Thúc đẩy phát triển cà phê bền vững

Mở rộng, phát triển cây cà phê, Sơn La đã ban hành nhiều chính sách về tái canh, chuyển đổi trồng cà phê đặc sản, xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn xuất khẩu. Nhờ đó, diện tích và sản lượng cà phê tăng, tập quán canh tác của nông dân đổi mới, sản phẩm chế biến đa dạng, góp phần nâng cao giá trị, thu nhập và giảm nghèo, phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Sơn La tổ chức Hội thảo Giải pháp phát triển cây cà phê trên địa bàn tỉnh Sơn La.

Mở rộng quy mô, chất lượng vượt trội

Từ năm 2015 đến nay, Sơn La ban hành hệ thống chính sách đồng bộ, toàn diện phát triển cây cà phê, bao gồm từ quy hoạch, sản xuất đến chế biến, tiêu thụ. Đảng bộ tỉnh xác định cà phê là cây trồng trọng điểm, phát triển theo hướng tập trung, bền vững, ứng dụng công nghệ cao và gắn với công nghiệp chế biến. Đặc biệt, Kết luận 863-KL/TU ngày 11/5/2023, Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành là chính sách mới nhất, tập trung trực tiếp vào mục tiêu sản xuất, chế biến, tiêu thụ cà phê ứng dụng công nghệ cao và liên kết đến năm 2030.

Đồng thời, tỉnh ban hành 3 kế hoạch, 10 chính sách và 6 đề án hỗ trợ tái canh, khuyến khích đầu tư, phát triển cà phê bền vững, sản xuất nông sản an toàn, hữu cơ, nâng cao năng lực HTX, đầu tư chế biến và mở rộng thị trường qua thương mại điện tử, xúc tiến xuất khẩu. Trọng tâm, phát triển vùng nguyên liệu cà phê gắn với chế biến, bảo vệ môi trường, ứng dụng công nghệ cao, hỗ trợ đăng ký nhãn hiệu và truy xuất nguồn gốc. Nhờ đó, ngành cà phê Sơn La phát triển tích cực, sản lượng xuất khẩu tăng, diện tích cà phê đặc sản mở rộng, nhiều sản phẩm được chứng nhận bởi các tổ chức uy tín.

Ông Trần Dũng Tiến, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, cho biết: Giai đoạn 2021-2025, toàn tỉnh tái canh, đốn trẻ hóa và ghép cải tạo 2.818 ha cà phê; đưa vào sản xuất các giống Arabica mới như TH1, TN7, TN9 và khảo nghiệm H1, Starmaya có năng suất, chất lượng cao, phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng địa phương, với trên 1.120 ha cà phê đặc sản, sản lượng đạt gần 1.000 tấn/năm. Vì thế, tỉnh trở thành vùng trồng cà phê Arabica lớn nhất cả nước.

Những chính sách ban hành kịp thời, đưa Sơn La có 26.000 ha cà phê, sản lượng hơn 37.700 tấn, dẫn đầu cả nước về diện tích cà phê Arabica (chiếm 47,9% cả nước và 73% miền Bắc). Tỉnh đã được cấp chỉ dẫn địa lý “Cà phê Sơn La” cho 7 đơn vị; hơn 76% diện tích đạt chứng nhận bền vững RA, 4C, VietGAP. Tỉnh hiện có 5 chuỗi liên kết sản xuất - chế biến - tiêu thụ, 2 vùng trồng ứng dụng công nghệ cao, 5 sản phẩm OCOP (1 sản phẩm 5 sao quốc gia).

Hiện nay, cà phê Sơn La trở thành mặt hàng xuất khẩu chủ lực, ước đạt 34.000 tấn, giá trị 100 triệu USD/năm, chiếm gần một nửa tổng giá trị xuất khẩu của tỉnh, với thị trường chính là EU và Bắc Mỹ.

Cán bộ Trung tâm Kỹ thuật nông nghiệp tỉnh hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc cà phê chất lượng cao với thành viên HTX Cà phê Bích Thao.

Giải pháp từ chuyên gia, doanh nghiệp

Toàn tỉnh hiện có 60 hợp tác xã hoạt động trong lĩnh vực cà phê; 5 cơ sở chế biến quy mô công nghiệp gồm Công ty CP Phúc Sinh Sơn La, Công ty CP Chế biến cà phê Sơn La, Công ty TNHH Cà phê Minh Tiến, Công ty CP Detech và HTX Bích Thao; cùng 15 cơ sở sơ chế, chế biến cà phê quả tươi thành cà phê nhân phục vụ tiêu thụ trong nước và xuất khẩu. Tổng công suất chế biến công nghiệp mới đáp ứng khoảng 50% sản lượng quả tươi toàn tỉnh, trong khi việc sơ chế thủ công tại hộ vẫn phổ biến, làm giảm chất lượng hạt và giá trị thương mại.

Anh Vũ Ngọc Huy, Trưởng phòng Quản lý vùng nguyên liệu, Công ty CP Phúc Sinh Sơn La, chia sẻ: Công ty đã hiện đại hóa dây chuyền chế biến, liên kết bền vững với hơn 2.000 hộ trồng cà phê, chăm sóc 3.000 ha cà phê chất lượng cao đạt chuẩn RA, 4C, đáp ứng yêu cầu xuất khẩu sang nhiều quốc gia. Vùng nguyên liệu ổn định, giúp Phúc Sinh tập trung nâng cao chất lượng, đa dạng hóa sản phẩm, trong đó có trà Cascara từ vỏ cà phê. Để phát triển bền vững ngành cà phê Sơn La, Công ty đề nghị tỉnh hỗ trợ nhân rộng mô hình liên kết “Doanh nghiệp - HTX - Nông dân” với hợp đồng pháp lý rõ ràng, chính quyền giám sát chặt chẽ; đồng thời đẩy mạnh tái canh bằng giống mới, số hóa vùng trồng, xây dựng bản đồ GIS phục vụ truy xuất nguồn gốc; hình thành cụm công nghiệp chế biến tập trung để giải quyết vấn đề mặt bằng, môi trường và thu hút nhà đầu tư mới.

Còn Thạc sĩ, Nguyễn Thị Bích Ngọc, Phó Viện trưởng Viện Bảo vệ thực vật Việt Nam, nhận định: Để phát triển bền vững ngành hàng cà phê, tỉnh Sơn La cần đồng bộ các giải pháp: hoàn thiện quy hoạch, đầu tư hạ tầng thủy lợi và kho bãi; đẩy nhanh tái canh bằng giống mới chất lượng cao; xây dựng Trung tâm giống cà phê vùng Tây Bắc; đẩy mạnh ứng dụng IPM, nông nghiệp tuần hoàn và số hóa vùng trồng để truy xuất nguồn gốc, thích ứng biến đổi khí hậu. Đặc biệt, cần đầu tư chế biến sâu, xây dựng thương hiệu thống nhất và có chính sách tín dụng ưu đãi theo chuỗi liên kết, đưa cà phê Sơn La trở thành thương hiệu Arabica chất lượng cao, an toàn, bền vững.

Đang nghiên cứu Đề tài “Chính sách phát triển cây cà phê ở Sơn La - Thực trạng và giải pháp”, bà Phạm Thị Thu Hà, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Sơn La, chia sẻ: Sau khi nghiên cứu đề tài, chúng tôi đề xuất 5 nhóm giải pháp phát triển cà phê Sơn La theo hướng chất lượng cao, bền vững, gồm: Thúc đẩy ứng dụng khoa học - công nghệ gắn với cơ chế, chính sách hỗ trợ phù hợp; phát triển thị trường, củng cố liên kết chuỗi sản xuất, chế biến, tiêu thụ theo hướng tập trung, an toàn, hiệu quả; xây dựng vùng nguyên liệu ổn định phục vụ các cơ sở, nhà máy chế biến; thúc đẩy phát triển doanh nghiệp, hợp tác xã và sản phẩm chế biến từ cà phê; tăng cường xây dựng thương hiệu, chỉ dẫn địa lý, mã số vùng trồng nhằm nâng cao giá trị và khả năng truy xuất nguồn gốc cà phê Sơn La.

Đang bước vào niên vụ cà phê 2025, giá cà phê Sơn La tăng cao ngay đầu vụ, khẳng định rõ vị thế và tiềm năng của cây trồng này. Để phát triển bền vững, tỉnh đẩy mạnh quy hoạch và số hóa vùng trồng, thúc đẩy chế biến tập trung, củng cố liên kết chuỗi giá trị. Đây là nền tảng, giúp Sơn La giữ vững danh hiệu “thủ phủ” Arabica, đồng thời khẳng định thương hiệu cà phê chất lượng, an toàn và bền vững trên thị trường quốc tế.

Nguồn: https://baosonla.vn/kinh-te/thuc-day-phat-trien-ca-phe-ben-vung-gpLZk2zDg.html