Thí điểm sàn giao dịch tài sản số: cân bằng khuyến khích đầu tư và kiểm soát rủi ro

Ông Bùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Ủy ban chứng khoán Nhà nước (UBCKNN)-Bộ Tài chính - Ảnh: VGP/HT

Trao đổi với Báo điện tử Chính phủ, ông Bùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Ủy ban chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) - Bộ Tài chính khẳng định: Việc triển khai Nghị quyết thí điểm phát hành và giao dịch tài sản mã hóa sẽ là bước đệm để Việt Nam từng bước xây dựng khung pháp lý phù hợp với xu thế toàn cầu.

Nghị quyết thí điểm nâng cao khả năng huy động vốn

Mới đây, tại buổi làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương (ngày 24/2/2025) về mục tiêu tăng trưởng đặt ra cho năm 2025, Tổng Bí thư Tô Lâm nhất trí với đề xuất về việc cần sớm quản lý đồng tiền điện tử dưới dạng một loại tài sản ảo để tránh các tác động tiêu cực đến nền kinh tế và các vấn đề xã hội, đồng thời giúp đóng góp giá trị cho kinh tế đất nước.

Thủ tướng Chính phủ cũng đã đưa ra những chỉ đạo quan trọng nhằm đảm bảo các quy định pháp lý liên quan đến tiền ảo. 

Lãnh đạo UBCKNN cho hay, mới đây nhất, ngày 3/3/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chủ trì cuộc họp Thường trực Chính phủ về việc hoàn thiện khung pháp lý nhằm quản lý các loại tài sản ảo, tiền ảo và tài sản mã hóa. Đây là bước đi quan trọng, đánh dấu sự quan tâm của Chính phủ đối với lĩnh vực này trong bối cảnh nền kinh tế số phát triển nhanh chóng.

Theo đó, Bộ Tài chính được giao nhiệm vụ xây dựng hồ sơ trình Chính phủ ban hành Nghị quyết thí điểm, hướng tới mục tiêu vừa thúc đẩy nghiên cứu, phát triển công nghệ mới, vừa đảm bảo sự ổn định kinh tế - tài chính. Trên cơ sở Công điện số 22/CĐ-TTg ngày 9/3/2025 và Thông báo số 81/TB-VPCP ngày 6/3/2025, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ dự thảo Nghị quyết về việc triển khai thí điểm phát hành và giao dịch tài sản mã hóa.

Quan điểm chủ đạo của Chính phủ là tận dụng cơ hội từ công nghệ blockchain để nâng cao khả năng huy động vốn, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp (DN) đổi mới sáng tạo, nhưng đồng thời phải đặt yếu tố an toàn tài chính lên hàng đầu. Việc triển khai Nghị quyết thí điểm sẽ là bước đệm để Việt Nam từng bước xây dựng khung pháp lý phù hợp với xu thế toàn cầu.

Cơ chế thử nghiệm hướng tới an toàn, thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Thị trường tài sản số đã và đang phát triển với tốc độ nhanh chóng, không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới. Theo các chuyên gia, việc áp dụng cơ chế thử nghiệm (sandbox) sẽ mang lại nhiều lợi ích đáng kể. Trước hết, sandbox giúp tạo ra một môi trường pháp lý linh hoạt, cho phép thử nghiệm các mô hình kinh doanh mới mà không gây ra xáo trộn lớn cho hệ thống tài chính. Đồng thời, nó giúp các cơ quan quản lý có thời gian đánh giá, nghiên cứu và điều chỉnh chính sách một cách phù hợp trước khi ban hành các quy định chính thức. Đây cũng là cách tiếp cận phổ biến tại nhiều quốc gia như Singapore, Anh hay Nhật Bản.

Tuy nhiên, ông Bùi Hoàng Hải thừa nhận, bên cạnh cơ hội, thị trường tài sản số cũng đặt ra nhiều thách thức. Sự phát triển bùng nổ của tài sản mã hóa làm gia tăng nguy cơ rửa tiền, tài trợ khủng bố và các hoạt động tài chính phi pháp khác. Ngoài ra, tính biến động cao của tài sản số có thể ảnh hưởng đến nhà đầu tư và gây rủi ro cho nền kinh tế.

Chính vì vậy, việc triển khai thí điểm cần có sự giám sát chặt chẽ từ các cơ quan quản lý. Chính phủ sẽ kiểm soát quy mô thị trường trong giai đoạn thử nghiệm, đồng thời thiết lập các tiêu chuẩn để bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư. Nếu được thực hiện đúng cách, sandbox không chỉ giúp phát triển thị trường tài sản số một cách minh bạch mà còn tạo ra nền tảng vững chắc để xây dựng hệ thống pháp lý hoàn chỉnh.

Một trong những vấn đề quan trọng nhất khi xây dựng khung pháp lý cho tài sản số là làm sao để cân bằng giữa việc bảo vệ nhà đầu tư và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều cơ quan quản lý, bao gồm Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Công an và các cơ quan liên quan.

"Bộ Tài chính, với vai trò chủ trì, đang đề xuất các giải pháp để hỗ trợ DN khởi nghiệp trong lĩnh vực tài sản số, đồng thời thiết lập các quy tắc để đảm bảo tính minh bạch của thị trường. Trong khi đó, Ngân hàng Nhà nước có nhiệm vụ giám sát tác động của tài sản số đối với chính sách tiền tệ và hệ thống tài chính.

Bộ Tài chính, với vai trò chủ trì, đang đề xuất các giải pháp để hỗ trợ DN khởi nghiệp trong lĩnh vực tài sản số, đồng thời thiết lập các quy tắc để đảm bảo tính minh bạch của thị trường

Ngoài ra, Bộ Công an sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn các hành vi gian lận, lừa đảo và rửa tiền trên thị trường tài sản số. Việc phối hợp giữa các cơ quan này sẽ giúp tạo ra một hệ sinh thái tài sản số an toàn, đồng thời mở ra cơ hội mới cho các DN đổi mới sáng tạo", ông Bùi Hoàng Hải lưu ý.

Một trong những vấn đề lớn nhất khi xây dựng khung pháp lý cho tài sản số là chính sách thuế. Theo lãnh đạo Cục Quản lý Giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí (Bộ Tài chính): Hệ thống pháp luật về thuế tại Việt Nam đã có những quy định chung về thuế giá trị gia tăng, thu nhập DN và thu nhập cá nhân. Tuy nhiên, do tài sản số vẫn chưa được định danh rõ ràng trong hệ thống pháp luật, việc áp dụng thuế đối với lĩnh vực này vẫn còn nhiều thách thức.

Nếu tài sản số được công nhận là một loại tài sản hợp pháp, các giao dịch liên quan sẽ phải chịu thuế theo quy định hiện hành. Tuy nhiên, để tránh làm giảm sức hấp dẫn của thị trường, Chính phủ có thể xem xét áp dụng các mức thuế ưu đãi trong giai đoạn đầu. Điều này sẽ giúp khuyến khích đầu tư, thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái tài sản số tại Việt Nam.

"Cần có cơ chế để kiểm soát các hoạt động trốn thuế và gian lận thuế trong lĩnh vực này. Một số quốc gia đã áp dụng công nghệ blockchain để theo dõi và giám sát các giao dịch tài sản số, từ đó đảm bảo thu thuế một cách minh bạch và hiệu quả. Việt Nam cũng có thể học hỏi kinh nghiệm từ các nước này để xây dựng hệ thống quản lý thuế phù hợp với bối cảnh trong nước", đại diện Cục Quản lý Giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí (Bộ Tài chính) nhấn mạnh.

Trao đổi với Báo điện tử Chính phủ, ông Mai Huy Tuần – Tổng giám đốc CTCP Công nghệ số SSI – SSI DIgital (SSID) bày tỏ kỳ vọng một số chính sách hỗ trợ DN trong nước, chẳng hạn ưu đãi về nghiên cứu phát triển công nghệ hay hỗ trợ khởi nghiệp, có thể giúp hệ sinh thái đổi mới sáng tạo thêm sôi động. Về khía cạnh bảo vệ người tiêu dùng, cần đảm bảo quy trình kiểm toán minh bạch, công khai thông tin của các sàn giao dịch, đi kèm với cơ chế tiếp nhận và xử lý khiếu nại đủ linh hoạt. Khi các giải pháp này được triển khai nhịp nhàng, thị trường vừa giữ được sự ổn định, vừa hình thành nền tảng thuận lợi cho các ý tưởng mới phát triển.

Nên sớm công nhận giá trị pháp lý của các loại tài sản số, chẳng hạn Bitcoin, Ethereum... cùng hướng dẫn đầy đủ về phát hành, giao dịch, lưu ký.

Việc cấp phép cho các đơn vị Việt Nam có đủ năng lực về vốn, công nghệ và uy tín sẽ giúp thiết lập các kênh giao dịch chính thức, làm cầu nối thu hút dòng vốn ngoại vào Việt Nam. Để người dùng yên tâm chuyển giao dịch từ sàn nước ngoài về trong nước, cần xây dựng hạ tầng thanh toán kết nối chặt chẽ với hệ thống ngân hàng, tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình KYC, AML, CFT. Song song đó, một cơ chế bảo đảm quyền lợi nhà đầu tư dưới dạng quỹ dự phòng hoặc gói hỗ trợ khi xảy ra sự cố cũng sẽ khuyến khích thêm nhiều người tham gia giao dịch tại các sàn trong nước.

Huy Thắng