Từ rất sớm, bà La Thị Thu (68 tuổi) cùng con gái là chị Thiên Thị Thùy Trang ở làng Chăm Hữu Đức chuẩn bị lá chuối, bột, trứng, đậu phộng, gừng... để cùng một số người dân trong làng làm bánh Nòn Ya và bánh Sakaya. Để có được chén bánh Sakaya thơm phức, bà Thu trộn đều nguyên liệu gồm trứng, đường, đậu phộng rang và gừng giã nhuyễn, cho vào các chén nhỏ rồi đưa vào nồi chưng cách thủy trên lửa riu riu. Hơn 10 phút sau, khi bánh chuyển sang màu vàng đẹp mắt, phảng phất mùi thơm của đậu phộng và gừng, ấy là lúc bánh đã chín.
 |
| Phụ nữ làng Chăm Hữu Đức bên những món bánh truyền thống. |
Chị Thiên Thị Thùy Trang chia sẻ, trước đây, trong làng hầu như nhà nào cũng làm bánh trong dịp trọng đại như Lễ hội Katê, đám cưới... Hiện nay, việc làm bánh truyền thống không còn phổ biến như xưa, đa phần mọi người đặt thợ làm thay vì tự làm. Nhiều gia đình không còn giữ được các công thức làm bánh truyền thống. Để khôi phục nghề làm bánh theo đúng hương vị truyền thống, nhiều năm trước, chị đã tìm đến nhiều nghệ nhân lớn tuổi ở tỉnh Lâm Đồng để học hỏi. Đến nay, chị có thể tự tay làm nhiều loại bánh truyền thống của đồng bào Chăm, đồng thời sẵn sàng truyền dạy cho các thế hệ trong làng nhằm góp phần giữ gìn nét văn hóa truyền thống của dân tộc mình.
 |
| Công đoạn hấp bánh Sakaya. |
Từ nhỏ, bà Trương Thị Đào (73 tuổi) đã được mẹ là một nghệ nhân dạy làm các loại bánh truyền thống của đồng bào Chăm. Nhờ đó, bà và các chị em trong nhà đều có thể làm nhiều loại bánh truyền thống khác nhau. Bà Đào cho biết, nguyên liệu để làm các loại bánh truyền thống của đồng bào Chăm đơn giản, chủ yếu gồm bột mì, đường, trứng gà, tuy nhiên các công đoạn đều phải làm thủ công. Ðể chế biến được bánh Nòn Ya, đồng bào Chăm dùng các nguyên liệu chính là bột nếp, gừng tươi, trứng, đường cùng chút men rượu. Gạo phải là gạo nếp thơm, hạt to, trắng đục được giã nhuyễn thành bột, sau đó đem phơi khô. Bột sẽ được trộn cùng với trứng, nước sôi để đạt được độ mịn, dẻo. Lúc này, người làm bánh sẽ cho bột vào cối giã nhuyễn, rồi lấy lên từng nắm bột nhỏ và bắt đầu nặn bánh. Giai đoạn nặn bánh Nòn Ya thể hiện sự tỉ mỉ và khéo léo của người phụ nữ Chăm khi phải sử dụng dao nhọn để hỗ trợ tạo hình gần giống với củ gừng hoặc cành san hô trong thực tế. Bánh sau khi chiên chín vàng sẽ được nhúng trực tiếp vào nước đường và gừng đã thắng kẹo. Cuối cùng là gắp từng cái lên mâm phơi cho khô để tăng độ giòn cứng. Cách làm này giúp bánh giữ được lâu hơn sau khi chế biến. Bánh khi ăn sẽ rất giòn, có vị béo ngọt và thơm.
Theo Phó Cả sư Lưu Sanh Thanh - Ủy viên Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh, Thư ký Hội đồng Chức sắc Chăm Bàlamôn, trong kho tàng văn hóa của người Chăm, các loại bánh truyền thống có ý nghĩa quan trọng, gắn liền với các nghi thức thờ cúng tổ tiên, cũng như đời sống của người dân. Trong các lễ hội của đồng bào Chăm luôn có bánh Nòn Ya và bánh Sakaya. Đồng bào Chăm xa xưa gắn bó với nghề biển, nên bánh Nòn Ya có nhiều hình dáng, trong đó có hình dáng giống như cây san hô. Những loại bánh truyền thống của đồng bào Chăm đều được làm ra từ những sản vật của địa phương. Những lễ vật dâng cúng tổ tiên của người Chăm cũng tuân thủ chặt chẽ về quan niệm về vũ trụ, nhân sinh, thể hiện ở chất liệu, số lượng và cách bài trí trong các nghi lễ. Các loại bánh Nòn Ya, Sakaya được dùng dâng cúng tổ tiên để cầu mong tổ tiên phù hộ độ trì cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt, ấm no hạnh phúc. Vì thế, nghề làm bánh truyền thống của đồng bào Chăm cần được bảo tồn, gìn giữ và phát huy.
MÃ PHƯƠNG
Nguồn: https://baokhanhhoa.vn/van-hoa/202510/giu-gin-nghe-lam-banh-truyen-thong-cua-dong-bao-cham-ad50f7e/
Bình luận (0)