Văn Giàu, kế thừa những kết quả đạt được trong thời gian qua, cùng với niềm tin và kỳ vọng tận dụng tốt cơ hội từ quá trình hợp nhất, Đảng bộ, chính quyền, Nhân dân xã An Lục Long quyết tâm xây dựng quê hương ngày càng phồn vinh, hạnh phúc.

Trường THPT Chuyên Trần Văn Giàu, tỉnh Tây Ninh

Trái tim của nhà cách mạng lỗi lạc, nhà khoa học, Nhà giáo Nhân dân, Anh hùng Lao động, GS Trần Văn Giàu đã ngừng đập vào lúc 17 giờ 20 phút ngày 16/12/2010, tại Bệnh viện Thống Nhất, TP.Hồ Chí Minh nhưng cuộc đời và sự nghiệp gần 100 năm của ông đã trở thành huyền thoại. Huyền thoại về một nhân cách, bản lĩnh sống, về tính kiên định cách mạng và một trái tim trung thực, trong sáng, luôn luôn nghĩ đến những điều ích nước, lợi dân./.

GS Trần Văn Giàu là nhà khoa học lớn có uy tín cao không những trong nước mà cả trong giới khoa học thế giới. GS đã có hơn 150 công trình khoa học với hàng vạn trang sách đã được xuất bản. Các công trình khoa học của GS đã để lại một dấu ấn riêng, những phát hiện mới với những quan điểm có tính thuyết phục cao, thể hiện sự thống nhất giữa tính chiến đấu và tính khoa học. Với những cống hiến, những công trình nghiên cứu và giảng dạy của mình trên lĩnh vực triết học, sử học và văn học, đồng chí Trần Văn Giàu được phong hàm GS trong lớp GS đầu tiên của nước ta.

(còn tiếp)

Thanh Nga

Bài cuối: Hành trang bước vào kỷ nguyên mới

Nguồn: https://baolongan.vn/giao-su-tran-van-giau-dau-an-mot-nhan-cach-tro-ve-noi-ra-di-bai-4--a203572.html