Gỡ vướng thuế VAT cho doanh nghiệp

VTV.vn - Chính sách “nộp trước - hoàn sau” khiến nhiều doanh nghiệp nông, lâm, thủy sản gặp khó do vốn bị đọng, chu kỳ kinh doanh bị kéo dài.

Những thay đổi về hoàn thuế giá trị gia tăng

Trước đây, theo Luật Thuế giá trị gia tăng và Nghị định 209 hướng dẫn, từ năm 2014 nhiều mặt hàng nông, lâm, thủy sản chưa qua chế biến được xếp vào diện không chịu thuế giá trị gia tăng. Chính sách này góp phần giảm chi phí đầu vào cho sản xuất, đồng thời đơn giản hóa thủ tục khai thuế cho nông dân và doanh nghiệp thu mua.

Tuy nhiên, sau 11 năm áp dụng, Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi) đã điều chỉnh lại quy định. Từ chỗ được miễn thuế, nay nhiều mặt hàng đầu vào thuộc nhóm nông, lâm, thủy sản phải chịu thuế suất từ 5% đến 10%. Khi doanh nghiệp xuất khẩu thì sẽ được hoàn lại thuế.

Điều đáng bàn là luật đã quy định quy trình hoàn thuế chặt chẽ hơn trước, khiến doanh nghiệp mất thêm thời gian thu hồi vốn và tăng áp lực dòng tiền. Cụ thể doanh nghiệp xuất khẩu chỉ được hoàn thuế giá trị gia tăng khi các nhà cung cấp đã kê khai, nộp thuế giá trị gia tăng đối với các hóa đơn đã xuất cho doanh nghiệp.

Quy định này yêu cầu doanh nghiệp phải có cơ chế kiểm tra, rà soát tình trạng tuân thủ pháp luật thuế của đối tác cung cấp đầu vào, nhằm tránh tình trạng trục lợi thuế.

Ngoài ra, thay vì được hoàn thuế theo tháng hoặc quý như trước, doanh nghiệp nay chỉ được hoàn khi số thuế tích lũy đạt ngưỡng 300 triệu đồng, làm kéo dài thêm chu kỳ hoàn vốn.

Ảnh minh họa.

Doanh nghiệp gặp khó trong hoàn thuế giá trị gia tăng

Chính sách thuế "nộp trước - hoàn sau" với mục tiêu là minh bạch, công bằng và chống thất thu ngân sách, nhưng khi triển khai thực hiện thì lại đang tạo ra không ít thách thức cho các doanh nghiệp nông, lâm, thủy sản - những đơn vị vốn phụ thuộc nhiều vào mùa vụ, thị trường và dòng vốn quay vòng chậm.

Mỗi năm, Công ty Cổ phần Cà phê DETECH cần khoảng 1.000 tỷ đồng để thu mua nguyên liệu và sơ chế cà phê xuất khẩu. Việc tạm nộp thuế giá trị gia tăng 5% đồng nghĩa với việc doanh nghiệp phải bỏ ra thêm 50 tỷ đồng - một khoản vốn không nhỏ.

Khó khăn hơn, doanh nghiệp phải làm việc với hàng chục đối tác cung cấp. Chỉ cần một đơn vị gặp rủi ro về hóa đơn hoặc chưa hoàn tất nghĩa vụ thuế, toàn bộ hồ sơ hoàn thuế của doanh nghiệp có thể bị treo lại.

Bà Đào Ngọc Anh - Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Cà phê DETECH nói: "Chúng tôi lại phải chịu trách nhiệm về kinh doanh của nhà cung cấp nữa. Ví dụ chúng tôi mua của 10 nhà cung cấp, 9 nhà cung cấp nộp thuế được, 1 nhà cung cấp có một rủi ro nào đó họ không nộp thuế thì tiền để nhận được tiền hoàn thuế cũng rất rủi ro, biết ngày nào chúng tôi mới nhận được tiền hoàn thuế đó".

"Doanh nghiệp thì có hàng trăm hàng nghìn hóa đơn không thể kiểm soát hết được. Mặc dù tốn công rà soát những cái đó, nhưng tháng này tra soát người ta đang hoạt động, tháng sau người ta nghỉ thì doanh nghiệp vẫn cứ bị liên đới", ông Trần Kim Gia - Ủy viên Ban Chấp hành Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam cho hay.

Ông Lê Minh Cường - Đại diện Công ty TNHH Vĩnh Hiệp tại Hà Nội và Khu vực phía Bắc cho biết: "Chúng tôi phải ứng ra 5% để nộp thuế xuất khẩu xong chờ hoàn lại mà thời gian lại lâu. Dù vài tháng thì nó vẫn đem lại áp lực rất lớn cho doanh nghiệp về mặt tài chính. Vì tiền đó đôi khi là tiền chúng tôi vay từ ngân hàng. Vốn lưu động chúng tôi phải tính toán để xoay vòng vốn, mà lại bị động về việc hoàn lại thuế 5% đó".

Chính sách “nộp trước - hoàn sau” khiến nhiều doanh nghiệp nông, lâm, thủy sản gặp khó do vốn bị đọng, chu kỳ kinh doanh bị kéo dài.

Đại diện Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam cho biết: Dự kiến năm nay, Việt Nam xuất khẩu khoảng 1,5 triệu tấn cà phê với kim ngạch 7,5 tỷ USD, nếu áp thuế 5%, số tiền doanh nghiệp phải nộp lên tới 375 triệu USD, tương đương gần 10.000 tỷ đồng.

Trong bối cảnh giá cà phê tăng mạnh và Hoa Kỳ áp thuế đối ứng từ tháng 8/2025, việc "tạm nộp rồi chờ hoàn thuế giá trị gia tăng" khiến các doanh nghiệp thiếu vốn lưu động, làm giảm sức cạnh tranh của cà phê Việt Nam so với các nước khác.

Ông Thái Như Hiệp - Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam phản ánh: "Số hàng chúng tôi mua để kho phải trả VAT đầu vào 5%, chưa xuất thì chưa được hoàn. Thì tiền đọng thuế ở trong kho rất lớn, đó là một trong mắt xích khó với doanh nghiệp".

Mới đây, Hội Chăn nuôi Việt Nam đã có văn bản gửi Bộ Tài chính, đề nghị áp dụng thống nhất quy định về thuế giá trị gia tăng đối với nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi. Hiện một số cơ quan thuế địa phương áp dụng thuế suất 5%, trong khi một số nơi khác lại không, gây lúng túng cho doanh nghiệp.

Với sản phẩm thức ăn chăn nuôi, nguyên liệu chiếm tới 70% giá thành. Nếu đầu vào bị áp thuế giá trị gia tăng mà đầu ra lại không chịu thuế, doanh nghiệp không được hoàn thuế, chi phí sản xuất sẽ tăng cao, kéo giá bán lên, làm giảm sức cạnh tranh - đặc biệt là khi thức ăn chăn nuôi nhập khẩu lại không phải chịu thuế.

Tháo gỡ "điểm nghẽn" về chính sách thuế giá trị gia tăng

Không chỉ Hiệp hội Cà phê - Ca cao và Hội Chăn nuôi Việt Nam, mà các Hiệp hội Gỗ và Lâm sản, Hồ tiêu và Cây gia vị, Lương thực Việt Nam… cũng đồng loạt có văn bản phản ánh những khó khăn của doanh nghiệp khi thực hiện chính sách thuế giá trị gia tăng mới.

Trước những bất cập này, các chuyên gia cho rằng cần sớm rà soát, điều chỉnh chính sách thuế cho phù hợp với đặc thù sản xuất - kinh doanh của ngành nông nghiệp, tránh để trở thành rào cản, làm tăng gánh nặng cho doanh nghiệp và ảnh hưởng tới các mặt hàng xuất khẩu chủ lực.

Các chuyên gia cho rằng, hiện nay tỷ trọng hàng xuất khẩu thuộc nhóm nông, lâm, thủy sản hiện chiếm tới 80 - 90%. Do vậy, phần lớn thuế giá trị gia tăng chỉ là tạm thu rồi hoàn lại. Việc tạm nộp rồi chờ hoàn khiến doanh nghiệp mất vốn lưu động, cơ quan quản lý thêm áp lực. Vì vậy, cần sớm điều chỉnh chính sách cho phù hợp với thực tiễn.

Ông Nguyễn Xuân Dương - Nguyên Quyền Cục trưởng Cục chăn nuôi, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (trước đây) đề nghị: "Đề nghị Nhà nước sửa Luật, trong điều kiện chúng ta chưa sửa được Luật thì chúng ta có giải pháp Chính phủ trình với Thường vụ Quốc hội để chúng ta tạm hoãn thực hiện quy định này".

"Trên cơ sở trao đổi thống nhất giữa Hiệp hội ngành hàng và cộng đồng doanh nghiệp, những đối tượng chịu trách nhiệm của chính sách thì chúng ta có thể kiến nghị Chính phủ sửa đổi những quy định đang gây khó khăn cho doanh nghiệp, thực sự tạo tác động không mong muốn trên thực tế", bà Nguyễn Minh Thảo - Phó Trưởng ban Phát triển doanh nghiệp và Môi trường kinh doanh, Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế tài chính, Bộ Tài chính nêu ý kiến.

Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, cùng với việc Mỹ áp thuế đối với một số sản phẩm của Việt Nam, trong đó có nông sản, chính sách trong nước cần đồng hành và hỗ trợ doanh nghiệp, thay vì tạo thêm những áp lực không cần thiết như việc tạm nộp - rồi chờ hoàn thuế giá trị gia tăng. Nếu không sớm tháo gỡ, Việt Nam có thể đánh mất lợi thế trong chuỗi giá trị nông nghiệp toàn cầu.

Theo ông Trần Quốc Khánh - Thường trực Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ: "Thay đổi VAT đưa ra đúng vào thời điểm xuất khẩu dự kiến sẽ gặp khó, tăng trưởng kinh tế đang đặt ra mục tiêu tăng trưởng ít nhất 8,3%, sang năm là 2 chữ số. Đó là chuyện lớn cần bàn. Thu vào rồi lại hoàn lại mất công sức, mất thì giờ".

Một chính sách hợp lý sẽ giúp dòng tiền của doanh nghiệp không bị "nghẽn", để mỗi hạt cà phê, con tôm hay bó gỗ dễ dàng vượt sóng, đến với thị trường thế giới một cách bền vững.

Những điểm nhỏ trong chính sách thuế giá trị gia tăng đôi khi tạo ra những thách thức nhất định trong quá trình vận hành của doanh nghiệp. Việc không ngừng hoàn thiện chính sách, hướng tới sự linh hoạt và phù hợp hơn với thực tế sẽ góp phần tạo thuận lợi, giúp doanh nghiệp thêm vững bước, từ đó đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của ngành và nền kinh tế.

Nguồn: https://vtv.vn/go-vuong-thue-vat-cho-doanh-nghiep-100251016061540572.htm