Lần đầu trưng bày bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara hoàn chỉnh

Chiều 19.11, Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng khai mạc trưng bày chuyên đề Bảo vật quốc gia - Di sản trong lòng Đà Nẵng, giới thiệu 19 bảo vật quốc gia của TP.Đà Nẵng mới. Trong đó, lần đầu tiên, bản gốc tượng Bồ tát Tara xuất hiện cùng với 2 pháp khí thất lạc từ khoảng nửa thế kỷ qua.

Bảo tượng Bồ tát Tara được đặt trong phòng trưng bày với hệ thống bảo vệ, an ninh đặc biệt cùng với lồng kính cường lực.

Bản gốc tượng Bồ tát Tara gây ấn tượng mạnh ngay từ cái nhìn đầu tiên bởi vẻ đẹp quyền uy được kết tinh trong khối đồng cổ có màu xanh lục bên ngoài.

Lần đầu trưng bày bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara hoàn chỉnh - Ảnh 1. — Bản gốc bảo vật tượng Bồ tát Tara có lớp đồng màu xanh rất đẹp mắt

Tượng Bồ tát Tara đứng thẳng, dáng người mềm mại với vòng eo thắt và mái tóc búi cao được tạo hình tỉ mỉ.

Đáng chú ý, sau gần 2 năm từ cuộc hoàn nguyên lịch sử giữa bản gốc tượng với 2 vật cầm tay được xác định là đóa sen và vỏ ốc, đây là lần đầu tiên, bức tượng xuất hiện với sự hoàn chỉnh đặc biệt.

Trong đó, vật cầm tay phải của pho tượng là đóa sen, ở tay trái là vỏ ốc. Một cán bộ bảo tàng cho biết, 2 di vật được lắp ghép tạm thời để phục vụ công chúng thưởng lãm mà chưa sử dụng chất kết dính nào.

Lần đầu trưng bày bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara hoàn chỉnh - Ảnh 2.

Lần đầu trưng bày bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara hoàn chỉnh - Ảnh 3.

Lần đầu trưng bày bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara hoàn chỉnh - Ảnh 4.

Lần đầu tiên sau hàng chục năm, 2 vật cầm tay của tượng Bồ tát Tara mới được ráp nối với thân tượng

ẢNH: HOÀNG SƠN

Theo đánh giá ban đầu, cả 2 vật cầm tay của pho tượng được khớp nối chính xác, với độ khít gần như nguyên bản. Dù vậy, quan sát kỹ có thể thấy được vết đứt rời giữa pho tượng với 2 vật cầm tay này, qua đó giúp công chúng hình dung được sự thăng trầm trong lịch sử của pho tượng.

Trong một bài viết về pho tượng Bồ tát Tara, nhà nghiên cứu Hồ Xuân Tịnh (nguyên Phó giám đốc Sở VH-TT-DL Quảng Nam), cho biết đối chiếu vết gãy trên 2 bàn tay pho tượng với vết gãy trên di vật, có thể khẳng định tay phải tượng Tara cầm đóa sen, tay trái cầm con ốc chứ không phải quả cau như lầm tưởng của người dân.

Lần đầu trưng bày bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara hoàn chỉnh - Ảnh 5. — Sự khớp nối 2 di vật lên thân tượng khá hoàn chỉnh

Trong quan niệm Phật giáo, hoa sen tượng trưng cho sự thanh khiết và năng lực sinh hóa; còn con ốc – pháp loa là một trong những pháp khí của Quán Thế Âm Bồ tát, biểu trưng cho âm thanh giáo pháp của Đức Phật.

Kết hợp với hình tượng Amoghasiddhi được thể hiện ngồi dưới tán rắn Mucalinda 7 đầu trên búi tóc của Bồ Tát, 2 pháp khí này góp phần xác nhận danh hiệu của pho tượng Đồng Dương là Bồ tát Tara – một hóa thân nữ của Quán Thế Âm.

Lần đầu trưng bày bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara hoàn chỉnh - Ảnh 6. — Hai vật cầm tay được xác định là đóa sen nằm ở tay phải và con ốc nằm ở tay trái

Ông Tịnh nhận định, việc 2 pháp khí gồm đóa sen và con ốc trở về với pho tượng Tara giúp tái hiện trọn vẹn giá trị của một bảo vật quốc gia.

Nhà nghiên cứu Hồ Xuân Tịnh kể thêm, vào ngày 10.8.1978, một nhóm người dân thôn Đồng Dương (xã Bình Định Bắc, H.Thăng Bình, Quảng Nam) trong lúc đào gạch đã tình cờ phát hiện pho tượng đồng Bồ tát Tara khá lớn ở độ sâu khoảng 1,5 m, cách khu đền thờ chính chừng 100 m.

Lần đầu trưng bày bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara hoàn chỉnh - Ảnh 7.

Lần đầu trưng bày bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara hoàn chỉnh - Ảnh 8.

Lần đầu trưng bày bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara hoàn chỉnh - Ảnh 9.

Để có được sự xuất hiện của tượng Bồ tát Tara, ngành chức năng TP.Đà Nẵng đã mất hàng chục năm tìm kiếm, lưu giữ và thực hiện các thủ tục

ẢNH: HOÀNG SƠN

Pho tượng Bồ Tát được chuyển về Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng vào năm 1981.

Theo người dân địa phương, khi pho tượng vừa được tìm thấy, một số người lầm tưởng 2 vật cầm tay là kim loại quý nên đã bẻ gãy mang đến tiệm kim hoàn kiểm tra.

Sau đó, UBND xã Bình Định đã thu hồi và cất giữ 2 di vật này. Khi đại diện Bảo tàng Quảng Nam - Đà Nẵng đến làm việc với UBND H.Thăng Bình và xã Bình Định để xin tiếp nhận hiện vật, phía xã cho biết 2 pháp khí đã bị làm thất lạc.

Phải đến cuối năm 2019, UBND xã Bình Định Bắc mới chính thức bàn giao 2 pháp khí cho Bảo tàng Quảng Nam.

Lần đầu trưng bày bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara hoàn chỉnh - Ảnh 10. — Trong vòng 1 tháng, người dân và du khách sẽ có cơ hội chiêm ngưỡng bảo tượng Bồ tát Tara bản gốc bằng đồng

Sau khi tiếp nhận, Bảo tàng Quảng Nam thống nhất chuyển giao 2 di vật cho Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng để bảo quản và trưng bày. Tuy nhiên, thủ tục giao, nhận hiện vật giữa các cơ quan chuyên môn khá phức tạp khiến quá trình chuyển giao kéo dài gần 4 năm.

Lần đầu trưng bày bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara hoàn chỉnh - Ảnh 11. — Du khách chăm chú nghe thuyết trình về Ekamukhalinga/Linga có một đầu thần (phiên bản). Hiện vật được trưng bày tại Bảo tàng Mỹ Sơn năm 2013 và được công nhận là bảo vật quốc gia năm 2015

Đến ngày 9.12.2023, sau khi có sự thống nhất của lãnh đạo tỉnh Quảng Nam và TP.Đà Nẵng, Bảo tàng Quảng Nam đã chính thức bàn giao 2 pháp khí của bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara Đồng Dương cho Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng.

Lần đầu trưng bày bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara hoàn chỉnh - Ảnh 12. — Thạp đồng Đông Sơn (tại Hội An, TP.Đà Nẵng), niên đại thế kỷ 3 – 1 TCN, chất liệu đồng, cao 58 cm, đường kính miệng 39 cm, đường kính chân đế 35,5 cm, nặng 13,6 kg. Hiện lưu giữ tại bộ sưu tập tư nhân Lương Hoàng Long

Lần đầu trưng bày bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara hoàn chỉnh - Ảnh 13. — Bảo vật trống đồng Đông Sơn, niên đại thế kỷ 3 - 2 TCN, chất liệu đồng, cao 35,5 cm, đường kính mặt 49,5 cm, đường kính chân 56 cm, nặng 18 kg. Hiện lưu giữ tại bộ sưu tập tư nhân Lương Hoàng Long

Liên quan đến trưng bày chuyên đề Bảo vật quốc gia – Di sản trong lòng Đà Nẵng (diễn ra đến hết ngày 25.12), bà Lê Thu Trang, Giám đốc Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng, cho biết sự kiện lần đầu giới thiệu đến công chúng 19 bảo vật quốc gia của Đà Nẵng, với 14 hiện vật gốc, 2 phiên bản và 3 hiện vật được trình bày qua tư liệu, hình ảnh do yêu cầu bảo quản.

Trưng bày phản ánh bức tranh văn hóa phong phú của thành phố, nơi hội tụ các nền văn hóa Sa Huỳnh, Đông Sơn và Champa.