Phát triển kinh tế tư nhân - động lực quan trọng nhất cho sự thịnh vượng của đất nước

Nâng cao chất lượng và hiệu quả phát triển kinh tế tư nhân không chỉ giúp tăng trưởng bền vững mà còn góp phần bảo đảm an sinh xã hội, giảm nghèo đa chiều, tăng cường sự ổn định và phát triển lành mạnh của xã hội Việt Nam trong thời kỳ mới.

Bước tiến tư duy trong dự thảo văn kiện trình Đại hội XIV

Hiện nay, Việt Nam có hơn 940 nghìn doanh nghiệp tư nhân đang hoạt động, chiếm khoảng 98% tổng số doanh nghiệp của cả nước. Ngoài ra, chúng ta còn có hơn 5 triệu hộ kinh doanh cá thể và hơn 30 nghìn hợp tác xã. Khu vực kinh tế tư nhân đóng góp khoảng 50% tổng sản phẩm trong nước (GDP), hơn 30% tổng thu ngân sách nhà nước, sử dụng khoảng 82% lực lượng lao động.

Dự thảo văn kiện Đại hội XIV của Đảng đánh dấu sự chuyển biến căn bản trong nhận thức và chính sách phát triển kinh tế tư nhân tại Việt Nam. Lần đầu tiên trong các văn kiện đại hội, kinh tế tư nhân được xác định là “động lực quan trọng nhất” của nền kinh tế, vượt lên trên quan điểm trước đây chỉ xem nó là “một trong những động lực”. Điều này cho thấy sự đổi mới tư duy sâu sắc về vai trò và vị thế của khu vực kinh tế tư nhân trong sự phát triển kinh tế-xã hội đất nước.

Tạo thuận lợi cho kinh tế tư nhân tiếp cận nguồn lực. Ảnh: vneconomy.vn 

Việc xác định kinh tế tư nhân là động lực trọng yếu không chỉ mang tính biểu tượng mà còn nhấn mạnh cam kết lâu dài của Đảng trong việc tạo điều kiện thuận lợi, công bằng, minh bạch để phát triển khu vực này. Bên cạnh vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước, kinh tế tư nhân được kỳ vọng sẽ phát huy tối đa tiềm năng, góp phần tạo ra tăng trưởng năng động, bền vững thông qua đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và hội nhập toàn cầu.

Dự thảo cũng đặc biệt nhấn mạnh vai trò của doanh nhân và các doanh nghiệp tư nhân lớn làm đầu tàu kinh tế, thúc đẩy các chuỗi giá trị toàn cầu và tham gia sâu rộng vào các lĩnh vực kinh tế trọng điểm. Việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và tinh thần khởi nghiệp đổi mới sáng tạo được chú trọng như những yếu tố then chốt để khu vực tư nhân thích nghi và phát triển mạnh mẽ trong bối cảnh toàn cầu hóa và Cách mạng công nghiệp 4.0.

Những nội dung đổi mới tư duy căn bản trên được đúc rút từ kinh nghiệm thực tiễn của gần 40 năm đổi mới, vừa là thành tựu, vừa là thách thức mới cho việc thể chế hóa tầm nhìn mới, chính sách mới, bảo đảm sự phát triển hài hòa và hiệu quả giữa các thành phần kinh tế trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.

Thực trạng và thách thức trong phát triển kinh tế tư nhân

Mặc dù có bước tiến vượt bậc về nhận thức và chính sách, kinh tế tư nhân Việt Nam vẫn đang đối diện với nhiều hạn chế, thách thức từ thực tiễn phát triển. Ngoài những doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam năm 2025, dựa trên quy mô tài sản, doanh thu và tầm ảnh hưởng trên thị trường, có thể kể đến như Vingroup, Hòa Phát, THACO (Trường Hải), Masan, FPT, Thế giới di động (MWG), Techcombank, VPBank, Thành Công (TC Group)... thì phần lớn doanh nghiệp tư nhân ở Việt Nam là doanh nghiệp nhỏ và vừa, thậm chí siêu nhỏ, có quy mô vẫn còn khiêm tốn và năng lực tài chính hạn chế. Nhân lực chất lượng cao và trình độ quản trị còn yếu khiến các doanh nghiệp khó phát huy sáng tạo, đổi mới công nghệ, tận dụng cơ hội mở rộng thị trường quốc tế.

Thể chế và môi trường kinh doanh chưa thực sự đồng bộ, minh bạch. Các thủ tục hành chính làm phát sinh chi phí không chính thức, quan hệ "xin-cho" và các rào cản pháp lý làm giảm niềm tin của doanh nghiệp tư nhân vào sự công bằng và minh bạch của thị trường. Việc tiếp cận vốn và các nguồn lực đầu vào như đất đai, công nghệ, thông tin, đặc biệt là các nguồn vốn mạo hiểm, vốn dài hạn cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số còn nhiều khó khăn, gây hạn chế sự phát triển bứt phá của khu vực này.

Hơn nữa, cạnh tranh không lành mạnh, tình trạng độc quyền, “sân sau” của các "nhóm lợi ích" làm suy yếu quyền lợi hợp pháp của các doanh nghiệp tư nhân chân chính, làm méo mó thị trường và suy giảm tính cạnh tranh của nền kinh tế. Cùng với đó, việc chuyển đổi mô hình tăng trưởng truyền thống từ phụ thuộc nhiều vào tài nguyên, lao động giá rẻ sang tăng trưởng dựa vào khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo diễn ra khá chậm, đặt ra yêu cầu cấp thiết của thúc đẩy đổi mới mô hình tăng trưởng trong khu vực tư nhân.

Cần các giải pháp đột phá và đồng bộ để phát huy tiềm năng kinh tế tư nhân

Để thực sự biến kinh tế tư nhân thành động lực trọng tâm của nền kinh tế với mục tiêu cụ thể là đến năm 2030 chúng ta sẽ có khoảng 2 triệu doanh nghiệp tư nhân hoạt động, đóng góp khoảng 55-58% GDP, trở thành một trong những động lực chính của nền kinh tế quốc dân, dự thảo văn kiện cần được tiếp tục hoàn thiện với các giải pháp mang tính đột phá và đồng bộ nhằm tháo gỡ những nút thắt về thể chế, chính sách và cơ chế thực thi.

Trước hết, việc xây dựng môi trường đầu tư kinh doanh lấy công khai minh bạch, công bằng và hiệu quả làm ưu tiên hàng đầu. Cần rà soát, đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm chi phí không chính thức, tạo sân chơi bình đẳng giữa doanh nghiệp tư nhân với doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Đồng thời, hoàn thiện khung pháp lý bảo vệ quyền sở hữu tài sản và quyền kinh doanh hợp pháp, xử lý nghiêm các hành vi độc quyền, thao túng thị trường và “nhóm lợi ích”, “sân sau”.

Chính sách phát triển doanh nghiệp tư nhân quy mô lớn và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế cần được thể chế hóa rõ ràng. Mục tiêu phát triển ít nhất 20 tập đoàn tư nhân lớn có năng lực cạnh tranh khu vực và quốc tế vào năm 2030 là một chỉ tiêu chiến lược mang tính định hướng dài hạn quan trọng. Để thực hiện được mục tiêu này, Nhà nước cần hỗ trợ mạnh mẽ, trên cơ sở bài toán “chi phí-hiệu quả”, cho việc hình thành và phát triển các tập đoàn tư nhân hàng đầu có khả năng tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số thông qua đặt hàng của Nhà nước, sử dụng “vốn mồi” đầu tư từ ngân sách, các hình thức đầu tư theo hình thức đối tác công-tư (PPP) đối với các dự án lớn, quan trọng quốc gia, khuyến khích phát triển công nghiệp công nghệ cao lưỡng dụng.

Nên chăng cần cho phép các doanh nghiệp tư nhân được sản xuất, kinh doanh trong bất kỳ lĩnh vực nào mà pháp luật không cấm, được chủ động thực hiện cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox), có cơ chế cho phép các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo về công nghệ, các kỳ lân công nghệ (unicorn) được IPO (chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng) để huy động vốn trên thị trường vốn trong nước khi có triển vọng phát triển rõ rệt.

Nguồn nhân lực chất lượng cao và tinh thần khởi nghiệp sáng tạo cũng phải được ưu tiên phát triển thông qua các chương trình đào tạo chuyên sâu, các chính sách thu hút nhân tài, tạo môi trường thuận lợi cho quỹ đạo phát triển bền vững. Đồng thời, mở rộng các cơ chế tiếp cận vốn ưu đãi, phát triển các loại vốn dài hạn, vốn mạo hiểm để hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ mới, chuyển đổi số, kinh tế xanh và kinh tế số.

Việc tăng cường đối thoại, minh bạch và phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước với các doanh nghiệp tư nhân trong việc xây dựng và điều chỉnh các cơ chế, chính sách sẽ là chìa khóa bảo đảm thực thi hiệu quả và đổi mới tư duy quản trị kinh tế ngày càng hiện đại, linh hoạt. Đặc biệt, cần chú trọng vai trò phản biện xã hội và pháp luật trong bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp tư nhân, tạo dựng môi trường cạnh tranh công bằng, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong bối cảnh hội nhập quốc tế./.

Nguồn: https://baosonla.vn/kinh-te/phat-trien-kinh-te-tu-nhan-dong-luc-quan-trong-nhat-cho-su-thinh-vuong-cua-dat-nuoc-LHZKK7mDg.html