Người nổi tiếng livestream bán hàng: Khoảng trống pháp lý lớn

Động thái này nhằm bảo vệ người tiêu dùng và làm lành mạnh hóa thị trường, trong bối cảnh thương mại điện tử (TMĐT) bùng nổ và các KOLs ngày càng có ảnh hưởng lớn đến hành vi mua sắm.

Chỉ một video ngắn hay vài lời trong buổi livestream có thể giúp sản phẩm "cháy hàng", nhưng cũng có thể khiến doanh nghiệp thiệt hại nặng khi thông tin sai lệch lan truyền.

Cấp thiết định danh người livestream

Chia sẻ với Tuổi Trẻ, đại diện sàn TMĐT Lazada Việt Nam cho biết quy định về xác thực danh tính điện tử của người bán và người livestream trong dự thảo Luật TMĐT là cần thiết, tạo hành lang pháp lý để quản lý giao dịch và người tham gia trên sàn TMĐT.

"Về phía sàn, chúng tôi nỗ lực quản lý việc quảng cáo chân thật bằng cách hợp tác với các công ty quản lý livestreamer uy tín và chuyên nghiệp, cung cấp thông tin sản phẩm chính xác đến livestreamer", đại diện sàn nói.

Đại diện Lazada cũng khẳng định doanh nghiệp sẽ phối hợp chặt chẽ với cơ quan quản lý, đồng thời đóng góp ý kiến trong quá trình hoàn thiện luật và các văn bản hướng dẫn, nhằm đảm bảo quy định khả thi, phù hợp với thực tiễn hoạt động của doanh nghiệp.

Trước đó, ông Phan Mạnh Hà - Giám đốc đối ngoại Shopee Việt Nam - cũng bày tỏ quan điểm quy định của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng khi cho rằng người mua hàng có quyền được biết các thông tin của người bán.

"Thông tin của người bán được định danh và xác thực thì người mua khi giao dịch trên Shopee sẽ có thêm niềm tin bởi sau mỗi gian hàng là một cá nhân hoặc tổ chức đã được xác thực thông tin rõ ràng và họ sẽ được Shopee bảo vệ tốt nhất các quyền lợi theo quy định.

Việc định danh người bán cũng góp phần nâng cao trách nhiệm và ý thức của người bán trong việc xây dựng một môi trường kinh doanh minh bạch và lành mạnh hơn", ông Hà cho biết.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Võ Quốc Hưng - Giám đốc tăng trưởng Công ty giải pháp truyền thông sáng tạo Tonkin Media - cho rằng việc định danh người livestream bán hàng giúp tăng cường trách nhiệm và bảo vệ người tiêu dùng.

"Vì người livestream bán hàng phải chịu trách nhiệm liên đới khi quảng cáo sai sự thật hay gây nhầm lẫn giúp giảm thiểu rủi ro cho khách hàng, hạn chế tình trạng bán hàng giả, hàng kém chất lượng trên các nền tảng số", ông Hưng nói.

Theo các chuyên gia, việc định danh người bán, KOLs, KOCs cũng đồng thời giúp minh bạch nguồn gốc người bán, thuận lợi cho cơ quan chức năng có thể quản lý, kiểm soát và xử lý vi phạm tốt hơn.

Từ đó nâng cao niềm tin của người tiêu dùng và củng cố uy tín TMĐT Việt Nam trên thị trường trong nước và quốc tế - đặc biệt trong bối cảnh hàng rào thuế quan các nước đang nhắm vào các nước thực hiện TMĐT mạnh mẽ như Việt Nam.

Bên cạnh đó, việc định danh còn hỗ trợ người tiêu dùng có cơ chế giải quyết tranh chấp hiệu quả, giúp tăng trải nghiệm khách hàng. Đồng thời quy định này còn phù hợp với xu hướng phát triển kinh tế số, giúp phát triển lành mạnh, bền vững và có cơ chế tương đương các quốc gia, tạo sự cạnh tranh tốt hơn.

Siết trách nhiệm KOLs để TMĐT phát triển lành mạnh

Thực tế, cùng với sự bùng nổ của các nền tảng TMĐT, nghệ sĩ và KOLs đang trở thành lực lượng dẫn dắt xu hướng tiêu dùng, đặc biệt trong các lĩnh vực mỹ phẩm, thời trang, thực phẩm và hàng tiêu dùng nhanh. Họ không chỉ dừng lại ở vai trò quảng bá, mà còn trực tiếp tham gia bán hàng qua livestream, kết nối hàng triệu người theo dõi với thương hiệu.

Không ít người tiêu dùng đã mua phải hàng kém chất lượng, thậm chí hàng giả, từ các sản phẩm được quảng bá rầm rộ bởi những tên tuổi như hoa hậu Thùy Tiên, Quang Linh Vlogs, Đoàn Di Băng hay DJ Ngân 98... cho thấy ranh giới mong manh giữa ảnh hưởng và trách nhiệm trong môi trường số.

ThS Nguyễn Phạm Hoàng Huy - Chủ nhiệm bộ môn Digital Marketing (FPT Polytechnic) - nhận định: "Các KOLs hiện nay đang sở hữu sức ảnh hưởng rất lớn. Chỉ phát ngôn hay bài đăng của họ cũng có thể tác động mạnh mẽ đến hành vi, xu hướng và nhận thức của hàng triệu người, thậm chí định hướng dư luận trên mạng xã hội".

Tuy nhiên, hiện nay vẫn thiếu khung pháp lý cụ thể để kiểm soát hoạt động của nhóm này, cả về nội dung quảng cáo bán hàng, lẫn nghĩa vụ với khách hàng, nghĩa vụ với cơ quan nhà nước (đóng thuế đầy đủ và minh bạch). Khoảng trống pháp lý khiến công tác quản lý gặp khó khăn và dễ xảy ra sai phạm.

"Việc định danh và quản lý KOLs, đặc biệt là nhóm livestream bán hàng trở nên cấp thiết. Các quy định rõ ràng sẽ giúp tăng tính minh bạch, ngăn quảng cáo sai lệch, bảo vệ người tiêu dùng và duy trì niềm tin xã hội", ông Huy bày tỏ quan điểm.

Theo ông Nguyễn Minh Hùng - Phó Phòng quản lý thương mại - Sở Công Thương TP.HCM, chỉ tính riêng năm vừa qua, cả nước ghi nhận hơn 3.000 vụ vi phạm trong lĩnh vực TMĐT, trong đó TP.HCM chiếm gần 400 vụ, chủ yếu liên quan đến hàng giả, hàng nhái và quảng cáo sai sự thật. Con số này cho thấy rủi ro trong hoạt động bán hàng trực tuyến đang ngày càng tăng và cần được kiểm soát chặt chẽ.

Pháp luật hiện hành gồm: Luật TMĐT, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng... đã tạo hành lang pháp lý ban đầu, nhưng vẫn cần hoàn thiện để phù hợp với thực tế. "Hành lang pháp lý phải đủ mạnh để ngăn sai phạm, nhưng cũng cần đủ linh hoạt để không kìm hãm sáng tạo và phát triển của thị trường", ông Hùng nói.

Bên cạnh khía cạnh pháp lý, trách nhiệm xã hội của từng chủ thể trong hệ sinh thái thương mại điện tử là yếu tố quyết định.

"Cơ quan quản lý, sàn TMĐT, nhà sản xuất, KOL và cả người tiêu dùng đều phải chung tay xây dựng môi trường minh bạch, công bằng. Nếu phát hiện sản phẩm không đảm bảo chất lượng, dù chỉ vài nghìn đồng, người tiêu dùng cũng nên báo cáo. Việc im lặng chính là tiếp tay cho sai phạm", ông Hùng nhấn mạnh.

Người tiêu dùng cũng cần tỉnh táo hơn

Sở Công Thương TP.HCM cho biết đang phối hợp với Bộ Công Thương hoàn thiện dự thảo Luật TMĐT (sửa đổi), hướng tới một môi trường minh bạch, công bằng và phát triển bền vững.

Theo đại diện sở, chỉ khi KOLs coi trọng uy tín, thương hiệu chọn đối tác có trách nhiệm, nền tảng siết kiểm duyệt và người tiêu dùng tỉnh táo hơn, TMĐT Việt Nam mới có thể phát triển bền vững. Vì với kênh giao dịch này, "người ảnh hưởng" thực sự trở thành người dẫn dắt niềm tin, chứ không chỉ là người bán hàng.

BÔNG MAI - ĐỨC THIỆN

Nguồn: https://tuoitre.vn/nguoi-noi-tieng-livestream-ban-hang-khoang-trong-phap-ly-lon-20251104230453262.htm