Nét đẹp chợ phiên vùng cao Lai Đồng

Mỗi vùng quê đều mang trong mình những nét văn hoá đặc sắc, tạo nên bản sắc riêng biệt của cộng đồng cư dân. Ở xã Lai Đồng, nét đẹp ấy được thể hiện rõ nét qua những phiên chợ vùng cao đậm đà bản sắc dân tộc, nơi không chỉ diễn ra hoạt động giao thương hàng hoá mà còn là không gian văn hoá cộng đồng gắn bó bao đời nay.

Xã Lai Đồng ngày nay được sáp nhập từ các xã Kiệt Sơn, Đồng Sơn, Tân Sơn và Lai Đồng. Bà con trong xã chủ yếu là người dân tộc thiểu số. Chợ Lai Đồng được xem là chợ trung tâm của khu vực, mỗi tuần họp hai phiên chính vào thứ Hai và thứ Sáu.

Từ sáng sớm, khi sương mờ còn bao phủ quanh những ngọn núi, từng tốp người từ các bản làng xa đã xuống chợ, mang theo những sản vật của núi rừng, của nương rẫy để trao đổi, buôn bán.

Chợ phiên Lai Đồng họp vào thứ Hai và thứ Sáu hàng tuần

Mỗi phiên chợ không chỉ là nơi mua bán hàng hoá mà còn là nơi người dân trao nhau những câu chuyện mùa màng, chuyện gia đình, kết nối tình làng nghĩa xóm, góp phần gắn kết cộng đồng.

Điểm đặc biệt của chợ phiên Lai Đồng là sự phong phú, đa dạng của các mặt hàng, phần lớn là sản vật địa phương. Ngay từ cổng chợ, người mua dễ dàng bắt gặp các bà, các chị bày bán những bó rau rừng xanh mướt, những mẻ xôi ngô thơm nức mũi.

Các mặt hàng nông sản truyền thống được bán tại chợ phiên

Chị Đặng Thị Bình – người dân ở Bến Thân, cách chợ khoảng 10km – chia sẻ rằng, cứ mỗi phiên chợ, chị dậy từ tinh mơ, đồ ngô, chia thành từng túi nhỏ giá 10.000 đồng. “Mỗi phiên, tôi bán khoảng 30 đến 40 túi. Ngô ở đây thơm, dẻo, được nhiều người ưa thích, có khi chưa hết buổi sáng đã bán hết hàng”, chị Bình nói vui.

Thuốc hạ sốt, rau dớn rừng được hái từ trên núi mang xuống bán tại các phiên chợ

Không chỉ có ngô nương, chợ còn nổi bật với các gian hàng thổ cẩm đủ sắc màu rực rỡ và những loại cây thuốc quý từ rừng. Đồng bào dân tộc Dao, Mường mang xuống chợ những vị thuốc dân gian như thuốc chữa đau bụng, đau dạ dày, xương khớp, thuốc mát gan, bổ máu, thuốc hạ sốt... Chị Lan – người Dao ở xóm Dáy, xã Thu Cúc – không biết đi xe, nên mỗi phiên chợ đều được chồng đưa xuống. Chị mang theo những bó rau rừng, những gói thuốc nam được hái trên những ngọn núi cao. “Mỗi bó rau bán 15 nghìn đồng. Tôi hái ở xa lắm, mỗi phiên chợ phải hái từ 40 đến 50 bó mới đủ bán”, chị chia sẻ.

Những gian hàng giản dị nhưng tràn đầy sắc màu của cuộc sống vùng cao, vừa phản ánh đời sống sản xuất tự nhiên của bà con, vừa mang lại cho phiên chợ không khí ấm áp, gần gũi, đậm đà bản sắc địa phương.

Anh Thường – một tiểu thương đến từ Nghệ An, hiện sinh sống tại xã Thanh Ba – cho biết anh nắm rất rõ lịch các buổi chợ phiên trong vùng: Chợ Xuân Đài họp vào vào thứ Bảy, Lai Đồng thứ Hai và thứ Sáu, Tân Phú vào thứ Sáu, Chủ nhật và chợ Thu Ngạc vào các ngày 1, 4, 7 âm lịch... Anh đi khắp các phiên chợ để buôn bán, chủ yếu là hành, tỏi, bánh gio, mật mía và các mặt hàng gia dụng đơn giản. Anh nhận xét: “Vào các ngày họp phiên, chợ đông hơn hẳn ngày thường. Người dân nơi đây thật thà, dân dã, ít mặc cả. Cả tuần có phiên là họ háo hức xuống chợ mua sắm”.

Trước kia, anh Thường chủ yếu bán hoa phong lan rừng. Nhưng khi hoa lan rừng không còn được ưa chuộng như trước, anh chuyển sang các mặt hàng thiết yếu khác. Với anh, các phiên chợ không chỉ là nơi buôn bán mà còn là nơi gắn bó, thân quen như một phần cuộc sống thường nhật.

Theo đồng chí Nguyễn Thị Ngọc – Phó phòng Văn hoá Xã hội xã Lai Đồng – chợ phiên đóng vai trò rất quan trọng trong đời sống kinh tế - xã hội của người dân địa phương. “Chợ Lai Đồng là chợ đầu mối quan trọng, tập trung buôn bán, thu mua nông sản, đặc sản của bà con. Đây còn là nơi giúp nông sản vùng cao có đầu ra, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân, phát triển kinh tế hộ gia đình”.

Chợ phiên không chỉ là nơi giao lưu buôn bán mà còn góp phần giữ gìn những nét văn hoá truyền thống đặc sắc của mỗi địa phương

Bên cạnh giá trị kinh tế, chợ phiên còn có ý nghĩa văn hoá sâu sắc. Nó lưu giữ và lan toả những nét đẹp truyền thống của cộng đồng dân tộc thiểu số nơi đây: Từ trang phục thổ cẩm, những món ăn dân dã, tiếng nói, tiếng cười, đến cách ứng xử mộc mạc, chân tình. Trong bối cảnh phát triển hiện đại, những phiên chợ như thế này càng trở nên quý giá, là điểm tựa tinh thần, là không gian bảo tồn văn hoá cộng đồng.

Hiện nay, nhiều địa phương miền núi đang từng bước phát triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái gắn với bảo tồn bản sắc văn hoá. Chợ phiên Lai Đồng hoàn toàn có thể trở thành một điểm đến hấp dẫn với du khách gần xa. Không cần tô vẽ cầu kỳ, chỉ bằng những gì mộc mạc, giản dị nhất – những sản vật địa phương, những nụ cười thân thiện, những gian hàng nhỏ đầy sắc màu núi rừng – cũng đủ để tạo nên một nét riêng khó quên.

Để làm được điều đó, chính quyền địa phương cần có giải pháp phù hợp nhằm gìn giữ và phát huy giá trị chợ phiên truyền thống: Quy hoạch, nâng cấp cơ sở hạ tầng chợ; tổ chức không gian buôn bán gọn gàng, thuận tiện; khuyến khích người dân giữ gìn bản sắc văn hoá trong hoạt động buôn bán; đồng thời kết nối với các tour, tuyến du lịch sinh thái của tỉnh.

Với sự quan tâm của chính quyền và ý thức của người dân, tin rằng những phiên chợ vùng cao Lai Đồng sẽ không chỉ tiếp tục phát huy vai trò trong giao thương hàng hoá, phát triển kinh tế mà còn trở thành điểm sáng trong bản đồ văn hoá – du lịch của tỉnh Phú Thọ.

Vĩnh Hà

Nguồn: https://baophutho.vn/net-dep-cho-phien-vung-cao-lai-dong-241382.htm