Từ vùng “trắng” dân cư đến vành đai ổn định
Trải dài trên địa bàn các xã biên giới của tỉnh, khu vực KT-QP do Đoàn KT-QP 327 đảm nhiệm được xem là một trong những điển hình đặc sắc nhất của Quảng Ninh trong việc kết hợp chặt chẽ phát triển kinh tế - xã hội với củng cố quốc phòng - an ninh. Từ những năm cuối thập niên 1970 - thời điểm tuyến biên giới Đông Bắc còn vô cùng phức tạp, dân cư thưa thớt, hạ tầng thiếu thốn, đời sống đồng bào Dao, Sán Chỉ, Tày… còn lắm khó khăn, những người lính 327 đã bắt đầu hành trình bám bản, dựng làng, mở đường, tạo nền tảng cho chiến lược ổn định biên giới lâu dài. Hơn nửa thế kỷ trôi qua, hành trình ấy đã trở thành dấu ấn đặc biệt: Biến vùng biên cương gian khó thành vành đai phát triển bền vững, nơi kinh tế và quốc phòng hòa quyện, tạo thế trận phòng thủ liên hoàn từ cơ sở.
Ngay từ khi được giao nhiệm vụ xây dựng 2 khu KT-QP rộng trên 65.000ha, Đoàn 327 đã xác định mục tiêu kép: Vừa giúp dân thoát nghèo, ổn định sinh kế, vừa hình thành hệ thống dân cư bám biên có tổ chức và có đủ điều kiện để đóng góp vào thế trận phòng thủ. Trong giai đoạn 2010-2025, dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Thường vụ Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu, Đoàn 327 đã phối hợp chặt chẽ với địa phương, huy động nhiều nguồn lực đầu tư xây dựng hàng chục công trình hạ tầng thiết yếu, công trình quân - dân kết hợp; hướng dẫn, hỗ trợ người dân tham gia xây dựng cơ sở hạ tầng.
Hàng chục công trình dân sinh quan trọng đã hoàn thành, bao gồm đường, cầu, điện lưới, thủy lợi, trường học, trạm y tế… Tiêu biểu như công trình thủy lợi Phình Hồ ở xã Hải Sơn, giúp tưới cho hơn 200ha lúa và hoa màu, kiểm soát lũ lụt trong mùa mưa, tạo điều kiện canh tác hai vụ lúa mỗi năm; hay tuyến đường Sam Quang - Mốc 1305 giúp đồng bào vùng biên đi lại thuận lợi. Đến năm 2025, 100% thôn, bản trong vùng dự án đã có đường ô tô đến trung tâm, điện lưới quốc gia đến từng hộ, tỷ lệ hộ dân sử dụng nước sạch ngày càng cao; các xã, phường vùng dự án đều hoàn thành mục tiêu nông thôn mới.
Nếu như những năm đầu triển khai, nhiều thôn bản dọc đường biên còn là “vùng trắng dân cư” thì ngày nay, những vùng đất đó đã trở thành các cụm dân cư ổn định, gắn kết chặt chẽ với lực lượng quân đội. Giai đoạn 2015 - 2025, Đoàn 327 đã đưa ra biên giới trên 1.200 hộ với gần 5.000 nhân khẩu; hình thành 17 thôn, bản mới, xóa bỏ hoàn toàn khoảng trống dân cư trên tuyến. Điển hình như bản Phạt Chỉ, xã Đồng Văn (nay là Hoành Mô). Năm 2015, nơi đây còn 29/37 hộ nghèo và cận nghèo, nhiều hộ muốn di chuyển đi nơi khác vì quá khó khăn. Đoàn 327 đã kéo điện lưới, xây hệ thống nước sinh hoạt; đưa cán bộ xuống “cùng ăn - cùng ở - cùng nói tiếng đồng bào”, hướng dẫn trồng lúa nước, trồng rừng, nuôi trâu bò. Sau gần 10 năm, Phạt Chỉ đã trở thành điểm sáng của chương trình KT- QP. Tại khu 9 (phường Móng Cái 1), vùng đất ngập mặn không bóng người sinh sống trước đây, Đoàn đã phối hợp địa phương triển khai 5 đợt di dân với 357 hộ, hỗ trợ đất ở, kinh phí xây dựng nhà, mở đường, dựng trường - tạo nên cộng đồng dân cư mới ngay sát biên giới, góp phần giữ vững chủ quyền quốc gia.
Phát triển sản xuất là nhiệm vụ trọng tâm bởi chỉ khi người dân có sinh kế bền vững thì việc bám làng, giữ biên mới thực sự lâu dài. Đoàn đã triển khai hiệu quả mô hình hỗ trợ giống, kỹ thuật, con giống, cây trồng có giá trị kinh tế. Thực hiện chương trình trí thức trẻ tình nguyện (Dự án 174 của Chính phủ), hàng chục kỹ sư nông - lâm nghiệp, chăn nuôi, y tế đã “cầm tay chỉ việc” cho người dân. Các mô hình “3 bám, 4 cùng”, “6 xóa” được thực hiện kiên trì, thay đổi nếp nghĩ, cách làm của bà con. Riêng trong 3 năm gần đây, Đoàn đã hỗ trợ 127 con bò, 80 con dê giống, 2.000 cây mận; chuyển giao kỹ thuật nuôi ong mật, trồng cây dược liệu dưới tán rừng, trồng cây ăn quả ôn đới (mận, lê, cam, quýt)… Nhờ vậy, nhiều hộ đã có thu nhập từ 60 - 150 triệu đồng/năm, tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh và vững chắc. Chỉ riêng ở Bình Liêu (cũ), tỷ lệ hộ nghèo từ 43,27% (2010) xuống còn 16,53% (2015). Đến nay, các xã trong vùng dự án đạt chuẩn nông thôn mới.
Không chỉ quan tâm phát triển hạ tầng - sinh kế, Đoàn 327 còn đặc biệt chú trọng an sinh xã hội và xây dựng “thế trận lòng dân”. Bệnh xá quân - dân y Lâm trường 155 ở Hoành Mô trở thành điểm tựa chăm sóc sức khỏe của đồng bào vùng sâu, vùng xa. Bộ đội quân y thường xuyên bám bản, coi bệnh nhân như người thân. Chương trình “Nâng bước em tới trường” giúp hàng trăm học sinh nghèo có điều kiện tiếp tục học tập. Lực lượng của Đoàn cũng phối hợp tổ chức tuyên truyền pháp luật, giữ gìn bản sắc dân tộc, phòng chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết, xây dựng đời sống văn hóa mới. Nhiều chương trình “Xuân biên cương - Tết thắm tình quân dân” được tổ chức, góp phần củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, tạo ra môi trường xã hội ổn định - điều kiện tiên quyết để xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc.
Một trong những thành công lớn nhất của Đoàn 327 là cách làm “cùng ăn - cùng ở - cùng làm - cùng nói tiếng đồng bào”. Mỗi công trình hạ tầng, mỗi mô hình kinh tế hay mỗi điểm dân cư mới không chỉ là thành quả của quản lý Nhà nước, mà còn là kết quả của tình quân - dân gắn bó. Hình ảnh người lính giúp dân sửa nhà, gặt lúa, đưa bệnh nhân vượt rừng xuống trạm xá… không chỉ là câu chuyện nhân văn, mà chính là sợi dây kết nối niềm tin - yếu tố cốt lõi của thế trận phòng thủ nhân dân.
Nhờ phương pháp bám dân, bám bản và các mô hình kết hợp phát triển kinh tế - xã hội với củng cố quốc phòng - an ninh, Đoàn KT- QP 327 đã tạo dựng một mạng lưới vùng biên ổn định. Mỗi con đường, mỗi hộ dân ra biên giới, mỗi mô hình phát triển sản xuất… đều là “cột mốc sống” góp phần bảo vệ chủ quyền Tổ quốc ngay từ cơ sở.
Cùng dân dựng “lá chắn” an ninh vững mạnh
Cùng với việc phát triển kinh tế - xã hội, Đoàn KT-QP 327 luôn xác định nhiệm vụ bảo vệ biên giới, giữ vững an ninh quốc phòng là cốt lõi. Đơn vị vừa bám dân, vừa bám địa bàn, xây dựng một thế trận phòng thủ vững chắc từ cơ sở; đồng thời tạo sự gắn kết chặt chẽ giữa lực lượng vũ trang và hơn 12.190 hộ với 47.565 nhân khẩu thuộc 21 dân tộc thiểu số sinh sống trên tuyến biên giới.
Ngay từ những năm đầu, Đoàn KT-QP 327 đã phối hợp chặt chẽ với lực lượng công an, dân quân tự vệ và chính quyền địa phương triển khai các biện pháp đảm bảo an ninh, trật tự trên toàn tuyến biên giới. Hàng ngày, cán bộ, chiến sĩ tuần tra các tuyến đường chiến lược, khu vực trọng yếu, kiểm soát chặt chẽ các hoạt động qua lại biên giới, đồng thời nắm chắc tình hình dân cư và các diễn biến phức tạp, kịp thời phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, xâm nhập trái phép hay mâu thuẫn nội bộ.
Cùng với đó, Đoàn triển khai đồng bộ chương trình di dân - bố trí dân cư, hình thành hơn 17 thôn, bản mới với trên 1.200 hộ, khoảng 5.000 nhân khẩu, biến các khu vực trước đây thưa dân, khó khăn thành những cụm dân cư ổn định. Những “lá chắn mềm” này không chỉ góp phần bảo vệ đường biên, mốc giới, rừng phòng hộ và tài sản công cộng, mà còn hình thành mạng lưới nhân dân tự quản, củng cố thế trận phòng thủ liên hoàn từ cơ sở. Đến năm 2025, khoảng 85% tuyến đường biên đã có dân cư sinh sống, trong khi hơn 90% đường giao thông nông thôn trong vùng dự án được bê tông hóa, tạo thuận lợi cho việc tuần tra, cơ động lực lượng và kiểm soát các khu vực trọng yếu.
Song song với các hoạt động tuần tra và bố trí dân cư, Đoàn 327 đặc biệt chú trọng phổ biến pháp luật và chính sách tới từng thôn, bản. Trong giai đoạn 2010 - 2025, đơn vị đã phối hợp với địa phương tổ chức hàng trăm buổi tuyên truyền, trong đó riêng giai đoạn gần đây thực hiện 215 buổi với hơn 5.250 lượt người dân tham gia. Nội dung tập trung vào Luật Biên giới quốc gia, Luật Phòng chống tội phạm, các chính sách về đất đai, dân cư, nông nghiệp và an sinh xã hội. Các buổi hội thảo đầu bờ, giao lưu văn hóa, tuyên truyền tại các bản vùng sâu, vùng xa như Khe O (Lục Hồn), Pắc Cương, Lòong Vài, Phạt Chỉ (Hoành Mô), Vắn Tốc (Quảng Đức), Thán Phún (Hải Sơn) đã giúp bà con đồng bào Dao, Sán Chỉ, Tày… nắm vững quyền lợi, trách nhiệm, chủ động tham gia bảo vệ biên giới và trật tự an ninh địa phương.
Đoàn cũng thực hiện phương châm “cùng ăn - cùng ở - cùng làm - cùng nói tiếng đồng bào”, giúp cán bộ, chiến sĩ vừa hoàn thành nhiệm vụ quân sự, vừa trở thành người bạn, người thầy và người đồng hành gần gũi với bà con. Thông qua triển khai Đề án 1371, lực lượng đã tổ chức 324 buổi bồi dưỡng quốc phòng - an ninh cho các chủ hộ gia đình, góp phần tạo nền tảng pháp lý, nâng cao nhận thức và củng cố niềm tin vững chắc ngay từ cơ sở. Việc bám dân, bám bản kết hợp tuần tra, kiểm soát, hướng dẫn người dân phòng chống tệ nạn, phối hợp bảo vệ các công trình hạ tầng thiết yếu và phổ biến pháp luật đã hình thành một mạng lưới quốc phòng - an ninh vững chắc, gắn kết chặt chẽ lực lượng vũ trang và cộng đồng dân cư.
Đặc biệt, việc phổ biến pháp luật gắn với giữ gìn bản sắc văn hóa được Đoàn 327 chú trọng. Các buổi tuyên truyền hướng dẫn đồng bào thực hiện nếp sống văn minh, phòng chống hôn nhân cận huyết và tảo hôn, đồng thời bảo tồn tiếng nói, chữ viết, lễ hội truyền thống. Người dân được nâng cao nhận thức về quyền lợi và trách nhiệm trong bảo vệ chủ quyền, đồng thời chủ động tham gia các phong trào kinh tế, văn hóa, xã hội, củng cố niềm tin vào chính quyền và lực lượng vũ trang. Phong trào “Toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia”, “Thanh niên xung kích bảo vệ đường biên”, “Cụm dân cư kết nghĩa hai bên biên giới” được thúc đẩy mạnh, tạo thành nếp sống cộng đồng gắn với nhiệm vụ bảo vệ biên cương.
Nhờ phương pháp bám dân, bám bản, lực lượng Đoàn 327 đã tạo dựng thế trận lòng dân vững chắc. Các mô hình tuần tra, phổ biến pháp luật, bảo vệ biên giới và giữ gìn văn hóa dân tộc kết hợp với chương trình di dân, bố trí dân cư, cùng các công trình hạ tầng thiết yếu đã hình thành cơ sở vững chắc để duy trì an ninh, quốc phòng trên toàn tuyến biên giới. Mỗi bản làng, mỗi tuyến đường tuần tra và mỗi buổi tuyên truyền pháp luật đều phục vụ song song mục tiêu phát triển bền vững và củng cố quốc phòng, tạo sự đồng thuận mạnh mẽ giữa lực lượng vũ trang và nhân dân.
Đại tá Nguyễn Huy Phú, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Đoàn KT-QP 327, nhấn mạnh: Trước yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao, với thời cơ đan xen không ít khó khăn, thách thức, Đoàn KT- QP 327 sẽ tiếp tục phát huy truyền thống “Đoàn kết - Khẩn trương - Trung dũng - Quyết thắng”, quán triệt sâu sắc phương châm “ở đâu có dân, ở đó có quốc phòng; ở đâu có bộ đội, ở đó có đổi thay”. Thời gian tới, Đoàn 327 sẽ tiếp tục bám sát các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Quân khu và của tỉnh; tập trung hoàn thành các mục tiêu của dự án kinh tế - quốc phòng giai đoạn 2025-2030, trọng tâm là hoàn thiện hạ tầng thôn bản biên giới, bảo đảm 100% hộ dân có điện, nước hợp vệ sinh, đường giao thông, trường học, trạm xá; sắp xếp, bố trí dân cư đến các địa bàn biên giới còn ít dân, hình thành các cụm làng biên giới liên hoàn, vững chắc. Đơn vị cũng sẽ đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ, xây dựng cơ sở dữ liệu địa bàn, nâng cao hiệu quả nắm tình hình dân cư, dân tộc, tôn giáo để phục vụ công tác dân vận, tuyên truyền và giữ vững an ninh chính trị.
Nhìn lại hơn nửa thế kỷ xây dựng, Đoàn KT- QP 327 đã chứng minh rằng việc kinh tế, an ninh và quốc phòng hòa quyện có thể biến vùng biên cương gian khó thành vành đai vững chắc, nơi nhân dân là lực lượng nòng cốt, cùng quân đội dựng xây biên cương bền vững, bảo vệ chủ quyền quốc gia. Các số liệu về dân cư, các buổi phổ biến pháp luật, các tuyến tuần tra và các công trình hạ tầng chính là minh chứng sống động cho kết quả này.
Nguồn: https://baoquangninh.vn/hat-nhan-phat-trien-vung-bien-kinh-te-quoc-phong-dong-bac-3384799.html
![[Ảnh] Tổng Bí thư Tô Lâm và Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn dự Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày Truyền thống ngành thanh tra Việt Nam](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/382x610/vietnam/resource/IMAGE/2025/11/17/1763356362984_a2-bnd-7940-3561-jpg.webp)
Bình luận (0)