Joseph Nye, cha đẻ thuật ngữ 'quyền lực mềm', qua đời ở tuổi 88

Joseph Nye - Ảnh 1. — Chân dung ông Joseph Nye - cha đẻ thuật ngữ “quyền lực mềm" - Ảnh: Financial Times

Mất mát lớn của giới học thuật

Theo báo Le Monde (Pháp), nhà khoa học chính trị Joseph Nye - một trong những học giả có ảnh hưởng sâu rộng nhất trong lĩnh vực quan hệ quốc tế, người đặt nền móng cho khái niệm "quyền lực mềm", đã qua đời ở tuổi 88 vào ngày 6-5.

Sự ra đi của ông đánh dấu sự kết thúc của một hành trình học thuật và phục vụ công chúng kéo dài hơn sáu thập kỷ.

Cựu ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã bày tỏ lòng kính trọng sâu sắc trước mất mát này: "Ít ai có thể đóng góp nhiều như ông Joseph Nye cho nguồn vốn về trí tuệ và sự hiểu biết về thế giới, cũng như vị thế của nước Mỹ trong đó".

Báo Financial Times cho rằng ông Joseph Nye ra đi trong bối cảnh Mỹ đang đối mặt với thách thức ngày càng gia tăng trên trường quốc tế.

Cựu cố vấn cấp cao về châu Á tại Nhà Trắng Dennis Wilder nhận định: "Chúng ta đang trải qua tình trạng thiếu hụt những người am hiểu văn hóa châu Á, và điều này sẽ để lại những hệ quả lâu dài".

Di sản đồ sộ

Ông Joseph Nye là học giả xuất sắc, tốt nghiệp tiến sĩ tại Đại học Harvard năm 1964 và là một trong những giảng viên đầu tiên Trường Harvard Kennedy (HKS).

Ông sau đó cũng đảm nhiệm công việc hiệu trưởng Trường Harvard Kennedy (1995-2004) và đã biến nơi đây thành trung tâm đào tạo các nhà lãnh đạo và nhà hoạch định chính sách hàng đầu thế giới.

Ông Joseph Nye còn được biết đến rộng rãi với khái niệm "quyền lực mềm" - cách một quốc gia đạt được mục tiêu thông qua sức hấp dẫn văn hóa, chính trị và chính sách ngoại giao, thay vì cưỡng ép hay mua chuộc. Đây là một đóng góp nền tảng trong tư duy chiến lược và ngoại giao hiện đại.

Bên cạnh đó cùng với Robert Keohane, ông Joseph Nye đưa ra lý thuyết "sự phụ thuộc phức tạp" - cho rằng trong một thế giới ngày càng kết nối, kinh tế đóng vai trò quan trọng hơn sức mạnh quân sự trong quan hệ quốc tế.

Ngoài học thuật, ông Joseph Nye có sự nghiệp phục vụ công chúng ấn tượng. Ông từng giữ các chức vụ quan trọng như chủ tịch Hội đồng Tình báo quốc gia và trợ lý bộ trưởng Quốc phòng dưới thời tổng thống Jimmy Carter và Bill Clinton.

Ông góp phần xây dựng chiến lược an ninh của Mỹ với thế giới, đặc biệt là ở châu Á. Chủ tịch Viện An ninh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương Randall Schriver ca ngợi ông Joseph Nye là người "đã để lại những đóng góp không thể đếm xuể cho an ninh quốc gia của Mỹ".

Chỉ trích Tổng thống Trump

Trong những năm gần đây, ông Joseph Nye không ngần ngại chỉ trích Tổng thống Donald Trump vì không hiểu được bản chất và giá trị của quyền lực mềm.

"Chủ nghĩa hiện thực đích thực không loại bỏ quyền lực mềm. Nhưng những người tự luyến cực đoan như ông Trump thì không phải là những người thực tế" - ông Joseph Nye viết trong một bài báo trên Financial Times.

Ông Joseph Nye cảnh báo rằng "quyền lực mềm của đất nước đang suy yếu và bị lãng phí": "Về cơ bản, những điều ông Trump làm cho thấy rằng ông không nghĩ đến nước Mỹ trước tiên, ông chỉ nghĩ đến nước Mỹ mà thôi".

Nhưng cuối cùng ông vẫn tin vào sức mạnh bền bỉ của nước Mỹ: "Tôi có xu hướng lạc quan về sức mạnh mềm của Mỹ vì tôi nghĩ rằng chúng ta có rất nhiều khả năng phục hồi. Đây là một giai đoạn tồi tệ, nhưng tôi nghĩ chúng ta sẽ vượt qua được".