Góp ý Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng:Bước phát triển mới, quan trọng trong tư duy lý luận của Đảng

Việc bổ sung “lý luận về đường lối đổi mới” vào nền tảng tư tưởng của Đảng là đúng đắn, cần thiết và khách quan. Đây là bước phát triển mới, quan trọng trong tư duy lý luận của Đảng sau những giai đoạn cách mạng vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin và thực thi toàn diện tư tưởng Hồ Chí Minh.

Báo Đại biểu Nhân dân•13/11/2025

Ban biên tập Dự thảo Văn kiện đã chọn ra 18 vấn đề quan trọng trong Dự thảo các Văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng. Cả 18 vấn đề được lựa chọn và nhiều vấn đề khác đều hết sức đáng quan tâm, trong đó có 3 vấn đề "nóng hổi".

Bổ sung “lý luận về đường lối đổi mới” là một bộ phận cấu thành nền tảng tư tưởng của Đảng

Đây là vấn đề tất yếu, khách quan. Tổng kết gần 40 năm thực thi công cuộc đổi mới, Đảng ta đã rút ra nhiều bài học quan trọng, trong đó có nội dung cơ bản của đường lối đổi mới; tư tưởng chỉ đạo công cuộc đổi mới (phát triển kinh tế là trung tâm; xây dựng Đảng là then chốt; phát triển văn hóa, con người là nền tảng tinh thần; bảo đảm quốc phòng, an ninh là trọng yếu, thường xuyên); và các nguyên tắc của đường lối đổi mới (trong đó có các nguyên tắc: giữ vững mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kết hợp chặt chẽ giữa đổi mới kinh tế và đổi mới chính trị; kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; đổi mới toàn diện, đồng bộ nhưng phải có bước đi thích hợp...).

Câu lạc bộ Cựu đại biểu Quốc hội góp ý Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng

Tất cả đều đặt dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, toàn diện của Đảng. Những kết quả và những bài học của đổi mới đều gắn bó chặt chẽ với chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí minh. Đổi mới là một quá trình và không dừng lại ở một thời điểm nào của quá trình cách mạng. Bởi vậy, việc bổ sung “lý luận về đường lối đổi mới” vào nền tảng tư tưởng của Đảng là đúng đắn, cần thiết và khách quan. Đây là bước phát triển mới, quan trọng trong tư duy lý luận của Đảng sau những giai đoạn cách mạng vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin và thực thi toàn diện tư tưởng Hồ Chí Minh.

Như vậy, theo Dự thảo Báo cáo Chính trị và tại mục III của Dự thảo Báo cáo tổng kết 15 năm thi hành Điều lệ Đảng (2011 - 2025) và đề xuất, định hướng bổ sung, sửa đổi Điều lệ Đảng, cần khẳng định, “Đảng Cộng sản Việt Nam kiên định chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và lý luận đường lối đổi mới làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho mọi hoạt động của Đảng”.

Về mục XIII của Dự thảo Báo cáo chính trị - Tiếp tục đẩy mạnh xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam

Mục này có 8 đoạn: Đoạn 1 là đoạn mở đầu nói chung về việc hoàn thiện bộ máy nhà nước. Đoạn 2 về Quốc hội (cơ quan lập pháp). Đoạn 3 về Chính phủ, các bộ, ngành (cơ quan hành pháp ở Trung ương). Đoạn 4 về quan hệ công tác giữa các cấp chính quyền; phân cấp, phân quyền, vận hành chính quyền 2 cấp địa phương (hành pháp ở địa phương). Đoạn 5 về Tòa án và Viện kiểm sát nhân dân. Đoạn 6 về việc tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật. Đoạn 7 về xây dựng hệ thống quản lý nhà nước, quản trị quốc gia. Đoạn 8 về xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức các cấp.

Theo tôi, nên gắn đoạn 6 tiếp vào đoạn 2 (trừ câu cuối cùng của đoạn 6) thì hợp lý hơn, vì việc xây dựng và hoàn hệ thống pháp luật là hoàn toàn đúng với chức năng, nhiệm vụ của Quốc hội, đúng với nhiệm vụ của Ủy ban Thường vụ Quốc hội được Hiến pháp năm 2013 quy định tại khoản 2, Điều 74 là "...giải thích Hiến pháp, luật, pháp lệnh".

Sau khi nhập, sẽ còn 7 đoạn, trong đó đoạn nói về Quốc hội liền mạch như sau: “Tiếp tục xây dựng Quốc hội thực sự là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, đại diện cho ý chí, nguyện vọng của Nhân dân; phát huy tinh thần dân chủ, pháp quyền, hiện đại, chuyên nghiệp, khoa học, công khai, minh bạch, hiệu lực, hiệu quả trong tổ chức và hoạt động của Quốc hội, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, giám sát tối cao đối với hoạt động của Nhà nước; phát huy vai trò, trách nhiệm giải thích pháp luật của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Đổi mới tư duy, hoàn thiện phương thức và quy trình xây dựng pháp luật bảo đảm tính chuyên nghiệp, khoa học, kịp thời, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững đất nước trong kỷ nguyên mới. Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật đầy đủ, đồng bộ, thống nhất, công bằng, dân chủ, minh bạch, khả thi, ổn định để tạo lập nền tảng cho hệ thống quản lý, quản trị phát triển hiện đại, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển các lĩnh vực mới, tháo gỡ kịp thời khó khăn, vướng mắc; khơi dậy, phát huy mọi tiềm năng, thế mạnh và nguồn lực, tạo động lực mới cho phát triển nhanh và bền vững của đất nước”.

Câu cuối cùng của đoạn 6 có 2 ý là “Tổ chức thực hiện pháp luật nghiêm minh, hiệu quả” và “hướng dẫn áp dụng luật, bảo đảm việc hiểu, áp dụng pháp luật một cách thống nhất” nên đưa lên đoạn 3 nói về Chính phủ sẽ hợp lý hơn.

Tại đoạn 5 nói về Tòa án nhân dân và Viện Kiểm sát nhân dân có thuật ngữ hệ thống trong câu “Tiếp tục hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ và hoạt động hiệu lực, hiệu quả của hệ thống Tòa án nhân dân...”. Nếu coi Tòa án nhân dân là một hệ thống thì rất dễ bị hiểu nhầm rằng, đã là một hệ thống thì Tòa án cấp trên có quyền chỉ đạo Tòa án cấp dưới, trong đó có việc xét xử. Hiểu như thế sẽ mâu thuẫn với Điều 6 của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân là độc lập theo thẩm quyền xét xử. Nên chăng, có thể sửa lại câu trên như sau: “Tiếp tục hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ và hoạt động hiệu lực, hiệu quả của Tòa án nhân dân các cấp...”.

Tôi cũng đề rà soát lại mục này cũng như toàn bộ Dự thảo Văn kiện để thống nhất trường hợp nào thì danh từ nhân dân viết hoa; trường hợp nào thì không viết hoa. Theo suy nghĩ của chúng tôi thì, các văn bản từ sau Hiến pháp năm 2013 đến nay, từ Nhân dân đều phải viết hoa như Hiến pháp với ý nghĩa tôn vinh Nhân dân. Từ năm 2013 trở về trước, nếu trích dẫn thì giữ nguyên như nguyên bản.

Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, trọng tâm là cấp chiến lược, nhất là người đứng đầu

Tại Điểm 2.7- Đổi mới mạnh mẽ công tác cán bộ... Dự thảo rất tiến bộ và có nhiều đổi mới. Đó là, cơ chế chọn lọc và cơ chế sàng lọc đi song song với với nhau. Nội dung cơ bản của cơ chế chọn lọc là 6 đủ (đủ đức, đủ tài, đủ tâm, đủ tầm, đủ sức và đủ nhiệt huyết). Trước đây mới chỉ nói nhiều đến “đức, tài”, trong đó đức là gốc. Có lẽ lần đầu tiên sức khỏe được đặt thành một tiêu chuẩn. Điều đó hoàn toàn xác đáng. Có được 6 đủ để làm việc có hiệu quả thì người lãnh đạo mới có uy tín và có uy tín thì mới lãnh đạo được.

Một trong những tiêu chí để đánh giá cán bộ là “sản phẩm” làm ra. Sản phẩm của lãnh đạo, quản lý khó nhìn nhận hơn sản phẩm trong sản xuất kinh doanh nhưng không phải là không xác định được. Lâu nay việc thăng chức, cất nhắc, đề bạt, về cơ bản vẫn là theo kết quả công việc. Kết quả công việc được liệt kê chính là “danh mục” sản phẩm...

Đề nghị Ban soạn thảo xem xét thêm một số vấn đề sau:

Người làm công tác cán bộ (nhất là người đứng đầu) nhất thiết phải có kiến thức về tổ chức bộ máy và cán bộ; và làm ở lĩnh vực nào thì phải biết chuyên môn, nghiệp vụ của ở lĩnh vực đó. Vì có hiểu biết nguyên lý tổ chức bộ máy, con người và công việc thì mới sắp xếp, bố trí, thuyên chuyển đúng đắn, hợp lý được; hết sức tránh tình trạng mà Bác Hồ đã nói, thợ rèn thì giao đóng tủ, thợ mộc thì bảo rèn dao, thành thử cả hai cùng hỏng việc. Người làm công tác tổ chức và cán bộ (nhất là người đứng đầu) phải là người "phẩm chất của phẩm chất, trong sạch của trong sạch, liêm khiết của liêm khiết; trung thực của trung thực và công minh của công minh". Người đứng đầu nhất thiết phải là người “tài cao, đức trọng” và có tín nhiệm cao.

Về nhận xét, đánh giá cán bộ: Đề nghị nên chăng khôi phục cách đánh giá ở nhiệm kỳ Đại hội IX của Đảng. Đó là đánh giá có định tính và có định lượng, bằng cách đánh giá theo các tiêu chí đạt được. Phẩm chất (Đức) gồm 4 tiêu chí; năng lực (tài) gồm 6 tiêu chí. Mỗi tiêu chí ứng với một số điểm. Tổng cộng 10 tiêu chí là 100 điểm. Mức xuất sắc phải có số điểm từ 90 đến 100 điểm; Hoàn thành nhiệm vụ thì từ 50 đến dưới 90 điểm; không hoàn thành là dưới 50 điểm. Bên cạnh lời văn thì có minh họa cụ thể bằng định lượng điểm số. Như vậy sẽ tránh được tình trạng nhận xét dĩ hòa vi quý, chung chung như nhau.

(*) Văn kiện Đảng Toàn tập, Tập 21 (1960), trang 777, Nxb CTQG, HN. 2002.

(**) Như trên, Tập 51 (1991), trang 253-254, HN. 2007.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/gop-y-du-thao-van-kien-dai-hoi-xiv-cua-dang-buoc-phat-trien-moi-quan-trong-trong-tu-duy-ly-luan-cua-dang-10395453.html