Kiến tạo đô thị thông minh từ 'đột phá' chính quyền số - Bài cuối: Hướng đến chính quyền hiệu năng, hiệu quả

Với việc xác định chuyển đổi số không chỉ là mục tiêu mà là động lực thúc đẩy sự phát triển bền vững, Thành phố đang từng bước kiến tạo một Thành phố thông minh, nơi mọi người dân và doanh nghiệp đều được thụ hưởng những dịch vụ tiện ích, chất lượng cao nhất.

Chú thích ảnh — Người cao tuổi được xem là đối tượng yếu thế trong việc tiếp cận với dịch vụ công trực tuyến.

Không ít 'rào cản'

Cùng với những kết quả đạt được khá toàn diện, TP. Hồ Chí Minh vẫn phải đối mặt với những thách thức mang tính “điểm nghẽn” về nguồn nhân lực hành chính cơ sở và năng lực số của công dân.

Ông Nguyễn Tấn Phong, Phó Giám đốc Sở Nội vụ TP. Hồ Chí Minh đã chỉ ra thực trạng “vừa thừa, vừa thiếu” cán bộ chuyên môn: “Qua xác định sơ bộ, Thành phố có khoảng 1.065 vị trí công thừa; trong đó, chủ yếu ở các vị trí không di chuyển như văn thư, công tác văn phòng, nhưng lại thiếu 965 vị trí ở các lĩnh vực chuyên môn then chốt như: tài chính, xây dựng, quy hoạch, đất đai, y tế và công nghệ thông tin”.

Sự thiếu hụt nhân lực chuyên môn sâu tại cấp cơ sở là “điểm nghẽn” khiến chính quyền khó đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người dân. Thực tế ghi nhận tại xã Bà Điểm, một trong bốn địa phương có quy mô dân số vượt 200.000 người ở TP. Hồ Chí Minh, từ ngày 1/7, cường độ làm việc của cán bộ, công chức rất cao. Mỗi công chức phải đảm nhận từ 5 đến 7 đầu việc, thường xuyên tăng ca, làm thêm vào cuối tuần.

Ông Lê Văn Quang Vinh, Trưởng phòng Kinh tế xã Bà Điểm chia sẻ: “Dù áp lực công việc rất lớn, lực lượng cán bộ, công chức đều phải cố gắng hết sức để hoàn thành nhiệm vụ. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài sẽ có người không “trụ” lại được mà phải rời đi. Chưa kể, những công chức phụ trách đất đai, quy hoạch, nếu thường xuyên quá tải công việc sẽ khó tránh những sai sót, hoặc chậm tiến độ”.

Phó Chủ tịch UBND xã Bà Điểm Trần Thúy Hương nhìn nhận, cho đến nay xã đã có gần 10 trường hợp xin nghỉ việc do áp lực công việc, khiến cho lực lượng công chức của xã đã ít càng thiếu trầm trọng hơn.

“Hiện tại, mỗi phòng chức năng ở xã chỉ có một trưởng một phó nên rất khó “tải” hết khối lượng công việc khổng lồ của “siêu phòng”. Nếu có thể “chia lửa” cho các phó phòng phụ trách từng mảng chuyên môn cụ thể, thì tôi tin rằng áp lực công việc đối với lãnh đạo phòng trong việc điều hành và xử lý công việc sẽ giảm bớt”, bà Trần Thúy Hương phân trần.

Song song với “rào cản” về bài toán nhân lực trong khu vực công, thì tâm lý ngại thay đổi thói quen nộp hồ sơ trực tiếp của người dân cũng khiến cho quá trình xây dựng chính quyền số ở TP. Hồ Chí Minh gặp không ít khó khăn. Một bộ phận người dân ít sử dụng công nghệ dẫn đến tỷ lệ chuyển đổi sang nộp hồ sơ thủ tục hành chính trực tuyến chưa đạt mức lý tưởng.

Bà Nguyễn Thị Thu Dung, Trưởng phòng Văn hóa Xã hội phường Xuân Hòa chia sẻ, thời gian qua, tỷ lệ hồ sơ tiếp nhận trực tuyến của phường đạt trên 85%. Tuy nhiên, để đạt tỷ lệ 100% với hồ sơ trực tuyến là rất khó, do nhiều người dân không chịu thay đổi thói quen nộp trực tiếp, cũng có người ngại tìm hiểu về công nghệ.

“Phường đã tích cực tuyên truyền, vận động, đồng thời triển khai lực lượng xuống địa bàn để hướng dẫn, hỗ trợ người dân kích hoạt tài khoản định danh và thực hiện các thủ tục hành chính trực tuyến. Nhưng hiệu quả chưa cao, do phường vẫn còn một bộ phận người cao tuổi và tiểu thương có tâm lý ngại thay đổi và luôn giữ thói quen đến làm thủ tục trực tiếp”, bà Nguyễn Thị Thu Dung bộc bạch.

Ngoài ra, sự chênh lệch giữa những người đủ kỹ năng, kiến thức làm chủ công nghệ và những người không có hoặc rất ít sử dụng công nghệ (còn gọi là khoảng trống kỹ năng số) đang là một thách thức không nhỏ cho TP. Hồ Chí Minh trong việc xây dựng chính quyền số. Điều này dẫn đến độ “vênh” đáng kể giữa khả năng cung cấp dịch vụ công trực tuyến của chính quyền và khả năng thụ hưởng của người dân.

Theo chuyên gia hành chính công Nguyễn Tuấn Anh, thì chính quyền số muốn thành công thì không thể thiếu công dân số. Nếu như chính quyền hiện đại hóa quy trình quản trị, thì công dân phải đủ năng lực để làm chủ công nghệ.

“Điều này đòi hỏi TP. Hồ Chí Minh cần đi đầu trong việc phổ cập kỹ năng số đại trà, từ trường học, cơ sở đào tạo nghề đến trung tâm văn hóa cộng đồng”, Thạc sĩ Nguyễn Tuấn Anh gợi mở.

Tất cả vì sự hài lòng của người dân

Sau hơn 4 tháng vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, chuyển đổi số đã giúp TP. Hồ Chí Minh rút ngắn đáng kể thời gian giải quyết thủ tục hành chính, tăng tính minh bạch. Người dân và doanh nghiệp nhận được sự phục vụ nhanh chóng và chính xác hơn.

Sự quyết tâm của Lãnh đạo Thành phố được thể hiện qua việc đầu tư vào nguồn nhân lực, hơn 40.000 lượt cán bộ, công chức, viên chức được tập huấn về trí tuệ nhân tạo (AI) và chuyển đổi số. Đây cũng là yếu tố cốt lõi giúp TP. Hồ Chí Minh tự tin trong chiến lược xây dựng chính quyền số, hiện đại, trong đó cải cách hành chính đi đôi với đột phá công nghệ.

Các chuyên gia đánh giá rằng “vị thế đầu tàu và nền tảng vững chắc chính là “điểm tựa” quan trọng để TP. Hồ Chí Minh hiện thực hóa mục tiêu xây dựng chính quyền số và đô thị thông minh.

Thạc sĩ Nguyễn Tuấn Anh đề xuất: “Mục tiêu đặt ra là giảm ít nhất một phần ba khối lượng công việc thủ công cho cán bộ cơ sở. Song song đó là việc điều hành tập trung và hỗ trợ từ xa. Cùng với đó là kho dữ liệu lớn về dân cư, đất đai, an sinh xã hội cần được tích hợp đồng thời phát triển trợ lý ảo phục vụ người dân 24/7 để giảm tải cho bộ máy hành chính”.

Trong khi đó, Tiến sĩ Trần Quý, Viện trưởng Viện Phát triển Kinh tế số Việt Nam nhìn nhận, bức tranh chuyển đổi số hiện nay của TP. Hồ Chí Minh được định hình rất rõ ràng. Đó không chỉ là những mục tiêu trên giấy, mà đã được cụ thể hóa bằng những “đường đi, nước bước” khoa học, có định lượng thời gian và đặc biệt là dựa trên tình hình thực tế trong từng khâu triển khai. Trong đó bao gồm cả quyết tâm và cam kết mạnh mẽ của Lãnh đạo Thành phố trong xây dựng chính quyền số.

Cùng quan điểm, Chuyên gia về chiến lược chuyển đối số Vũ Tuấn Anh cũng nhìn nhận, cốt lõi của thành công không nằm ở nền tảng kỹ thuật mà ở nhận thức về chuyển đổi số trong lãnh đạo. “Sự chủ động và quyết tâm của đội ngũ lãnh đạo là yếu tố then chốt để TP. Hồ Chí Minh thực hiện thành công các mục tiêu đột phá: từ việc tăng cường kỷ cương hành chính, hoàn thành nhiệm vụ kinh tế - xã hội cho đến thúc đẩy chuyển đổi số bền vững trên mọi lĩnh vực”, ông Vũ Tuấn Anh nói.

Nhấn mạnh tính cấp thiết của việc đưa công nghệ số vào quản trị, điều hành chính quyền địa phương hai cấp, lấy hiệu quả phục vụ người dân và doanh nghiệp làm mục tiêu cao nhất, Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Được nhấn mạnh, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số để quản lý, điều hành linh hoạt, thông minh, xử lý kịp thời những bất cập phát sinh, rà soát và chuẩn bị kế hoạch mang tính trung hạn để thúc đẩy các trọng tâm của Thành phố trong giai đoạn 2026 – 2030, bảo gồm cả chính quyền số.

Đặt lợi ích của người dân làm mục tiêu cao nhất, Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh yêu cầu các cơ quan hoạch định chính sách phải đảm bảo mọi nỗ lực chuyển đổi số đều hướng tới cải thiện chất lượng sống, giải quyết các vấn đề thực tiễn của người dân từ đó tạo ra môi trường thuận lợi để người dân tự nguyện tham gia và thụ hướng lợi ích do dịch vụ công trực tuyến đem lại.

Chiến dịch phổ cập kỹ năng số từ mô hình “bình dân học vụ số” cũng được cho là giải pháp nhanh và hiệu quả nhất trong việc thân thiện hóa công nghệ và đào tạo thực tiễn để người dân dễ dàng tiếp cận và sử dụng dịch vụ công trực tuyến. Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng hiến kế duy trì các điểm hỗ trợ cố định tại các “tế bào cơ sở” (UBND cấp xã) vào cuối tuần. Đây là nơi cán bộ và đội ngũ công chức luân phiên hỗ trợ người dân thực hiện giao dịch, kích hoạt tài khoản số, tạo thói quen và sự tin tưởng vào môi trường dịch vụ công trên không gian mạng.Thực tế vận hành mô hình hai cấp cho thấy, TP. Hồ Chí Minh đã thành công đưa công nghệ số trở thành "trụ cột" cốt lõi, kiến tạo một bộ máy chính quyền số tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Mặc dù còn những thách thức, nhưng với vị thế, sự quyết tâm và cam kết mạnh mẽ của Lãnh đạo, TP. Hồ Chí Minh đang dần hiện thực hóa mục tiêu trở thành một siêu đô thị thông minh từ chính những “đột phá” trong xây dựng chính quyền số.

Nguồn: https://baotintuc.vn/kinh-te/kien-tao-do-thi-thong-minh-tu-dot-pha-chinh-quyen-so-bai-cuoi-huong-den-chinh-quyen-hieu-nang-hieu-qua-20251107075405808.htm