Theo thống kê năm 2024, Việt Nam có hơn 7 triệu người khuyết tật, chiếm khoảng 7% số dân. Tuy nhiên, nhóm đối tượng này lâu nay gần như bị bỏ quên trong thị trường thời trang phổ thông.
Thiếu trang phục phù hợp, thiếu không gian thể hiện, thiếu cả cơ hội nghề nghiệp, người khuyết tật chịu những thiệt thòi về một lĩnh vực vốn gắn với biểu đạt cá nhân và thẩm mỹ xã hội.
Sự ra đời của các chương trình thời trang dành riêng cho người khuyết tật gần đây đã đánh dấu một bước tiến nhân văn, góp phần khẳng định quyền của người khuyết tật và kêu gọi sự quan tâm của cộng đồng.
Có thể kể đến Vietnam Disability Fashion Show 2025 (VDFS 2025), sàn diễn thời trang dành cho người khuyết tật Việt Nam vừa chính thức ra mắt, do HGI Group phối hợp Hội Người khuyết tật thành phố Hà Nội, Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp và Phát triển năng lực người khuyết tật Việt Nam tổ chức.
Những người thực hiện VDFS 2025 mong muốn đây không chỉ là show diễn một lần, mà còn là mô hình phát triển bền vững thông qua dự án “Tủ thời trang tử tế” được phát động trên cả nước.
Dự án gồm 3 nội dung: Xây dựng các tủ quần áo tại trung tâm dạy nghề, hội người khuyết tật và trường học; thu gom, tái chế vải thừa từ các xưởng may, doanh nghiệp; mời gọi nhà thiết kế và cộng đồng sáng tạo trang phục phù hợp với thể trạng và mong muốn của người khuyết tật.
Ngay trong buổi ra mắt, một màn trình diễn của nhóm người mẫu khuyết tật đã chinh phục cả khán phòng, khi những con người có hoàn cảnh đặc biệt tự tin di chuyển trên sàn diễn trong những bộ trang phục được thiết kế riêng hoặc do chính họ đóng góp ý tưởng, gửi gắm thông điệp rõ ràng về năng lực hòa nhập.
Chị Lê Thị Diện (phường Tùng Thiện, Hà Nội), chia sẻ: "Chưa bao giờ tôi dám nghĩ mình có thể mặc trang phục thiết kế riêng và biểu diễn trên sân khấu cùng với chiếc xe lăn. Chương trình đã giúp tôi và nhiều anh chị em khuyết tật có thêm tự tin, động lực để tiếp tục theo đuổi điều mình yêu thích và sống có ích".
Lần đầu có một sự kiện thời trang chuyên nghiệp, bài bản dành riêng cho người khuyết tật, không chỉ ở vai trò người mẫu mà cả trong khâu thiết kế, đạo diễn, nhiếp ảnh và hậu trường.
Sự kiện sẽ chính thức diễn ra ngày 4/8 tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam với sự tham gia của 54 người mẫu-tượng trưng cho 54 dân tộc Việt Nam.
Theo nhà thiết kế Ngô Diễm Hương, người sáng lập chương trình, chủ đề “Hình dáng của ý chí” đề cao sự đa dạng và quyền bình đẳng trong hoạt động văn hóa, nghệ thuật.
Trước đó, tại Thành phố Hồ Chí Minh, chương trình “Ngân hàng thời trang” và dự án “Thời trang Hy vọng” do các đơn vị bảo trợ người khuyết tật và trẻ em mồ côi cùng một số doanh nghiệp xã hội ở Thành phố Hồ Chí Minh triển khai từ năm 2024 cũng nhận được nhiều phản hồi tích cực. Hàng trăm bộ trang phục chuyên biệt đã được thiết kế, tái chế và trao tặng cho người khuyết tật có hoàn cảnh khó khăn.
Nguyễn Châu Phương, sinh viên ngành thiết kế thời trang Trường đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh, là một trong những người trẻ mang tư duy mới mẻ và sự tâm huyết với lĩnh vực thời trang dành cho người khuyết tật - còn được gọi là "thời trang thích ứng".
Bộ sưu tập tốt nghiệp của Châu Phương dành cho phụ nữ khuyết tật lấy cảm hứng từ vẻ đẹp của mặt trăng với phong cách tối giản. “Ai cũng có quyền thể hiện bản thân qua trang phục. Khuyết tật cũng chỉ là một dạng đa dạng cơ thể”, nhà thiết kế trẻ khẳng định.
Bên cạnh các sàn diễn, nhiều người khuyết tật đang từng bước tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng thời trang. Từ thiết kế, chụp ảnh đến quản lý hậu trường, họ được đào tạo kỹ năng kết hợp với các công cụ hỗ trợ như phần mềm đọc màn hình, máy may bán tự động… giúp rút ngắn khoảng cách với nghề nghiệp chuyên môn.
Nhà thiết kế Phạm Trần Thu Hằng (Hà Nội), sáng lập thương hiệu thời trang The Mad Lab cho biết, bộ sưu tập mới nhất của chị do nhóm nhân viên khiếm thính đảm nhận nhiều khâu quan trọng, từ thiết kế đến hoàn thiện. Theo chị Thu Hằng, người khiếm thính có ưu điểm trong việc quan sát, phối màu và nhất là sự kiên nhẫn - những yếu tố quan trọng trong nghề sáng tạo.
Một mô hình tiêu biểu khác là Hợp tác xã Vụn Art (Hà Nội), do anh Lê Việt Cường, một người khuyết tật vận động, sáng lập từ năm 2018. Khởi đầu với 5 thành viên, đến năm 2025, Vụn Art đã có từ 30-40 người lao động thường xuyên làm việc tại xưởng, sản xuất các mặt hàng như tranh vải, túi xách, quần áo thời trang.
Các sản phẩm không chỉ đẹp, tinh tế mà còn đạt chứng nhận OCOP 4 sao, phân phối chính thức trên nhiều kênh thương mại được người tiêu dùng đánh giá cao.
Anh Lê Việt Cường cho biết, mô hình đào tạo của Vụn Art được xây dựng theo hướng từng bước, phù hợp khả năng mỗi người. Từ phác thảo, cắt ghép đến hoàn thiện sản phẩm, người khuyết tật được hướng dẫn để có thể sống độc lập và có thu nhập ổn định.
Theo nhà thiết kế Ngô Diễm Hương, thay vì coi thời trang cho người khuyết tật như một hoạt động từ thiện, cần xác định đây là một phân khúc thị trường thực thụ: có nhu cầu, có người dùng, có lao động, có sáng tạo.
Cùng quan điểm, ông Phạm Văn Thành, Chủ tịch Hội Thanh niên Khuyết tật Việt Nam nhấn mạnh: “Chúng tôi không muốn là gánh nặng. Chúng tôi muốn sống có ích, có nghề nghiệp, có sinh kế, được làm chủ cuộc đời”.
Tuy nhiên, không thể phủ nhận những rào cản lớn vẫn đang tồn tại: Thiếu chương trình đào tạo bài bản, thiếu hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất các dòng trang phục chuyên biệt, định kiến xã hội về người khuyết tật trong lĩnh vực thẩm mỹ vẫn hiện hữu.
Nhiều hãng thời trang lớn chưa sẵn sàng gắn thương hiệu với nhóm khách hàng đặc biệt này vì lo ngại ảnh hưởng đến hình ảnh thương mại. Trong khi đó, phần lớn người khuyết tật còn mang tâm lý e ngại, chưa quen thể hiện bản thân do từng chịu tổn thương về ánh nhìn thương hại.
Do đó, ngoài việc tạo sân chơi, cần thiết hơn là truyền thông nhất quán để thay đổi góc nhìn toàn xã hội. Việc thúc đẩy thời trang dành cho người khuyết tật theo hướng chuyên nghiệp, có chiều sâu sẽ cần thời gian và sự phối hợp liên ngành. Một số giải pháp cần sự đồng bộ và lâu dài gồm: Phát triển hệ thống đào tạo nghề linh hoạt theo từng dạng khuyết tật; khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào sản phẩm chuyên biệt; xây dựng mạng lưới sản xuất và tiêu thụ bền vững; truyền thông chuyển từ trợ giúp sang trao quyền.
Theo Phó Chủ tịch Hội Người khuyết tật Thành phố Hà Nội Phạm Thanh Hường, Hội đã chính thức ký kết thỏa thuận hợp tác với Ban tổ chức VDFS Show 2025, với những vai trò cụ thể là kết nối các hội viên có năng lực nghệ thuật, thiết kế, trình diễn tham gia các hoạt động thời trang và nghệ thuật; đóng góp ý kiến chuyên môn về quá trình tiếp cận và hòa nhập; huy động nguồn lực xã hội.
Thời trang của người khuyết tật và dành cho người khuyết tật vẫn còn mới mẻ tại Việt Nam, nhưng những bước đi ban đầu như VDFS 2025, "Thời trang Hy vọng" hay Vụn Art đã cho thấy những tín hiệu tích cực.
Đằng sau một chiếc áo vừa vặn là câu chuyện về sự đồng cảm trong thiết kế. Đằng sau ánh đèn sân khấu là hành trình vượt qua mặc cảm để khẳng định giá trị bản thân.
Thời trang không chỉ là biểu tượng tôn vinh vẻ đẹp, tài năng và ý chí của người khuyết tật, mà còn có thể trao cho họ sinh kế bền vững.
Nguồn: https://nhandan.vn/huong-di-moi-cho-nganh-cong-nghiep-sang-tao-post898422.html
Bình luận (0)