Nhiếp ảnh Nam Định đồng hành cùng sự phát triển quê hương, đất nước

Đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Đặng Khánh Toàn và các đồng chí lãnh đạo tỉnh tham quan các tác phẩm ảnh nghệ thuật Nam Định trưng bày tại Hội Báo Xuân năm 2025.

Những khuôn hình lịch sử

Nhiếp ảnh Nam Định ngày nay được hình thành và phát triển từ “mái nhà chung” Hội Văn học - Nghệ thuật (VHNT) tỉnh Hà Nam Ninh; là 1 trong 7 chuyên ngành nghệ thuật của Hội. Các NSNA cùng chung lý tưởng cống hiến cho sự nghiệp phát triển văn hóa, nghệ thuật địa phương. Bộ môn Nhiếp ảnh Nam Định đã sớm khẳng định vị thế với sự góp mặt của nhiều NSNA gạo cội - những người đặt “viên gạch” đầu tiên cho “nền móng” nhiếp ảnh nghệ thuật tỉnh nhà. Trong số các NSNA, cố NSNA Nguyễn Quang Văn - tác giả bức ảnh nổi tiếng “Sự trừng phạt đích đáng” đã ghi lại hình ảnh nữ dân quân Hà Thị Nhiên kéo xác máy bay Mỹ tại vùng biển Hải Thịnh (Hải Hậu) vào tháng 5/1966. Tác phẩm hiện được lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, từng đoạt Huy chương Vàng quốc tế tại Triển lãm Ảnh nghệ thuật quốc tế Berlin (CHDC Đức) năm 1970, được báo chí quốc tế đăng tải rộng rãi, trở thành biểu tượng của tinh thần quật cường và lòng dũng cảm của người dân Việt Nam trong kháng chiến. Cùng thời kỳ ấy, cố NSNA, nhà báo Đỗ Dương Uyên - phóng viên kỳ cựu của Báo Hà Nam Ninh, rồi Báo Nam Định, cũng để lại dấu ấn với nhiều tác phẩm giàu tính nhân văn. Tiêu biểu là tác phẩm “Giúp bà xâu kim” đã đoạt giải Nhì tại Triển lãm Nhiếp ảnh toàn miền Bắc năm 1968, Huy chương Đồng nhiếp ảnh quốc tế tại Sofia (Bungari) năm 1970. Đặc biệt, bức ảnh “Sẵn sàng” với đề tài chiến tranh cách mạng đã được trao Bằng Danh dự tại Triển lãm Ảnh báo chí thế giới ở La Haye (Hà Lan) năm 1966 - một vinh dự hiếm hoi với nhiếp ảnh báo chí Việt Nam lúc bấy giờ. Giai đoạn này, nhiếp ảnh Nam Định còn ghi nhận sự đóng góp bền bỉ của nhiều tác giả khác như: cố NSNA Tạ Duy An; cố NSNA Hà Khắc Phúc; NSNA, nhà báo Đỗ Thị Lý; NSNA Lã Thượng Sỹ… Dù làm việc trong điều kiện thiết bị thô sơ, thiếu thốn, các NSNA thế hệ đi trước vẫn nỗ lực vượt khó, sáng tác những tác phẩm giàu giá trị tư liệu và nghệ thuật.

Tích cực hội nhập ảnh nghệ thuật quốc tế

Năm 1991, Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam gia nhập Liên đoàn Nhiếp ảnh quốc tế (FIAP), nhiếp ảnh Việt Nam có điều kiện giao lưu, học hỏi rộng rãi với nhiếp ảnh khu vực và thế giới. Từ đây, các liên hoan, cuộc thi ảnh nghệ thuật trong và ngoài nước được tổ chức thường xuyên, tạo môi trường rèn luyện, cọ xát cho các nghệ sĩ địa phương. Trong bối cảnh đó, nhiếp ảnh Nam Định tiếp tục phát triển cả về lực lượng sáng tác lẫn chất lượng tác phẩm. Giai đoạn 1992-1997, cùng với sự kiện chia tách tỉnh Hà Nam Ninh thành Nam Hà, rồi tiếp tục chia tách, tái lập tỉnh Nam Định, các Hội VHNT 3 tỉnh được thành lập riêng biệt. Dù có những thay đổi về cơ cấu tổ chức nhưng hoạt động nhiếp ảnh Nam Định vẫn giữ được nhịp phát triển ổn định, từng bước khẳng định vai trò trong công tác tuyên truyền, bảo tồn văn hóa và thúc đẩy đời sống tinh thần nhân dân.

Kể từ khi Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) về “Xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam đậm đà bản sắc dân tộc” được BCH Trung ương Đảng ban hành ngày 16/7/1998, Bộ môn Nhiếp ảnh - Hội VHNT tỉnh Nam Định được củng cố, phong trào nhiếp ảnh của tỉnh hòa cùng sự phát triển của phong trào nhiếp ảnh toàn quốc, trở thành động lực thúc đẩy các NSNA sáng tác. Thời kỳ này chứng kiến sự xuất hiện và trưởng thành của những gương mặt nghệ sĩ trẻ, đạt được nhiều giải thưởng cao quý, tiếp tục làm rạng danh nhiếp ảnh Nam Định. Nổi bật là NSNA Trần Thế Long - người đã giành được nhiều huy chương, Bằng Danh dự quốc tế và giải Xuất sắc châu Á; NSNA Bùi Đăng Thanh có gần 50 năm gắn bó với nghệ thuật nhiếp ảnh với hơn 40 giải thưởng lớn trong nước, quốc tế; NSNA Duy Quang, Trưởng Bộ môn Nhiếp ảnh, Chi hội trưởng Chi hội NSNA Việt Nam tỉnh Nam Định có gần 40 giải thưởng trong nước, quốc tế. Thời kỳ hoàng kim của nhiếp ảnh nghệ thuật Nam Định còn phải kể đến NSNA, nhà báo Lương Thế Tuân với hàng chục giải Nhất, giải Vàng quốc gia, quốc tế. Các NSNA khác như: Phạm Hùng Cường, Ngọc Quang, Đinh Hữu Tuyền, Chu Thế Vĩnh… cũng đã để lại dấu ấn đậm nét qua các tác phẩm nổi bật trong nhiều cuộc thi lớn.

Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 16/6/2008 của Bộ Chính trị về “Tiếp tục xây dựng và phát triển VHNT trong thời kỳ mới” tiếp tục tạo ra động lực mạnh mẽ cho nhiếp ảnh Nam Định. Đội ngũ NSNA ngày càng đông đảo như: Vũ Ngọc Vinh, Trần Văn Hưng, Lã Quý Tráng, Mai Quốc Cách, Lưu Trường Thịnh, Đinh Trung Thành, Trần Duy Cát, Nguyễn Đức Huấn, Phạm Thanh Bình, Nguyễn Thế Hai, Đinh Văn Quản, Lê Thanh Tôn, Nguyễn Sơn Hà, Đỗ Ngọc Hà, Vũ Thanh Nam… tiếp tục làm phong phú thêm kho tàng nhiếp ảnh của tỉnh với nhiều tác phẩm nổi bật được ghi nhận tại các cuộc thi, liên hoan ảnh nghệ thuật lớn.

Lan tỏa giá trị nghệ thuật nhiếp ảnh Nam Định

Trải qua hơn nửa thế kỷ hình thành và phát triển, Bộ môn Nhiếp ảnh - Hội VHNT tỉnh đã từng bước khẳng định vị thế và vai trò trong đời sống văn hóa, nghệ thuật của tỉnh và cả nước. Bộ môn đã quy tụ được 25 hội viên sinh hoạt thường xuyên, trong đó có 9 NSNA là hội viên chính thức của Hội NSNA Việt Nam. Đội ngũ NSNA Nam Định có bản lĩnh chính trị vững vàng, đạo đức nghề nghiệp, lòng đam mê bền bỉ với nghệ thuật, luôn đi sâu thực tiễn sáng tác để cho ra đời những tác phẩm có giá trị nghệ thuật và nội dung sâu sắc. Nhìn lại chặng đường phát triển, nhiếp ảnh Nam Định đã để lại nhiều dấu ấn quan trọng. Hàng nghìn tác phẩm ảnh nghệ thuật của hội viên đã được trao giải hoặc chọn triển lãm tại địa phương, khu vực, toàn quốc và quốc tế. Nổi bật trong số đó là 13 Huy chương Vàng, hàng trăm Huy chương Bạc, Huy chương Đồng, Bằng Danh dự cùng nhiều giải thưởng xuất sắc từ Liên đoàn Nhiếp ảnh Nghệ thuật thế giới (FIAP). Đặc biệt, có 4 NSNA Nam Định được phong tước hiệu NSNA quốc tế, là các nghệ sĩ Bùi Đăng Thanh, Trần Thế Long, Lương Thế Tuân, Đinh Duy Quang. Bộ môn Nhiếp ảnh của Hội VHNT tỉnh đã tích cực phối hợp với các cơ quan, đơn vị, địa phương trong tỉnh tổ chức hàng chục cuộc triển lãm ảnh thời sự - nghệ thuật tại các huyện: Giao Thủy, Hải Hậu, Xuân Trường, Nghĩa Hưng, Trực Ninh, Vụ Bản, Nam Trực và thành phố Nam Định; đồng thời phục vụ hiệu quả công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh quê hương trong các sự kiện chính trị, văn hóa, nhân các dịp lễ, tết, du lịch, lễ hội truyền thống... Bộ môn cũng đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp hình ảnh thời sự cho báo chí địa phương - Báo Nam Định và đạt thành tích cao tại các cuộc thi, liên hoan ảnh nghệ thuật của tỉnh, khu vực đồng bằng sông Hồng và toàn quốc. Hội VHNT tỉnh đã chủ biên xuất bản ấn phẩm “Ảnh nghệ thuật Nam Định” vào năm 2020. Đây không chỉ là sản phẩm văn hóa mang giá trị nghệ thuật cao mà còn là minh chứng cho sự trưởng thành, năng lực tổ chức và sức sáng tạo của các thế hệ, đội ngũ nhiếp ảnh tỉnh nhà, góp phần quảng bá hình ảnh quê hương, đất nước đến với bạn bè trong nước và quốc tế.

Trong thời kỳ đổi mới và hội nhập, với sứ mệnh đồng hành và phát triển cùng quê hương đất nước, nhiếp ảnh nghệ thuật Nam Định vẫn luôn tiếp tục khẳng định vai trò là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa truyền thống và hiện đại. Trong quá trình phát triển của quê hương, đất nước, mỗi tác phẩm nhiếp ảnh trở thành những “lát cắt” thời gian, cảm xúc của người nghệ sĩ chuyển tải thông điệp về khát vọng vươn lên, niềm tin vào tương lai tươi sáng của một vùng đất giàu truyền thống văn hiến, hiếu học - tỉnh Nam Định.

Bài và ảnh: Khánh Dũng

Nguồn: https://baonamdinh.vn/van-hoa-nghe-thuat/202505/nhiep-anh-nam-dinh-dong-hanh-cung-su-phat-trien-que-huong-dat-nuoc-0b25fc1/