SEA Games và câu chuyện bản quyền truyền hình

SEA Games 32 - Thử nghiệm chưa trọn vẹn

Bản quyền truyền hình SEA Games lần đầu tiên trở thành chủ đề “nóng” vào năm 2022, khi Campuchia, chủ nhà SEA Games 32, tuyên bố sẽ bán bản quyền truyền hình thay vì chia sẻ miễn phí hoặc lấy phí mang tính tượng trưng như thông lệ.

Quyết định này được chính thức công bố sau cuộc họp hồi tháng 7-2022 của Ủy ban điều hành Hội đồng Liên đoàn Thể thao Đông Nam Á (SEAGF).

phóng viên truy%3fn hình.jpg -0 — Phóng viên truyền hình tác nghiệp tại SEA Games 31.

Campuchia cho biết việc thương mại hóa bản quyền sẽ giúp giảm gánh nặng chi phí tổ chức và tăng tính chuyên nghiệp của Đại hội. Sau đó, tại Việt Nam, VTV Cab cũng đã chính thức công bố có bản quyền truyền hình Đại hội. Tại khu vực Đông Nam Á, Việt Nam cũng là một trong những nước đầu tiên công bố sở hữu bản quyền truyền hình của SEA Games 32. Mức giá lúc đó không được tiết lộ nhưng đó là chuyện của đơn vị này.

Quan trọng là người hâm mộ Việt Nam vẫn có thể xem những cuộc đấu của SEA Games, nơi các VĐV Việt Nam có thể mang lại nhiều HCV cho thể thao nước nhà. Và dù SEA Games không thể so kè về trình độ với ASIAD, Olympic nhưng những tấm HCV từ Đại hội cũng mang đến sức lan tỏa lớn lao cho người hâm mộ, khiến họ vui và hào hứng khi xem các cuộc đấu tại đây.

Trong khi Việt Nam sớm có bản quyền truyền hình SEA Games 32 thì nhiều nước khác lại có phần đắn đo. Nguyên nhân đến từ mức giá bản quyền truyền hình mà Ban tổ chức SEA Games 32 đưa ra với nhiều nước khác trong khu vực bị đánh giá là cao. Trong đó, mức giá bản quyền truyền hình SEA Games 32 là 800.000 USD với Thái Lan, 500.000 USD với Indonesia, cao gấp nhiều lần so với khoản phí tượng trưng 10.000 USD mà Việt Nam thu ở SEA Games 31 năm 2022.

Đài truyền hình quốc gia Indonesia lần đầu tiên phải cân nhắc lại việc phát sóng vì mức giá quá cao. Thái Lan, nước từng đề xuất thương mại hóa bản quyền truyền hình tại SEA Games 25 năm 2007 diễn ra ở nước này, cũng phải cân nhắc kỹ trước mức giá này.

Đến tháng 3/2023, chỉ gần hai tháng trước khi diễn ra SEA Games 32, mới có 4 quốc gia (Việt Nam, Indonesia, Malaysia, Singapore) hoàn tất việc mua bản quyền truyền hình SEA Games 32. Trong khi đó, nhiều đài quốc gia khác vẫn cân nhắc chuyện mua bản quyền SEA Ganmes 32.

Cuối cùng, bất ngờ xảy đến khi vào tháng 3/2025, Ban tổ chức SEA Games 32 Campuchia quyết định miễn phí hoàn toàn bản quyền truyền hình và vé vào xem các môn thi đấu của Đại hội. Quyết định này khiến Hội đồng Paralympic Malaysia (PCM), đơn vị đã mua bản quyền và bán lại tại Malaysia, phản ứng và cho rằng, không đi theo chủ trương thương mại hóa đã được SEAGF thông qua từ tháng 7/2022.

Trước khi có quyết định miễn phí từ Campuchia, PCM là đơn vị nắm giữ bản quyền SEA Games 32, giúp Malaysia là một trong bốn quốc gia mua bản quyền cùng Việt Nam, Singapore và Indonesia. PCM hoàn tất thoả thuận với bốn đài truyền hình, ba nhà cung cấp dịch vụ internet và bốn công ty viễn thông về việc bán lại bản quyền. Đại diện PCM vẫn khẳng định, SEA Games nên được thương mại hóa thay vì trở lại vạch xuất phát.

SEA Games 33 sẽ khác?

Không từ bỏ định hướng đã được Hội đồng Liên đoàn Thể thao Đông Nam Á thông qua từ năm 2022, Thái Lan – nước chủ nhà SEA Games 33-2025 – tiếp tục theo đuổi chủ trương bán bản quyền truyền hình.

Từ đầu năm 2024, Ủy ban Olympic Thái Lan và Ban tổ chức SEA Games 33 đã thông báo tới các nước thành viên rằng bản quyền phát sóng SEA Games sẽ được thương mại hóa. Tại Hội nghị Hội đồng Liên đoàn Thể thao Đông Nam Á lần thứ hai vào giữa tháng 6 vừa qua, nội dung này được thảo luận chính thức.

Dù biểu giá chưa công bố, phía Thái Lan đã lên kế hoạch mời đại diện các đài truyền hình quốc gia tham dự Hội nghị Hội đồng Liên đoàn Thể thao Đông Nam Á lần thứ ba vào tháng 8 tới để thống nhất cơ chế tiếp cận bản quyền truyền hình. Nếu triển khai thành công, SEA Games 33 sẽ trở thành kỳ Đại hội đầu tiên thực sự thu phí phát sóng trên thực tế, chứ không dừng lại ở thử nghiệm như SEA Games 32 hay lấy phí tượng trưng như một số kỳ SEA Games trước đó.

Các chuyên gia truyền hình và thể thao khu vực nhận định việc bán bản quyền truyền hình là xu thế tất yếu, giống như tại ASIAD hay Olympic. Khi chi phí tổ chức ngày càng tăng, bản quyền truyền hình có thể trở thành nguồn thu hỗ trợ thiết thực cho nước chủ nhà.

Tuy nhiên, SEA Games vẫn là sự kiện mang tính khu vực, với chênh lệch lớn về năng lực tài chính và thị trường truyền hình giữa các quốc gia. Nếu không xác lập được mức giá hợp lý và mô hình phân phối công bằng, việc thương mại hóa có thể khiến nhiều đài không tham gia, ảnh hưởng đến độ phủ sóng và hình ảnh Đại hội.

Với SEA Games 33, chắc chắn các nhà đài của Việt Nam cũng khó bỏ qua bản quyền truyền hình của sân chơi này. Việt Nam là quốc gia có lượng người theo dõi SEA Games lớn trong khu vực nên việc bảo đảm phát sóng phục vụ khán giả là nhiệm vụ quan trọng. Tất nhiên, mức phí thế nào đang là vấn đề được quan tâm hơn cả. Bởi nếu quá lớn so với “sức chịu đựng” của các nhà đài tại Việt Nam thì sẽ là vấn đề không dễ giải quyết trong “ngày một, ngày hai”.

Rõ ràng, SEA Games đang chuyển mình từ mô hình truyền thống sang chuyên nghiệp hơn, với bản quyền truyền hình là một phần cốt lõi. Tuy nhiên, thành công của quá trình này không chỉ phụ thuộc vào quyết tâm của nước chủ nhà, mà còn đòi hỏi sự đồng thuận và hợp tác trong khu vực, để bảo đảm cân bằng giữa phát triển thương mại và lan tỏa giá trị thể thao Đông Nam Á. Đó thực sự là bài toán với nước chủ nhà.

Từng nói “không” với bản quyền truyền hình Olympic 2024

Năm 2024, không đơn vị truyền thông, đài truyền hình nào tại Việt Nam công bố mua bản quyền truyền hình Olympic Paris (Pháp) 2024 để truyền hình trực tiếp các nội dung của Thế vận hội trên lãnh thổ Việt Nam. Nguyên nhân vì giá bản quyền cao so với thực lực của các đơn vị trong khi khả năng thu hút quảng cáo để bù đắp chi phí mua bản quyền lại không cao. Dù vậy, người ta hy vọng bản quyền SEA Games 33 sẽ ở mức vừa phải so với tiềm lực của các nhà đài tại Việt Nam để đưa hình ảnh sân chơi này dễ dàng tiếp cận người hâm mộ. (Minh Khuê)

Nguồn: https://cand.com.vn/the-thao/sea-games-va-cau-chuyen-ban-quyen-truyen-hinh-i772775/