Những nữ nghệ nhân ở Gia Lai tâm huyết với văn hóa truyền thống

Đến làng Nghe (xã Kông Chro) vào một buổi chiều cuối tuần, chúng tôi thấy Nghệ nhân Ưu tú Đinh Thị Drinh (SN 1970) đang say sưa hướng dẫn các chị em trong làng tập đánh cồng chiêng.

Nghệ nhân Ưu tú Đinh Thị Drinh (bìa phải) miệt mài truyền lửa niềm đam mê cồng chiêng cho các chị em trong Câu lạc bộ cồng chiêng nữ làng Nghe. **Ảnh: Đồng Lai**

Nghệ nhân Drinh kể rằng: Từ nhỏ, bà đã say mê nhìn cha và những người ông trong làng tụ họp đánh cồng chiêng mỗi dịp lễ hội. Thời điểm đó, chỉ đàn ông mới được đánh cồng chiêng, phụ nữ chỉ biết đứng nhìn. Vì vậy, bà thầm mong có được cơ hội tập luyện loại nhạc cụ truyền thống đặc sắc của dân tộc mình.

Cơ duyên đưa Drinh đến với cồng chiêng là từ năm 1995, khi cô gái trẻ trở thành nhân viên Trung tâm Văn hóa huyện Kông Chro. Khi đó, Drinh được đi nhiều nơi, gặp nhiều nghệ nhân, rồi tự học hỏi và trau dồi kỹ năng.

Với niềm tin “giữ được tiếng chiêng là giữ được cội nguồn”, năm 2015, bà bắt đầu dạy cồng chiêng cho phụ nữ trong làng. Năm 2022, bà vận động thành lập CLB cồng chiêng nữ làng Nghe. Mỗi buổi chiều, dưới mái nhà rông, bà lại hướng dẫn từng nhịp chiêng, điệu xoang, trao truyền cho lớp trẻ niềm tự hào về văn hóa dân tộc.

Nghệ nhân Drinh còn tâm huyết với nghề đan lát, dệt thổ cẩm nên được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú năm 2022. Bà cũng được Hội LHPN tỉnh vinh danh “Phụ nữ tiêu biểu” năm 2024.

Nghệ nhân Nay Thuận (bìa phải) tham gia Ngày hội Văn hóa các dân tộc tỉnh Gia Lai lần thứ IV-2025. **Ảnh: NVCC**

Là người gắn bó với văn hóa truyền thống, nghệ nhân Nay Thuận (SN 1970, làng Piơm, xã Đak Đoa) đã dành nhiều tâm huyết để gìn giữ điệu xoang.

Thuở nhỏ, Nay Thuận thường nấp sau hàng cây để xem các cô trong làng nhún nhảy với nhịp xoang rồi làm theo. “Lúc đó, tôi chỉ học bằng mắt, nhưng càng múa lại càng cảm được cái hồn của điệu xoang và nó như chảy trong máu mình”-bà Thuận kể.

Cách đây hơn 30 năm, khi trở thành giáo viên Trường Tiểu học số 1 Glar (xã Đak Đoa), cô giáo Nay Thuận đã đưa xoang vào những giờ sinh hoạt ngoại khóa, dạy các em học sinh từ cách nhún chân, đánh tay đến cảm nhịp.

“Nhịp xoang giúp các em hiểu và yêu văn hóa của chính mình. Đó cũng là cách tôi giữ bản sắc cho thế hệ sau”-bà Thuận trải lòng.

Không chỉ truyền dạy, bà Thuận còn tham gia đội cồng chiêng làng Piơm từ năm 1993, tích cực tham gia biểu diễn tại nhiều sự kiện văn hóa của tỉnh. Dưới sự dẫn dắt của bà, lớp trẻ trong làng ngày càng yêu thích loại hình nghệ thuật dân gian này.

Em Siana (SN 2007) chia sẻ: “Em theo học xoang từ năm 2019. Bà Thuận bảo rằng mỗi điệu múa là một câu chuyện về ông bà mình nên phải múa bằng cả trái tim”.

Cũng tại làng Piơm, chúng tôi gặp nghệ nhân Luăn (SN 1984) đang miệt mài bên khung dệt thổ cẩm. Từ năm mình 10 tuổi, chị Luăn đã biết dệt vải. “Càng dệt, tôi càng thấy yêu thổ cẩm, thấy mình đang nối nhịp sống hôm nay với truyền thống xa xưa”-chị Luăn chia sẻ.

Chị Luăn tâm huyết giữ gìn và phát huy nghề dệt thổ cẩm. **Ảnh: Đồng Lai**

Chị Luăn còn làm mới nghề truyền thống bằng việc cách điệu hoa văn, tạo ra sản phẩm phù hợp với thị hiếu du khách và đời sống hiện đại, nhưng vẫn giữ được bản sắc văn hóa truyền thống.

Từ những tấm thổ cẩm, chị Luăn may váy áo, túi xách, ví... bán cho người dân và du khách, mang lại thu nhập 4-10 triệu đồng/tháng.

Tài năng dệt thổ cẩm của chị đã được khẳng định qua 2 giải nhất thi dệt thổ cẩm truyền thống, dệt thổ cẩm truyền thống cách điệu làm sản phẩm phục vụ du lịch tại các cuộc thi năm 2024, 2025 do Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch Gia Lai tổ chức.

Với chị Luăn, mỗi lần tham gia biểu diễn hay dạy nghề là thêm một cơ hội để học hỏi, lan tỏa tình yêu với nghề truyền thống. “Ai muốn học, tôi đều dạy miễn phí. Mong sao khung dệt không bao giờ bị bỏ quên”-chị Luăn bày tỏ.

Chị Đinh Thị Lan-Viên chức Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao xã
Đak Đoa-cho hay: Ở Đak Đoa, các nghệ nhân nữ giữ vai trò rất đặc biệt. Họ không chỉ là người thực hành mà còn truyền dạy, gìn giữ và lan tỏa những giá trị văn hóa truyền thống trong đời sống hằng ngày.

"Bà Nay Thuận, chị Luăn hay các thành viên đội cồng chiêng, đội xoang của địa phương đã âm thầm cống hiến suốt nhiều năm qua. Chính họ đã biến tình yêu văn hóa thành sức sống lan tỏa trong cộng đồng, khơi dậy niềm tự hào dân tộc cho lớp trẻ”.

Nguồn: https://baogialai.com.vn/nhung-nu-nghe-nhan-o-gia-lai-tam-huyet-voi-van-hoa-truyen-thong-post570113.html