Người giữ lửa lịch sử qua bộ sưu tập ‘Bạc Cụ Hồ’

Chú thích ảnh — Người giữ lửa lịch sử qua bộ sưu tập "Bạc Cụ Hồ".

Tuyên ngôn độc lập bằng tiền tệ "Bạc Cụ Hồ"

Câu chuyện về bộ sưu tập tiền đầu tiên của đất nước không chỉ là về những con số và mệnh giá mà là một hành trình ngược dòng thời gian. Ông Huỳnh Minh Hiệp là một người "giữ hồn" cho di sản, đã dành hơn ba thập kỷ để kết nối những mảnh vỡ của quá khứ và tái hiện lại một phần hào hùng của lịch sử dân tộc.

Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời trong bối cảnh "ngàn cân treo sợi tóc". Chính quyền cách mạng non trẻ phải đối mặt với thù trong, giặc ngoài và một nền kinh tế kiệt quệ. Giữa bối cảnh đó, thực dân Pháp nổ súng tái chiếm Nam Bộ, âm mưu đặt lại ách thống trị. Trong hoàn cảnh ấy, việc xây dựng một nền tài chính độc lập là nhiệm vụ sống còn. Đảng, Chính phủ và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhận thức sâu sắc rằng, Việt Nam phải có hệ thống tiền tệ của riêng mình, để khẳng định chủ quyền quốc gia.

Bộ tiền đầu tiên với tên gọi chính thức là "bạc tài chính" đã ra đời. Nhưng nhân dân đã trìu mến gọi nó là "Bạc Cụ Hồ", bởi lần đầu tiên trong lịch sử, hình ảnh vị lãnh tụ kính yêu được trân trọng in trên tiền tệ. Đây không chỉ là một quyết định về thiết kế mà là một hành động mang tầm vóc lịch sử, biến những đồng xu, tờ giấy bạc thành biểu tượng mạnh mẽ của độc lập dân tộc và đoàn kết toàn dân.

Ngay cả những khiếm khuyết của bộ tiền: Chất liệu là giấy dó thô sơ, những "dị bản" với màu sắc và kích thước khác nhau do được in ở các chiến khu bí mật, cũng là minh chứng hùng hồn cho sự kiên cường và sáng tạo của một chính quyền trong thời chiến.

Mỗi đồng tiền trong bộ sưu tập của ông Hiệp là một phần lịch sử sống động. Ông Hiệp chia sẻ: "Tiền xu được đúc trước tiền giấy. Năm 1945, đồng 20 xu được đúc bằng nhôm với hình ngôi sao. Đến năm 1946, ba mệnh giá khác ra đời: 5 hào (hình đỉnh lư), 1 đồng (chân dung Bác Hồ nhìn nghiêng) và 2 đồng (chân dung Bác Hồ nhìn thẳng)".

Ông Hiệp cũng tiết lộ một chi tiết thú vị: "Trên đồng 1 đồng có khắc dòng chữ 'H.Ngọc' rất nhỏ. Đây chính là tên của kỹ sư Hoàng Như Ngọc, người được Bác Hồ cho phép khắc tên để ghi nhận công lao của ông trong việc đúc tiền".

Tiền giấy cũng được phát hành song song, với các mệnh giá từ 20 xu đến 100 đồng, được in trên giấy dó mỏng manh nhưng lại chứa đựng những câu chuyện độc đáo. Do được in tại nhiều nhà in bí mật, nhiều tờ tiền có các "dị bản" khác nhau. Chẳng hạn, tờ 100 đồng "con trâu xanh" có hai phiên bản chân dung Bác Hồ, một phiên bản với hình ảnh lớn và một phiên bản nhỏ. Tờ 5 đồng lại nổi bật với thiết kế đặc biệt theo chiều đứng thay vì chiều ngang như thông thường. Các họa tiết trên tiền giấy chủ yếu là hình ảnh nông dân, công binh, thể hiện rõ tư tưởng "kháng chiến toàn dân, toàn diện".

“Trong giai đoạn này, Nam Bộ còn có một loại tiền đặc biệt gọi là "tiền đóng dấu". Người ta đã tận dụng bạc Đông Dương của Pháp rồi đóng dấu của Ủy ban kháng chiến hành chánh Nam Bộ lên để lưu hành tạm thời (1949 - 1952). Loại tiền này cực kỳ quý hiếm cho những người sưu tập và là một minh chứng cho sự linh hoạt của chính quyền cách mạng”, ông Hiệp chia sẻ thêm.

Từ đam mê cá nhân trở thành di sản cộng đồng

Ông Huỳnh Minh Hiệp cho biết, hành trình đam mê của ông bắt đầu từ năm 1993, khi ông tìm hiểu về tiền tệ thế giới. Sau khi xác lập Kỷ lục Việt Nam cho bộ sưu tập tiền thế giới lớn nhất vào năm 2005, ông đã quyết định quay trở về với cội nguồn, bắt đầu sưu tập tiền Việt Nam qua các thời kỳ. Tuy nhiên, bộ sưu tập mà ông tâm huyết nhất chính là bộ "bạc tài chính" - những đồng tiền khai sinh ra nước Việt Nam độc lập.

Đam mê này của ông không chỉ xuất phát từ sở thích cá nhân mà còn từ truyền thống yêu nước trong gia đình. Ông cố của ông từng là cố vấn cho Ủy ban kháng chiến hành chánh Nam Bộ, một mối liên hệ lịch sử đặc biệt đã làm tăng thêm ý nghĩa cho công việc sưu tầm của ông. Việc sưu tầm những đồng tiền kháng chiến không chỉ là niềm vui mà còn là cách ông tiếp nối di sản của cha ông, trở thành một "chiến sĩ trên mặt trận văn hóa".

Để hoàn thiện bộ sưu tập "bạc tài chính", ông Hiệp đã mất 3 - 4 năm ròng rã. Ông Hiệp chia sẻ: “Tiền xu khó tìm hơn tiền giấy, đặc biệt là đồng 20 xu năm 1945. Tôi đã mất nhiều năm tìm kiếm và chỉ may mắn tìm thấy nó trong một chuyến công tác tại tỉnh Hưng Yên (cũ)”.

Với ông Huỳnh Minh Hiệp, sưu tập không phải để cất giữ cho riêng mình. Vì thế, ông Hiệp đã tổ chức nhiều cuộc triển lãm uy tín tại Bảo tàng Thành phố Hồ Chí Minh, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam. Dấu mốc quan trọng là vào năm 2010, bộ sưu tập của ông đã được trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia nhân Đại lễ 1000 năm Thăng Long - Hà Nội.

Hiện tại, ông chọn một cách tiếp cận gần gũi hơn khi trưng bày bộ sưu tập ngay tại quán cà phê Xứ Nam Kỳ của mình. Ông đã mang lịch sử vào không gian đời thường, nơi mọi người có thể vừa nhâm nhi tách cà phê, vừa tìm hiểu về những đồng tiền đầu tiên của đất nước. Cách làm này giúp lịch sử trở nên hấp dẫn và dễ tiếp cận hơn.

NSƯT Kim Tuyến sau khi chiêm ngưỡng bộ sưu tập đã bày tỏ sự ngưỡng mộ sâu sắc: "Là một công dân Việt Nam, tôi cảm thấy rất trân quý và muốn dành lời cảm ơn đến ông Huỳnh Minh Hiệp đã có công gìn giữ, lưu truyền, cũng như mang đến những thông điệp tốt đẹp từ những đồng tiền cổ đến tất cả mọi người".

Với niềm đam mê đồ cổ, ông Trần Khắc Dũng, nhà sưu tập lâu năm tại TP Hồ Chí Minh, đã chia sẻ những am hiểu của mình về bộ sưu tập "Bạc Cụ Hồ": “Điều đặc biệt là những đồng tiền nhôm này được đúc từ chính chiếc máy từng dùng để đúc đồng trinh thời vua Bảo Đại. Sau đó, Chính phủ đã cho làm khuôn mới với hình ảnh ngôi sao và hình Bác Hồ, vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc. Vài tháng sau, tiền giấy mới được in”.

Ông Dũng cho rằng, bộ sưu tập tiền "Bạc Cụ Hồ" không chỉ là hiện vật lịch sử mà còn là minh chứng rõ nét cho nền độc lập và tự do của dân tộc. “Giống như thế hệ trẻ tự hào về giá trị của bản Tuyên ngôn Độc lập, những đồng tiền đầu tiên này cũng mang trong mình một giá trị lớn lao, để chúng ta tự hào và trân trọng gìn giữ”, ông Dũng chia sẻ.

Từ niềm đam mê sưu tập tiền cổ, ông Huỳnh Minh Hiệp đã biến bộ sưu tập cá nhân trở thành một kho báu giá trị, không chỉ là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại mà còn mang đậm dấu ấn lịch sử - văn hóa cho tương lai. Đây là những đồng tiền không chỉ thể hiện sức mạnh và ý chí độc lập của dân tộc qua từng giai đoạn lịch sử, mà còn là di sản quý báu của chính nhà sưu tập. Với cả cuộc đời gắn liền với niềm đam mê và nghiên cứu sâu sắc, ông Huỳnh Minh Hiệp đã để lại một dấu ấn không thể phai mờ, giúp những ký ức lịch sử luôn sống mãi trong lòng thế hệ mai sau.

Theo TTXVN

Nguồn: https://baoangiang.com.vn/nguoi-giu-lua-lich-su-qua-bo-suu-tap-bac-cu-ho--a427743.html