Nhà thơ, nhạc sĩ Ngọc Bái và những dấu ấn văn học nghệ thuật

Nhà thơ, nhạc sĩ Ngọc Bái là một nghệ sĩ đa tài, để lại dấu ấn sâu sắc trong nền văn học nghệ thuật Việt Nam. Với gia tài đồ sộ trên 50 tác phẩm âm nhạc, 12 tập thơ, cùng các tuyển tập và trường ca, ông đã đoạt được nhiều giải thưởng và danh hiệu cao quý, tiêu biểu là Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2012.

Nhà thơ - nhạc sĩ Ngọc Bái.

Với những người yêu văn học nghệ thuật tỉnh nhà, nhà thơ - nhạc sĩ Ngọc Bái là cái tên khá quen thuộc. Ông là thế hệ gạo cội có tầm ảnh hưởng và đóng góp to lớn cho nền văn học nghệ thuật nước nhà.

Nhà thơ - nhạc sĩ Ngọc Bái là người hiếm hoi thành công ở cả hai lĩnh vực thơ ca và âm nhạc. Ông là hội viên Hội Nhà văn, Hội Nhạc sĩ, Hội Nhà báo Việt Nam, nguyên Tỉnh ủy viên tỉnh Hoàng Liên Sơn, tỉnh Yên Bái; nguyên Giám đốc Sở Văn hóa - Thông tin tỉnh Hoàng Liên Sơn, tỉnh Yên Bái; nguyên Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Hoàng Liên Sơn, tỉnh Yên Bái.

Trong cuộc đời, sự nghiệp sáng tác của mình, nhà thơ - nhạc sĩ Ngọc Bái đã sáng tác trên 50 tác phẩm âm nhạc, xuất bản 12 tập thơ, 2 tập trường ca, 1 tuyển tập thơ - trường ca.

Với những cống hiến của mình, nhà thơ - nhạc sĩ Ngọc Bái đã đoạt nhiều giải thưởng và danh hiệu cao quý, như: Huy chương Vàng Hội diễn Nghệ thuật chuyên nghiệp năm 1997; Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2012; Huân chương Chiến sĩ vẻ vang hạng Nhất, hạng Nhì và hạng Ba; Huân chương chống Mỹ hạng Ba, cùng nhiều kỷ niệm chương và giải thưởng khác...

Xuất thân là chiến sĩ quân đội, được đào tạo bài bản tại Trường Đại học Văn hóa Hà Nội (chuyên ngành âm nhạc), Trường Viết văn Nguyễn Du, nhà thơ - nhạc sĩ Ngọc Bái đã để lại nhiều ấn tượng đẹp trong độc giả thông qua những tác phẩm viết về cuộc sống của người lính nơi chiến trường.

Tiêu biểu như những tuyển tập: "Trầm tĩnh cánh rừng", "Thấp thoáng bóng mình", "Thời áo lính", "Thạch thảo miền rừng", "Những con đường đất đã qua", "Đồng vọng ngõ phố xưa", "Gió ngoài cửa sổ", "Trong trẻo trước mùa thu", "Khoảng lặng"…

Sau khi rời quân ngũ, nhà thơ - nhạc sĩ Ngọc Bái trải qua nhiều cương vị công tác ở nhiều vùng đất khác nhau và ông chọn Yên Bái - quê hương thân yêu của ông làm nơi gắn bó sau cùng. Bắt đầu từ đây, nhà thơ - nhạc sĩ Ngọc Bái chuyên tâm sáng về mảnh đất ông đã sinh ra và lớn lên với biết bao ân tình.

Không chỉ khắc họa sinh động bức tranh thiên nhiên, cuộc sống, con người và những đổi thay trên vùng quê thân yêu thông qua những trang viết chân thực và sống động, nhà thơ - nhạc sĩ Ngọc Bái còn dành nhiều thời gian, tâm huyết để tìm hiểu và sáng tác về đề tài lịch sử, trong đó có hình ảnh chí sĩ yêu nước Nguyễn Thái Học với cuộc khởi nghĩa Yên Bái nổi tiếng.

Trường ca “Lời cất lên từ đất” ca ngợi tinh thần yêu nước bất khuất của những nghĩa sĩ trong khởi nghĩa chống thực dân Pháp năm 1930 tại Yên Bái. Đây cũng là 1 trong 4 tác phẩm giúp ông vinh dự đạt Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2012.

Nhà thơ - nhạc sĩ Ngọc Bái là người hiếm hoi thành công ở cả hai lĩnh vực thơ ca và âm nhạc.

Sau thành công của tác phẩm này, nhà thơ - nhạc sĩ Ngọc Bái tiếp tục cho ra mắt bạn đọc tiểu thuyết “Ngang trời mây đỏ”. Đây là tác phẩm nối tiếp đề tài về cuộc khởi nghĩa Yên Bái mà ông dày công nghiên cứu từ trước đó.

Ngoài văn xuôi, nhà thơ - nhạc sĩ Ngọc Bái còn xuất bản 14 tập thơ và tuyển tập thơ. Thơ của ông dù viết về chiến tranh, người lính, hay về quê hương và những miền quê, vùng đất ông đã đi qua, dù vui hay buồn đều cất lên từ nội tâm, trái tim người lính.

Nhà văn Hà Lâm Kỳ chia sẻ: “Ngọc Bái là người anh lớn trong giới văn nghệ sĩ, không chỉ bởi tuổi đời, kinh nghiệm mà còn ở tâm huyết, sự nghiêm túc và những đóng góp đáng kể cho văn học Việt Nam, đặc biệt là mảng đề tài về người lính, chiến trường và quê hương Yên Bái. Những tác phẩm của ông mang hơi thở cuộc sống chân thực, đong đầy tình cảm và là nguồn cảm hứng cho thế hệ văn nghệ sĩ trẻ".

Một số tác phẩm của Nhà thơ - nhạc sĩ Ngọc Bái.

Không chỉ thành công với những tác phẩm thơ và văn xuôi, nhà thơ - nhạc sĩ Ngọc Bái còn sáng tác trên 50 tác phẩm âm nhạc về tình yêu quê hương đất nước, tình yêu cuộc sống và khát vọng vươn lên của vùng quê còn nhiều gian khó, trong đó, tập ca khúc “Dâng tặng thời gian” (xuất bản năm 2003) có 30 ca khúc. Ca khúc ''Hoa núi'' của ông đã đoạt Huy chương Vàng Hội diễn Nghệ thuật chuyên nghiệp năm 1997.

Nhạc sĩ Ngọc Bái cũng sáng tác 2 hợp xướng: ''Tráng ca khởi nghĩa Yên Bái'' và ''Bay lên từ dáng rồng thiêng''. Các ca khúc: "Yên Bái của tôi", "Điệu vanlse xứ núi", "Hoa núi", "Sông quê" - là những tác phẩm đã rất quen thuộc với khán giả.

Chất liệu tạo nên những tác phẩm của nhạc sĩ Ngọc Bái khá đa dạng, trong đó nổi bật là hình tượng người chiến sĩ, vẻ đẹp thiên nhiên, quê hương và tình yêu. Nhiều ca khúc của ông đã được biểu diễn và thu phát trên Đài Tiếng nói Việt Nam và Đài Truyền hình Việt Nam, như: ''Sông quê'', ''Gió trăng'', ''Yên Bái của tôi'', ''Lời thề giữa mây núi'', ''Cà Mau ơi!'', ''Sang thu''.

Với gia tài đồ sộ trên 50 tác phẩm âm nhạc, 12 tập thơ, cùng các tuyển tập và trường ca, ông đã đoạt được nhiều giải thưởng và danh hiệu cao quý.

Để tri ân những đóng góp của nhà thơ - nhạc sĩ Ngọc Bái với sự phát triển của nền văn học nghệ thuật tỉnh nhà, tháng 4/2025, Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật tỉnh Yên Bái (trước sáp nhập) đã tổ chức Hội thảo, công bố tác phẩm “Nhà thơ - nhạc sĩ Ngọc Bái – tác giả tác phẩm”.

Tại hội thảo, đông đảo bạn bè, đồng nghiệp, gia đình và những người yêu mến tài năng, nhân cách của nhà thơ - nhạc sĩ Ngọc Bái đã có mặt để chung vui cùng ông.

Nhà thơ - nhạc sĩ Ngọc Bái tại buổi hội thảo.

Cuộc đời và sự nghiệp của nhà thơ - nhạc sĩ Ngọc Bái là minh chứng cho một trái tim luôn cháy bỏng tình yêu Tổ quốc và sự tận hiến cho văn học nghệ thuật. Di sản của ông sẽ còn mãi, truyền cảm hứng và lan tỏa tình yêu quê hương, đất nước đến các thế hệ mai sau.

Nguồn: https://baolaocai.vn/nha-tho-nhac-si-ngoc-bai-va-nhung-dau-an-van-hoc-nghe-thuat-post885104.html